Ashwagandha. Działanie, skład, stosowanie i skutki uboczne

Aktualizacja: 20 maja, 2024

Lista dobroczynnych działań tej rośliny jest bardzo długa. W medycynie ajurwedyskiej to jedno z najważniejszych ziół. W krajach Azjatyckich uprawiana niemal od zawsze, w Europie obecnie jest coraz bardziej doceniania we współczesnej fitoterapii. Porównuje się ją do chińskiego żeń-szenia. Poznaj wyjątkową roślinę – Ashwagandha.

Ashwagandha

Witania ospała (Withania somnifera (L.) Dunal), znana również pod nazwą sanskrycką Ashwgandha lub Indian ginseng (indyjski żeń-szeń), Winter cherry,  Samm al Ferakh, Kanaje Hindi, należy do rodziny psiankowatych – Solanacea. Kraj pochodzenia tej niezwykłej rośliny to przede wszystkim Indie, gdzie jest uprawiana na szeroką skalę, ale powszechnie występuje również w Iranie, Pakistanie, Afganistanie, na Sri Lance i w Bangladeszu. Można ją spotkać także w południowo-wschodniej części Europy oraz w Afryce (głównie w Egipcie). Witania jest krzewem osiągającym ok. 150 cm wysokości. Wydaje żółtozielone lub zielonkawe kwiaty oraz czerwone lub ciemnopomarańczowe owoce (jagody) obudowane w delikatnie zrośnięte działki kielicha. Surowcem leczniczym jest przede wszystkim korzeń oraz owoc.

Ashwagandha jest stosowana od tysięcy lat w starohinduskiej, tradycyjnej medycynie (Ajurwedzie). W Indiach i poza jej granicami wciąż jest jednym z najbardziej docenianych ziół i numerem jeden we współczesnej fitoterapii. Lekarze Ajurwedy określają Witanię ospałą jako stabilizator nastroju, a wielu naukowców porównuje ją do chińskiego żeń-szenia.

Najnowsze badania określają Ashwagandhę jako roślinę o właściwościach adaptogennych dzięki zawartości substancji o działaniu farmakologicznym.

Ashwagandha – skład

Naukowcy określili występujące związki w Ashwagandzie jako witanolidy (withanolides). Są to substancje aktywne farmakologicznie o strukturze związku nazywanego witaferyna A, który z kolei ma charakter laktonu. Udowodniono, że witanolidy zawarte w zielu Ashwagandhy posiadają właściwości przeciwbakteryjne i antynowotworowe. Ponadto charakteryzują się działaniem antymitotycznym, (hamują podział komórek na drodze mitozy) oraz obniżają ciśnienie tętnicze krwi. W korzeniu substancjami adaptogennymi są związki z grupy glikowitanolidów – witanozydy i sitoindozydy. Działają silnie antyoksydacyjnie i odtruwająco. Dzięki glikowitanolidom Witania zawdzięcza m.in. działania przeciwstresowe i antydepresyjne. Związki te wpływają na procesy zapamiętywania i kojarzenia, chronią przed stresem, wrzodami żołądka, a także chorobą Alzheimera.

Korzenie Witani zawierają również alkaloidy (głównie nikotynowe), fitosterole (beta-sitosterol), kumaryny, fenolokwasy (kwas chlorogenowy, przede wszystkim w zielu). Dzięki dużej zawartości żelaza Ashwagadha znacznie wpływa na wzrost hemoglobiny, erytrocytów i białych krwinek.

Ashwagandha – działanie

Poznając szerokie spektrum działania Ashwagandhy można wręcz pokusić się o określenie jej jako “panaceum”. W tradycyjnej medycynie indyjskiej leki z Withania stosowane były przede wszystkim w zwalczaniu reumatyzmu, kaszlu, przy osłabieniach pamięci i ogólnego wyczerpania, a także w chorobach skórnych. Zioło to wywiera pozytywny wpływ w następujących sferach zdrowotnych:

• poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego – Witania ospała może być stosowana w leczeniu chorób autoimmunologicznych. Wzmacnia system odpornościowy, zapobiega jego osłabieniu w skutek stosowania leków. Stymuluje układ odpornościowy, dzięki jednoczesnemu działaniu immunowzmacniającemu i immunosupresyjnemu;
• wspomaga układ nerwowy – Ashwagandha znana jest przede wszystkim z właściwości uspakajających i wyciszających. Działa jako środek antystresowy, zwiększając tolerancję w sytuacjach napięcia nerwowego. Pozwala cieszyć się zdrowym snem, ale nie powoduje senności(!). Ponadto łagodzi zaburzenia nerwicowe, lęki, fobie, objawy zespołu ADHD, wspomaga leczenie chorób psychicznych, maniakalno-depresyjnych, psychozy alkoholowej i schizofrenii. Przydatna jest również w terapii stwardnienia rozsianego. W przypadku depresji podobne działanie uspokajające wykazuje dziurawiec;
• wykazuje właściwości odmładzające – spowalnia procesy starzenia się organizmu, przeciwdziała siwieniu włosów;
• zwiększa wydolność fizyczną, poprawia koordynację psychomotoryczną i zmniejsza czas reakcji. Z tego m.in. powodu Ashwagandha zalecana jest sportowcom;
• reguluje układ hormonalny – pobudza czynności tarczycy, dlatego Witania może być stosowana jako naturalny lek w chorobach niedoczynności tego gruczołu. Ponadto reguluje zaburzenia cyklu miesiączkowego, pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu rozrodczego, zwiększa libido i poprawia sprawność seksualną u mężczyzn;
• oddziałuje na układ krwionośny – wzmacnia układ krążenia, pomaga zwalczać anemię, ułatwia przepływ substancji odżywczych do wnętrza komórek. Ashwagandha znacząco poprawia parametry krwi (podnosi poziom hemoglobiny, obniża poziom cholesterolu, triglicerydów, LDL i cukru – działanie przeciwcukrzycowe, stymuluje wzrost poziomu cholesterolu HDL). Naukowo udowodniono, że „indyjski żeń-szeń” chroni serce, przeciwdziała nadciśnieniu  i chorobie wieńcowej;
• wzmacnia tkankę mięśniową – poprawia napięcie mięśni oraz redukuje stany zapalne. Wykazuje także właściwości anaboliczne, wspomagając budowę mięśni u rekonwalescentów;
• poprawia funkcjonowanie układu oddechowego – wspomaga leczenie astmy i alergii.  Łagodzi również nieżyt nosa i kaszel;
• wspomaga pracę nerek, wątroby i trzustki;
• działa moczopędnie;
• zwiększa wydalanie sodu z ustroju;
• wspomaga ustępowanie obrzęków.

Ashwagandha a tarczyca

Ashwagandha ceniona jest przez osoby borykające się z niedoczynnością tarczycy i chorobą Hashimoto. Według badań klinicznych wynika, że zioło to wpływa na obniżenie poziomu kortyzolu i normalizację tyroksyny (T4). Dzięki swoim właściwościom zmniejsza uporczywe objawy choroby takie jak:

• zmęczenie,
• niska odporność,
• obniżony nastrój,
• nieregularny cykl snu,
• nieregularne miesiączki, problemy z płodnością,
• problemy z koncentracją.

Ashwagandha – proszek, ekstrakt, tabletki

Najwięcej cennych składników znajdziemy w korzeniu Ashwagandha. W sklepach internetowych możemy znaleźć ten suplement także w tej postaci – zwykłego korzenia. Przed zakupem jednak należy zwrócić uwagę na kraj pochodzenia. Problemem z tą postacią suplementu jest jednak sposób stosowania, który wymaga od nas wcześniejszego gotowania korzenia. Producenci suplementów jak zawsze wyszli na przeciw potrzebom konsumentów. Dziś na rynku możemy spotkać Ashwagandhę w postaci ekstraktu, proszku i tabletek. 

Proszek z pewnością jest opcją najtańszą, jednak przed zakupem zwróćmy uwagę co dokładnie zostało zmielone.

Wszystkie postaci Ashwagandhy mają swoje plusy i minusy, także warto wybrać tę, która będzie najlepiej odpowiadać naszym potrzebom. Proszek z pewnością jest opcją najtańszą, jednak przed zakupem zwróćmy uwagę co dokładnie zostało zmielone. Producencie często oprócz korzenia mielą także liście rośliny.

