bonavita
bonavita

Menu główne

  • Diety
  • BonaVita.pl
  • Artykuły
    • Diety od A do Z
      • Dieta ketogeniczna – kompletny przewodnik
      • Korzyści zdrowotne mniszka lekarskiego w Twojej diecie
      • Jak zacząć odchudzanie: wskazówki dla początkujących?
      • Jak pozbyć się tłuszczu trzewnego?
      • Dieta białkowo-tłuszczowa na redukcji – jadłospis i efekty
    • Odżywianie
      • Napój izotoniczny – czym jest?
      • Talerz zdrowego żywienia
      • Porzeczka – dlaczego warto spożywać porzeczki?
      • Ziołowe herbaty na upały
      • Korzyści zdrowotne ostrego jedzenia
    • Psychologia
      • Jak poprawić pamięć i koncentrację? 7 skutecznych sposobów
      • Miłość zmienną jest – 6 etapów rozwoju związku
      • Proste i niezawodne sposoby na radzenie sobie ze stresem
      • Zaburzenia odżywiania towarzyszące depresji
      • Stres i aspekty żywieniowe u osób pracujących
    • Sport
      • Ćwiczenia na jędrne uda i pośladki – pozbądź się cellulitu
      • Jumping fitness – zasady, efekty i przeciwwskazania
      • Siłownia dla kobiet – szczegółowy plan na początek
      • Co jeść po treningu: 6 doskonałych przepisów
      • Węglowodany przed i po treningu. Podział węglowodanów
    • Zdrowie
      • Ziemia okrzemkowa – właściwości, zastosowanie i korzyści zdrowotne
      • Czosnek może szkodzić – poznajmy skutki uboczne jego spożywania
      • Olej z czarnuszki, jego zastosowanie i cudowne właściwości. Nie uwierzysz, że…
      • Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna
      • Produkty o działaniu przeciwzapalnym
  • Tabele
    • Produkty spożywcze
    • Dodatki do żwyności
    • Witaminy
  • Przepisy
  • Kontakt
Ulubione
  1. Home
  2. Artykuły
  3. Ferrytyna – nadmiar i niedobór. Jak podnieść poziom ferrytyny?

Ferrytyna – nadmiar i niedobór. Jak podnieść poziom ferrytyny?

ferrytyna niedobór
🕣 4 min czytania

Aktualizacja: 5 marca, 2025

Ferrytyna jest białkiem magazynowym żelaza oraz białkiem ostrej fazy charakterystycznej dla stanów zapalnych i infekcji. Na jego 1 µg/ l przypada wiązanie
8 mg żelaza. Kiedy należy zwrócić uwagę na jego nadmiar lub niedobór? O tym, czy powinno nas to niepokoić, przeczytacie w poniższym artykule.

SPIS TREŚCI

Toggle
  • Ferrytyna – nadmiar
  • Ferrytyna – niedobór
  • Jak podnieść poziom ferrytyny?

Ferrytyna – nadmiar

Za nadmierną produkcję ferrytyny w organizmie uważa się stan, w którym jej stężenie we krwi lub osoczu wynosi powyżej 200 µg/l u kobiet i 400 µg/l u mężczyzn.

Przyczyny nadprodukcji ferrytyny mogą być różne począwszy od zakażeń i infekcji, na dziedzicznych i rzadkich chorobach skończywszy.

Przyczyny:

