Fawizm, czyli kto powinien unikać bobu

Aktualizacja: 13 maja, 2020

Zielone, duże ziarna bobu są owocem rośliny strączkowej, bogatej w składniki odżywcze istotne dla zachowania zdrowia. Chętnie sięgamy po smaczne ziarna w okresie letnim, kiedy zaczynają pojawiać się na targach i straganach. Surowy bób gotujemy na parze lub w osolonej wodzie, a następnie po obraniu ze skórki ze smakiem zjadamy. Bób z reguły nie powinien szkodzić organizmowi. Istnieje jednak pewne schorzenie określanie mianem fawizmu, które powoduje, że bób staje się trucizną!

Fawizm

Fawizm można najprościej określić mianem choroby fasolowej. Genetycznie uwarunkowane schorzenie związane jest z niedoborem enzymu dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej i występuje znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Fawizm – objawy

Wróćmy do nazwy choroby i jej znaczenia. „Fawizm” z łaciny oznacza bób. W przypadku tego schorzenia spożycie bobu nasila objawy choroby. Recenzowane czasopismo Amerykańskiej Akademii Lekarzy Rodzinnych „American Family Physician” podaje, że u osób chorujących na fawizm, obserwuje się objawy schorzenia po spożyciu surowego bobu lub zetknięcia z jego pyłkiem, a także innych roślin strączkowych takich jak tytułowa fasola, groch, soczewica czy okrągła cieciorka.

Do objawów choroby należy ciężka anemia i zażółcenie powłok skórnych (żółtaczka), związana z nasilonym rozpadem dużej ilości erytrocytów, a zatem zmniejszeniem ich ilości. Niepokojące są również wymioty, ból głowy, brzucha oraz pleców, zmęczenie i ciemne zabarwienie moczu.

Fawizm – przyczyny

Enzym dehydrogenaza glukozo-6-fosforanowa (G6PD) znajduje się w chromosomach autosomalnych, płci. Dokładnie miejsce kodowania genu enzymu można przypisać chromosomowi „X” znajdującym się w parze chromosomów determinujących płeć człowieka. Częściej na to schorzenie chorują mężczyźni niż kobiety, które mogą być również nosicielkami wadliwego genu. Nie obserwując u siebie objawów schorzenia, kobiety mogą jednak przekazać wadliwą sekwencję potomstwu. Jak to wyjaśnić? Mutacja obserwowana jest w obrębie genu „X” w parze chromosomów płci. Chromosomy płci znajdują się w dwudziestej pierwszej parze chromosomów. Kobiety posiadają dwa chromosomy „X” w 23 parze, natomiast mężczyźni jeden chromosom „X”, a drugi „Y”. Zatem kobieta zachoruje, jeśli będzie posiadała dwie wadliwe kopie genu, natomiast mężczyzna tylko jeden.

G6PD bierze udział w przemianach zachodzących w czerwonych krwinkach oraz w przemianach węglowodanów, których rezultatem jest wytworzenie glutationu – silnie antyoksydacyjnego enzymu. Obserwując niedobór G6PD, możemy zauważyć również niedostateczną ilość wyprodukowanego glutationu, który ochrania erytrocyty przed przedwczesnym rozpadem. Zatem przy braku dostatecznej ilości glutationu czerwone krwinki rozpadają się, czego skutkiem jest obserwowana w badaniach morfologicznych krwi tętniczej anemia oraz widoczna żółta barwa powłok skórnych. Pozostałe objawy takie jak ból głowy, wymioty czy zmęczenie są wynikiem anemii.

Fawizm – czynniki ryzyka

Fawizm jest chorobą dziedziczną, a matka może przekazać dziecku wadliwy gen. Znacznie częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Ponadto schorzenie znacznie częściej obserwowane jest u mieszkańców okolic Morza Śródziemnego, Afryki oraz Azji.

Fawizm rozpoznaje się u ok. 0,1% Polaków. Zachęcam więc, aby nie wykluczać ze swojej diety cennych w składniki odżywcze roślin strączkowych, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań. Spożywanie ich w alternatywie do różnych gatunków mięs, pozwoli odkryć nowe wymiary smaków, jak i sprawić, że nasza dieta będzie różnorodna, smaczna i zdrowa!