Tabletki z Ashwagandhy są z pewnością najwygodniejsze w dawkowaniu i stosowaniu. Tu jednak także kryje się problemem. Przed zakupem zwróćmy uwagę na skład tabletek i ilość zawartego w nich ekstraktu z Ashwagandhy, a także substancje dodatkowe dołączone do tabletek.

Najczystszą postacią Ashwagandhy jest ekstrakt. Jest to płyn zamykany w ciemnych buteleczkach z dołączoną pipetą do łatwiejszego dozowania. Stosuje się ją pod język, ok. 15 kropel 1–2 razy dziennie. Cena tej formy Ashwagandhy może jednak niejedną osobę zniechęcić.

Ashwagandha – cena, gdzie kupić

Ashwagandhę dostaniemy w dobrych sklepach ze zdrową żywnością i sklepach internetowych, gdzie znajdziemy każdą formę suplementu. Ceny oczywiście zależą od producenta i od formy.Na rynku znajdziemy zarówno korzeń Ashwaghandy, jak i ekstrakt oraz tabletki. Przed zakupem tabletek warto zwrócić uwagę na ich skład i wybrać ten suplement, który zawiera w sobie 100% rośliny.

Najtańszy ze wszystkich produktów z Ashwaghandą jest proszek, możemy kupić go już za ok. 20 zł za 100 g. Ashwagandha jest produktem importowanym, z tego powodu wybierajmy produkty jedynie ze sprawdzonych źródeł. Potwierdzeniem jakości produktu jest odpowiedni certyfikat ekologiczny – wówczas mamy pewność, że produkt jest wysokiej jakości. 

Ashwagandha – stosowanie

Skuteczne dawki suchych ekstraktów (1,5% witanolidów) wynoszą ok 500 mg na dzień. Przyjmuje się, że sproszkowany korzeń należy zażywać w ilości ok. 6 do 7 g dzienne, natomiast w przypadku nalewki/ekstraktu płynnego w stosunku 1:2–12 ml dziennie.

Producenci kapsułek zalecają najczęściej stosowanie 1 tabletki dwa razy dziennie przed posiłkiem. Dla osiągnięcia pożądanego efektu terapeutycznego Ashwagandhę należy brać przez co najmniej kilka tygodni. Niewątpliwe zaletą naturalnych specyfików jest stopniowa, lecz długotrwała poprawa stanu zdrowia.

Ponadto Withania dostępna jest również w formie olejku pielęgnacyjnego do ciała. Ashwagadha oil w swoim składzie zawiera dodatek olejku migdałowego i wody różanej. Tak skomponowany preparat służy jako tonik o właściwościach odmładzających.

Ashwagandha – przeciwwskazania

Ashwagandha jest produktem naturalnym, dlatego nie posiada zbyt dużych przeciwwskazań do stosowania. Oczywiście kobiety w ciąży i matki karmiące powinny zrezygnować z jej stosowania z powodu niedostatecznych badań w tam zakresie. Osoby zażywające barbituranów (leki nasenne, znieczulające, przeciwpadaczkowe) także powinny zrezygnować z suplementowania Ashwagandhy.

Ashwagandha – skutki uboczne

Do tej pory nie ustalono efektów ubocznych wynikających z długotrwałego stosowania  Ashwagadhy. Jest ona systematycznie badana przez zespoły z National Institute of Mental Health,  George Washington University School of Medicine and Health Science i San Antonio Cochrane Center. Nie stwierdzono toksyczności tego zioła, a ciągłe badania wciąż potwierdzają jej skuteczność i bezpieczeństwo. Zaleca się spożycie Witani ospałej młodym ludziom jako zamiennik żeń-szenia, który może działać na nich zbyt pobudzająco.

W swoim składzie nie zawiera żadnych składników, które mogłyby powodować uzależnienie, dlatego można ją bezpiecznie stosować niezależnie od wieku i płci.

Natura dostarcza nam wiele ziół, które dodają energii życiowej i przeciwdziałają chorobom. Decydując się na fitoterapię, która zyskuje coraz większe uznanie nowoczesnej medycyny, należy niewątpliwe wziąć pod uwagę Ashwagadhę. Pamiętajmy, że gwarancją skuteczności jest odpowiednia jakość surowca, systematyczność stosowania i właściwe dawkowanie.