  • suplementacja żelazem,
  • reakcja ostrej fazy (zapalenia, zakażenia) – wynik ferrytyny może sięgać 800 µg/ l. Zawsze trzeba dodatkowo oznaczyć CPR, czyli poziom białek fazy ostrej,
  • nadczynność tarczycy,
  • przewlekła niewydolność nerek,
  • choroby wątroby
    • marskość wątroby na skutek alkoholowej choroby wątroby – 1000 µg/ l świadczy o odstawieniu alkoholu i towarzyszyć mu może normalizacja wyników poziomu żelaza we krwi,
    • niealkoholowa choroba wątroby, jako skutek hemochromatozy,
  • czynnościowy niedobór żelaza (niedokrwistości z powodu chorób przewlekłych), która występuje na skutek zaostrzeń stanu zapalnego oraz prowadzonej farmakoterapii,
  • hemochromatoza jest diagnozowana poprzez oznaczenie poziomu ferrytyny i transferytyny, przy której oba parametry będą podwyższone. Jest to choroba wrodzona i dziedziczona, która polega na mutacji genu kodującego białko błonowe odpowiedzialne za stymulację wątrobowej produkcji białka ostrej fazy. Hespycydyna hamuje wchłanianie żelaza w przewodzie pokarmowym i jego uwalnianie z makrofagów. Zwiększone wchłanianie żelaza prowadzi do jego nagromadzenia w narządach miąższowych, głównie wątrobie, trzustce, sercu i stawach;
  • hemosyderoza – rzadka choroba polegająca na nagromadzeniu się hemosyderyny, czyli żelaza obecnego w białkach komórek wątroby (u pacjentów po częstych przetoczeniach krwi), a także płuc (dziedziczna);  
  • zespół hemofagocytowy – polega na zaburzeniu odporności z udziałem komórek „naturalnych zabójców” i limfocytów T, które na skutek nadmiernej reakcji ze strony układu odpornościowego wywołują ciągły stan zapalny atakując każdą komórkę ciała.

Zespół hemofagocytowy może mieć postać:

  • genetyczną, wrodzoną,
  • nabytą na skutek innych schorzeń jak:
    • zakażenie wirusem Epsteina Baara,
    • chorobę autoimmunologiczną typu nieswoiste zapalenia jelit (choroba Leśniowskiego – Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
    • nowotwór złośliwy (chłoniak).

Ferrytyna – niedobór

O niedoborze ferrytyny mówimy wtedy, gdy jej poziom u kobiet wynosi 10 µg/l, a u mężczyzn 20 µg/l. Niedobór żelaza najczęściej wymaga szerokiej diagnostyki pod kątem gospodarki żelazowej, stąd niski poziom ferrytyny najczęściej dotyczy niedokrwistości z niedoboru żelaza. Obniżenie poziomu ferrytyny jest parametrem zwiastującym wystąpienie anemii z niedoboru żelaza w najbliższym czasie.

Jak podnieść poziom ferrytyny?

Z uwagi na to że ferrytyna jest białkiem, należy szczególną uwagę zwrócić na jakość i ilość kalorii oraz makroskładników w codziennej diecie. Restrykcyjna dieta redukcyjna uboga w kalorie powoduje przekształcenie węglowodanów, tłuszczów i białek na energię zamiast wykorzystanie białka na regenerację i odbudowę organizmu. Krwinki czerwone są wymieniane na nowe w ciągu 120 dni, dlatego na poprawę wyników morfologii oraz parametrów gospodarki żelazowej, w tym podwyższenie poziomu ferrytyny, potrzeba czasu. Należy więc zwrócić uwagę na pełnowartościową dietę o znormalizowanej liczbie kalorii, adekwatnej do wieku i stanu pacjenta, bogatą w różnorodne źródła białka roślinnego (orzechy, strączki, kasze, warzywa) i zwierzęcego (mięsa białe i czerwone oraz ryby), ale także tłuszcze (zwierzęce i roślinne) i węglowodany pod postacią warzyw i owoców bogatych w witaminę C i beta karoten, które będą stanowić źródło energii dla organizmu.

Kluczem do podniesienia poziomu ferrytyny jest prawidłowa diagnostyka zaburzeń gospodarki żelazem. W przypadku niskiego poziomu ferrytyny wynikającego z niedoboru żelaza uwarunkowanego zbyt małą ilością tego pierwiastka w diecie należy zwrócić uwagę na produkty bogate w żelazo. Są to:  

  • produkty pochodzenia zwierzęcego zawierające żelazo hemowe, łatwiej przyswajalne jak: wątróbka wołowa i wieprzowa, czerwone mięsa głównie wołowe: rostbef, rozbratel, polędwica;
  • produkty roślinne zawierające żelazo niehemowe, które wymagają dłuższego czasu przygotowania oraz obróbki termicznej jak: nasiona roślin strączkowych, kasze gryczana i jaglana, pieczywo żytnie na zakwasie, kiełki, koper ogrodowy, natka pietruszki, szpinak, suszone figi i morele, orzechy.

