Anemia w ciąży – objawy. Czym grozi anemia w ciąży i co wtedy jeść?

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Anemia, określana też mianem niedokrwistości, stanowi stan chorobowy, w którym dochodzi do zaburzenia utlenienia tkanek organizmu ludzkiego na skutek zmniejszenia całkowitej masy krwinek czerwonych oraz stężenia hemoglobiny. Przyczyn anemii jest wiele, zaś sama ciąża może znacząco zwiększyć ryzyko niedokrwistości, dlatego też tak dużo mówi się o znaczeniu diety właśnie w tym okresie. Zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze, bez zapewnienia odpowiednio zbilansowanego jadłospisu, może prowadzić do niedoborów, skutkujących wieloma powikłaniami zdrowotnymi, w tym właśnie anemią. Sprawdź jak skutecznie zapobiegać anemii w okresie ciąży.

Anemia w ciąży

Problem anemii może dotyczyć każdego z nas, jednak w okresie ciąży stan ten może stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Według Światowej Organizacji Zdrowia o niedokrwistości w ciąży możemy mówić, gdy stężenie hemoglobiny w pierwszym i trzecim trymestrze ciąży spadnie poniżej 11 g/dl, zaś w drugim trymestrze poniżej 10,5 g/dl. Do najczęstszych przyczyn anemii w okresie ciąży zaliczamy niedokrwistość wywołaną niedoborem żelaza (łac. anaemia sideropenica). Zapotrzebowanie na ten pierwiastek naturalnie wzrasta w okresie ciąży, zaś niedobór może być spowodowany zbyt małą podażą w diecie, zaburzeniami wchłaniania czy też krwawieniami. Innymi czynnikami mogącymi prowadzić do anemii są niedobory witaminy B12 oraz foliantów, które także skutecznie możemy dostarczać z dietą. Kwas foliowy odgrywa kluczową rolę w okresie rozwoju płodowego, dlatego tak bardzo ważna jest suplementacja tej witaminy w ilości 0,4 mg zwłaszcza w wieku rozrodczym, co skutecznie może zapobiegać występowaniu wrodzonych wad cewy nerwowej (NTD- Neural Tube Defect). Długotrwały niedobór kwasu foliowego oraz witaminy B12 w ostateczności prowadzi do niedokrwistości megaloblastycznej.

Objawy anemii w ciąży

Objawy anemii w okresie ciąży są mało specyficzne, dlatego też bardzo często trudne do wychwycenia. Niedokrwistość może przejawiać się pogorszeniem samopoczucia, zmęczeniem, sennością, problemami z koncentracją oraz pogorszeniem sprawności fizycznej. Tego typu objawy mogą towarzyszyć każdemu z nas, dlatego też anemia bardzo często jest bagatelizowana, co może wpłynąć nie tylko na prawidłowy rozwój płodu, ale też stan matki oraz prawidłowy przebieg porodu.

Możemy wyróżnić trzy fazy niedoboru żelaza.

• Pierwsza – niedobór nie ujawniony, w którym dochodzi do obniżenia poziomu żelaza, lecz bez wystąpienia objawów klinicznych.
• Druga – niedobór utajony, kiedy dochodzi do wyczerpania zapasu żelaza, a hemoglobina znajduje się na dolnej granicy normy. Na tym etapie możemy zaobserwować pierwsze objawy anemii w postaci zmęczenia, osłabienia organizmu i złego samopoczucia.
• Ostatnim etapem jest niedobór jawny, który, jak łatwo się domyślić, charakteryzuje się znacznym obniżeniem hemoglobiny oraz liczby czerwonych krwinek poniżej przyjętych norm. Stan kobiety ciężarnej, na tym etapie, ulega znacznemu pogorszeniu i stanowi poważne zagrożenie dla jej zdrowia. Do głównych objawów możemy zaliczyć bladość skóry, łamliwe paznokcie, wypadanie włosów oraz słabe ukrwienie spojówek.

Czym grozi anemia w ciąży?

Głównym skutkiem zmniejszonego poziomu hemoglobiny oraz liczby czerwonych krwinek, jest utrudnienie transportu życiodajnego tlenu do wszystkich tkanek naszego organizmu. Niedostateczne natlenienie komórek prowadzi do włączenia mechanizmów adaptacyjnych. Krew bogata w tlen kierowana jest przede wszystkim do życiowo ważnych narządów, takich jak serce i mózg, kosztem innych. Niewystarczająca ilość tlenu może skutkować powstaniem wad rozwojowych płodu spowodowanych zaburzeniem w podziałach komórek wzrastającego organizmu. Opóźnieniu ulec może też rozwój macicy, chroniącej rozwijający się płód, skutkiem czego może być przedwczesny poród, a nawet poronienie.

Anemia w ciąży – co jeść?

Odpowiednio zbilansowana dieta zapewnia prawidłowy rozwój płodu oraz prawidłowy przebieg porodu. Dopasowany do potrzeb przyszłej mamy jadłospis chroni przed niedoborami, które mogą skutkować pogorszeniem stanu zdrowia i rozwojem różnych jednostek chorobowych, w tym niedokrwistości.

Dieta kobiety ciężarnej powinna być urozmaicona i oparta o zasady prawidłowego odżywiania. Szczególną uwagę zwraca się na problem dostarczania odpowiedniej ilości żelaza wraz z dietą. Na skutek zwiększonej produkcji krwi przez organizm kobiety, zapotrzebowanie na ten pierwiastek wzrasta, a brak zmian w jadłospisie może prowadzić do jego niedoborów. Produkty, które należy uwzględnić w diecie ciężarnej, powinny stanowić przede wszystkim źródła dobrze przyswajanego żelaza. W grupie tej wymienić możemy mięsa, jaja, kasze, rośliny strączkowe czy też pestki dyni. Najlepiej przyswajalne jest żelazo hemowe, którego źródłem są pokarmy pochodzenia zwierzęcego. Pokarmy roślinne, stanowiące źródło żelaza niehemowego, powinny być łączone z produktami zwiększającymi przyswajalność tego pierwiastka. Są to np. kwas askorbinowy, czyli popularna witamina C.

Objawy towarzyszące anemii w okresie ciąży nie są swoiste i często występują też u kobiet ciężarnych, u których nie stwierdzono problemu niedokrwistości. Odpowiednia diagnoza, postawiona na podstawie badań krwi, pozwoli na wczesną interwencję i zminimalizowanie powikłań wynikających z niewystarczającego natlenienia tkanek organizmu. Ważną rolę w terapii odgrywają zdrowa dieta i dobrana do niej suplementacja. Pamiętajmy też, że „lepiej zapobiegać, niż leczyć”, dlatego planując ciążę, dobrze się do niej przygotujmy, nie tylko pod względem psychicznym, ale też fizycznym.