Ferrytyna – norma, badanie. Ferrytyna u dzieci

Aktualizacja: 30 stycznia, 2019

Choć żelazo jest pierwiastkiem niezbędnym do życia, jego atomy mogą być toksyczne dla komórek. Cząstką, która w bezpieczny sposób wiąże atomy żelaza, jest ferrytyna. Powszechna opinii rola ferrytyny polega wyłącznie na ocenie wielkości ustrojowych zasobów żelaza, jednakże w obecnych czasach funkcjonuje wiele rozmaitych teorii dotyczących innych właściwości tego białka.

Ferrytyna

Ferrytyna pełni funkcję magazynu żelaza w organizmie, potrafi bowiem w bezpieczny sposób wiązać jego atomy, a jej stężenie odzwierciedla zapasy tego pierwiastka w ustroju. Jedna cząsteczka może wiązać niemalże 4500 atomów żelaza, co ma podstawowe znaczenie dla ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym. Białko to obecne jest praktycznie we wszystkich rodzajach tkanek: w wątrobie, śledzionie, szpiku kostnym oraz komórkach mięśnia sercowego. Ocena stężenia ferrytyny, z powodu jej niskiej masy cząsteczkowej, doskonale nadaje się do rozpoznawania zaburzeń gospodarki żelazowej [2]. Należałoby również podkreślić, iż ferrytyna jest białkiem ostrej fazy, a jej stężenie wzrasta podczas toczącego się w organizmie procesu zapalnego [3].

Ferrytyna – norma

Wartości referencyjne stężeń ferrytyny we krwi mogą nieznacznie różnić się w poszczególnych laboratoriach, ponieważ zależą od wielu czynników, m.in. stosowanych metod analitycznych i badanej populacji (ze względu na wiek czy płeć). Na ogół za prawidłowe w diagnostyce laboratoryjnej przyjmuje się następujące wartości:

• płeć żeńska: 10–200 μg/l,
• płeć męska: 15–400 μg/l.

Prawidłowe stężenie ferrytyny u dorosłych powinno mieścić się w przedziale 15–300 ng/ml, zaś u dzieci wartości te mogą być niższe. W świetle współczesnych doniesień literaturowych na parametr ten mają wpływ także czynniki środowiskowe, gdyż wyższe stężenia obserwowane są u osób z wyższymi wartościami wskaźnika BMI oraz osób regularnie spożywających alkohol [4].

Ferrytyna – badanie

Z uwagi na niespecyficzność objawów niedoboru żelaza w ramach oceny gospodarki żelazowej nie zaleca się oznaczania wyłącznie samego mikroelementu we krwi obwodowej. W praktyce klinicznej znacznie większą wartość diagnostyczną mają ferrytyna i TfS (saturacja transferyny). Parametry odzwierciedlają bowiem ilość żelaza w organizmie dostępną dla potrzeb metabolizmu komórek [3]. Określenie poziomu ferrytyny wydaje się szczególnie istotne w przypadku diagnostyki niedokrwistości związanej z niedoborem żelaza, jak również w różnicowaniu niedokrwistości (megaloblastycznej, hemolitycznej, aplastycznej), wykrywaniu zespołów spichrzania żelaza (hemochromatozy pierwotnejj, hemosyderozy) czy kontroli pacjentów przyjmujących preparaty żelaza. Przygotowując się do badania, pacjent powinien poinformować lekarza o przyjmowanych lekach oraz suplementach diety, gdyż mogą one mieć wpływ na wynik. Próbka krwi powinna być pobrana z żyły łokciowej przez wykwalifikowaną osobę, z zachowaniem ścisłej aseptyki.

Tabela 1. Interpretacja wyników badań w odniesieniu do wartości referencyjnych stężeń ferrytyny [2, 4]

Ferrytyna u dzieci

Wiadomo, że stężenie ferrytyny we krwi pępowinowej zdrowego, urodzonego o czasie noworodka wynosi >60 μg/l. Kiedy wartość parametru spadnie poniżej 10 μg/l (wg innych danych 12 μg/l), można mówić o niedoborze żelaza. Niski poziom hemoglobiny oraz ferrytyny u dzieci stanowi zasadniczą podstawę do rozpoznania niedokrwistości z niedoboru żelaza, która z kolei może skutkować zwolnionym tempem rozwoju fizycznego, opóźnieniem rozwoju ruchowego i intelektualnego, jak również zaburzeniami zachowania [1].

Zmiany stężenia ferrytyny odzwierciedlają różnice w zakresie ilości magazynowanego w ustroju żelaza [3]. Niedobór tego mikroelementu jest bowiem najczęstszym niedoborem pokarmowym obserwowanym na świecie, zwłaszcza w okresie między szóstym a dwudziestym miesiącem życia oraz w okresie dojrzewania. Warto również pamiętać, iż ferrytyna jest białkiem ostrej fazy, a jej wysokie stężenia mogą świadczyć o toczącym się w organizmie stanie zapalnym.