Poza żelazem za jego prawidłowy poziom odpowiadają witaminy:

  • B12 w wątrobie, nerkach oraz w mniejszej ilości w jajkach, nabiale rybach;
  • kwas foliowy w strączkach oraz zielono liściastych warzywach (szpinak, natka pietruszki, endywia) oraz produkty będące jednocześnie dobrym źródłem witaminy C jak: brukselka, pomarańcze, kapusta włoska.

Poprawę przyswajania żelaza uzyskamy:

  • łącząc potrawy bogate w żelazo zwłaszcza niehemowe (roślinne) z tymi bogatymi w witaminę C, która powoduje zwiększenie przyswajania żelaza poprzez zmianę stopnia utlenienia z III na II stopień;
  • ograniczając spożycie kawy i mocnej herbaty lub wypijając je pomiędzy posiłkami;
  • prawidłową technikę przygotowywania potraw z nasion roślin strączkowych poprzez: moczenie, kiełkowanie i gotowanie zwiększa się przyswajalność żelaza, a spada ilość błonnika a z nim kwasu fitynowego, który utrudnia wchłanianie żelaza. Należy też zwrócić uwagę, że codzienna dieta nawet, jeśli jest wegetariańska nie jest niedoborowa w żelazo.  

Dodatkowo wartościowym uzupełnieniem codziennej diety u osób z problemami z układem krwiotwórczym mogą okazać się napary z pokrzywy zwyczajnej oraz dodatek w diecie takich roślin jak:

  • Ashwagandha (Withania somnifera),
  • Maczużnik chiński (Cordyceps sinensis),
  • Endywia (Cichorium endvia L),
  • Chlorella,
  • Bulwa yaconu,
  • Kakaowiec (Theobroma cacao),
  • Korzeń maca (Lepidium mesenii),
  • Produkty pszczele – miód z aronii i pyłek pszczeli (pierzga),
  • Spirulina,
  • Algi.

 

Literatura:

  1. Michał Matysiak, Czy oznaczanie stężenia żelaza w diagnostyce niedokrwistości z niedoboru żelaza jest uzasadnione, czy lepiej oznaczyć stężenie ferrytyny?, [dostęp on-line] https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.1.4.15.
  2. Bogdan Solnica,Badania laboratoryjne. Laboratoryjne wskaźniki gospodarki żelazowej, [dostęp on-line] https://www.mp.pl/medycynarodzinna/diagnostyka-kliniczna/badania-pomocnicze/58508,badania-laboratoryjne-laboratoryjne-wskazniki-gospodarki-zelazowej
  3. Klaudia Knap,Co to jest ferrytyna i na czym polega badanie jej stężenia?, [dostęp on-line] https://choroby-ukladu-krazenia.mp.pl/badania/152280,ferrytyna
  4. Caquet R.: 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać? Jak interpretować? Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa str. 150 – 152
  5. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.: Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wydawnictwo PZWL. Warszawa 2008. Str. 16 – 17, 34 – 43, 58 – 65, 72 – 74
  6. Janda K., Kasprzak M., Wolska J.: Witamina C – budowa, właściwości , funkcje
    i  wykorzystanie. Pom J Life Sci 2015, 61, 4, str. 419 – 425
  7. Jarosz M.: Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Warszawa
  8. Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan K., Gutowska I., Wolska J.: Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne. Pom J Life Sci 2015, 61, 2, str.  191 – 198   
  9. Cieślik E., Gajda I.: Charakterystyka wartości odżywczej i właściwości prozdrowotnych endywii (Cichorium endvia L.). © Borgis – Postępy Fitoterapii 4/2010, s. 224 – 228
  10. Dąbrowska-Bernstein B., Moskalik M., Wydro D.: Adaptogeny korygujące reakcję organizmu na stres i zaburzenia homeostazy – pomocą w prewencji chorób cywilizacyjnych. https://www.researchgate.net/publication/299135622  
  11. Wolfe D.: Superżywność. Jedzenie i medycyna żywności. Białystok 2015. Wydawnictwo Vivante, str. 53, 97, 120, 153, 176, 320, 337
Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Oceń artykuł
Autor artykułu:
Monika Kubiś dietetyk kliniczny ,
Udostępnij na FB
Wyślij na e-mail
Dodaj do ulubionych
przyswajalność żelaza wchłanianie żelaza krzywa wchłaniania żelaza
żelazo

Wchłanianie żelaza – zaburzenia. Krzywa…

Żelazo jest istotnym składnikiem codziennej diety, ponieważ wchodzi w skład krwinek czerwonych, które doprowadzają tlen do każdej komórki ciała. Przyswajalność żelaza jest odmienna w zależności od źródła pokarmowego, z których… Czytaj dalej...
niedobory żelaza objawy jak uzupełnić
żelazo

Niedobór żelaza – objawy skutki,…

Żelazo to pierwiastek należący do mikroelementów, który jest niezbędnym składnikiem do transportu tlenu w ustroju. W organizmie człowieka znajduje się przede wszystkim w hemoglobinie, a także mioglobinie i enzymach biorących… Czytaj dalej...

Inne artykuły z tej kategorii

Catering dietetyczny w Łodzi – dlaczego warto spróbować?
Czy naprawdę ich potrzebujesz? Fakty i mity o suplementach
Uzależnienia behawioralne – jak rozpoznać problem i gdzie szukać wsparcia?
Kiedy można spać na plecach? Sprawdź!
Monohydrat kreatyny – wsparcie dla ciała i umysłu
Jak wybrać odpowiedni tonik do twarzy?
Jak działają wcierki na porost włosów?
Jak przygotować gardło na świąteczne śpiewanie kolęd i głośne rozmowy w rodzinnym gronie?
Kobieta z bólem brzucha na żółtym tle
Refluks żółciowy – objawy, leczenie, domowe sposoby
Który kraj na świecie ma najzdrowszą dietę?

Popularne tematy

owoce warzywa dzieci trening
Formularz kontaktowy


    Czy wiesz, że..

    7 faktów, które powinieneś wiedzieć o Matchy
    żywność ekologiczna wady i zalety
    Ekologiczna żywność i kosmetyki. Wady i zalety produktów ekologicznych
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa na włosy
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa – naturalna pielęgnacja włosów
    Sok z brzozy – naturalna aspiryna i izotonik!
    Szybka kawa z saszetki – sprawdź co pijesz!
    Inspiracje współczesnej dietetyki żywieniem człowieka pierwotnego
    Zespół Menkesa – objawy, przyczyny, leczenie i dieta

    Artykuły >Układ pokarmowy i trawienie

    żelazo
    dieta przy nadmiarze żelaza
    żelazo

    Dieta przy nadmiarze żelaza. Skutki nadmiaru żelaza

    ferrytyna
    Badania

    Ferrytyna – norma, badanie. Ferrytyna u dzieci

    hemochromatoza objawy dieta

    Hemochromatoza – objawy, odpowiednia dieta

    niedobory żelaza objawy jak uzupełnić
    żelazo

    Niedobór żelaza – objawy skutki, dieta. Jak uzupełnić niedobór żelaza?

    niedobór żelaza u dzieci przyczyny objawy dieta
    1
    żelazo

    Niedobór żelaza u dzieci – przyczyny, objawy. Co jeść przy niedoborze żelaza u dzieci?

    Anemia u niemowląt przyczyny leczenie objawy
    anemia

    Anemia u niemowląt – przyczyny, objawy, wskazówki dietetyczne

    ©Copyright BonaVita – Profesjonalny portal o zdrowiu, odżywianiu, dietach, odchudzaniu 2025
    • Bonavita.pl
    • Regulamin
    • Współpraca
    • Kontakt

    Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone i prawnie chronione.
    Serwis Bonavita.pl nie prowadzi działalności leczniczej. Ma jedynie charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych w serwisie.