Czystek – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania i skutki uboczne

Aktualizacja: 6 maja, 2024

Czystek już jakiś czas temu zyskał ogromną popularność. Jak się okazuje nie jest to jedynie przelotna moda, właściwości zdrowotne rośliny nadal są aktualne, a nawet potwierdzone badaniami naukowymi. Na rynku możemy znaleźć wiele produktów z czystkiem. W aptekach znajdziemy tabletki, wyciągi z czystka, a w sklepach zielarskich ziele czystka do zaparzania. Najbardziej naturalnym wyborem będzie oczywiście picie herbaty z czystka, jednak czy warto? W artykule wszystko, co powinniście wiedzieć o czystku! Zapraszamy.

Czystek (Cistus)

Czystek jest rośliną pochodzącą z południowej Europy i Kaukazu, gdzie można znaleźć jeszcze jego dzikorosnące formy. Należy do rodziny posłonkowatych, czystkowatych (łac. Cistaceae), do której zalicza się ok. 20 gatunków. W Polsce dominuje Czystek szary (łac. Cistus incasus). Osiąga wysokość do 1 m. Jego kwiaty, w zależności od rodzaju, przybierają kolor od białego do purpurowego. Najwięcej substancji czynnych znajduje się w liściach i gałązkach. Wśród nich można wyliczyć:

• olejki eteryczne (diterpeny labdanowe, monoterpeny),
• kwasy fenolowe (galusowy, elagowy, katechowy),
• flawonoidy (rytyna),
• garbniki (katechiny, epikatechiny, galusany itp.),
• proantocyjanidyny,

Już 2500 lat temu wykorzystywano ziele czystka jako roślinę leczniczą. W medycynie ludowej stosowano go głównie w nieżycie żołądka, chorobach wątroby, układu moczowego, oddechowego i skóry.

Czystek – właściwości

Ziele czystka wykazuje wiele właściwości zdrowotnych. To właśnie dzięki nim zyskał tak wielką popularność wśród osób dbających i zdrowie.

Czystek jest jedną z roślin posiadających największą ilość polifenoli – substancji przeciwutleniających. Ich działanie skupia się głównie na neutralizacji wolnych rodników. Codziennie narażeni jesteśmy na substancje toksyczne zawarte w powietrzu, żywności i wodzie. Wszelkie zanieczyszczenia, stres, niewłaściwa dieta, czy palenie papierosów uruchamiają produkcję wolnych rodników. Ich nadmierna ilość jest bardzo niekorzystna dla organizmu, bowiem mają zdolność do modyfikacji DNA, co może bezpośrednio wpłynąć na rozwój chorób nowotworowych. Jednak to nie wszystko, wolne rodniki wpływają również na wzrost niekorzystnej frakcji cholesterolu LDL, uszkadzają tkankę nerwową, zmniejszają odporność organizmu, a także przyspieszają starzenie się organizmu. Substancje przeciwutleniające zawarte w czystku neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników.

W badaniach naukowych [2] udowodniono również gastroproteksyjne działanie czystka. Wyciąg z czystka hamował stan zapalny i neutralizował nekrotyczny wpływ szkodliwych substancji na żołądek.

Czystek oddziałuje także na nasz system odpornościowy. Ta cenna roślina zwiększa odporność naszego organizmu na infekcje i wirusy. Badania potwierdziły jego skuteczność w walce z wirusem grypy.

Właściwościami czystka powinny zainteresować się także osoby z alergią czy astmą. Pomimo, że czystek nie zastąpi leków, to jednak może przyczynić się do łagodzenia objawów alergii pokarmowych i astmy. Silniejszy organizm to większa odporność na alergeny.

Czystek – zastosowanie

Najpopularniejszą formą czystka jest herbata. Stosowana wewnętrznie przyniesie wszelkie wymienione wyżej korzyści dla zdrowia. Ponadto napar z czystka można stosować także zewnętrznie. Świetnie sprawdzi się jako tonik u osób z problemami skórnymi takimi jak trądzik. Jego przeciwbakteryjne działanie zmniejszy objawy trądziku i przyspieszy gojenie się ran.

Czystek pomoże nam także w utrzymaniu prawidłowej higieny jamy ustnej. Jego przeciwbakteryjne właściwości powodują, że z powodzeniem możemy stosować go jako płyn do jamy ustnej.

Czystek w ciąży i przy karmieniu piersią

W ciąży kobiety powinny szczególnie zwracać uwagę na swoją dietę i spożywane napoje. Większość leków jest niezalecana, także wśród ziół należy zachować szczególną ostrożność. Czystek jest jednak rośliną całkowicie bezpieczną dla kobiet w ciąży i rozwijającego się płodu. Jego regularne stosowanie może przynieść jedynie pozytywne skutki, jak choćby poprawę odporności organizmu, co automatycznie zmniejsza zachorowalność na przeziębienia, które w ciąży tak ciężko wyleczyć środkami naturalnymi.

Także w okresie karmienia piersią nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania czystka. Roślina ta może zmniejszyć nieco ilość pokarmu. Czystek bowiem redukuje ilość wody w organizmie, która jest niezbędna do produkcji mleka. Karmiące matki powinny pamiętać o dodatkowej szklance wody przy stosowaniu herbaty z czystka.

Ponadto zarówno kobiety w ciąży, jak i karmiące powinny zwrócić uwagę na źródło suszu, z którego przygotowują herbatę. Najlepiej kupować ziele w aptece bądź w sprawdzonych sklepach zielarskich.

Herbata z czystka

Herbatę z czystka przygotowuje się z suszonych liści rośliny. Do przygotowania naparu zaleca się stosowanie liści grubo pocięty, gdyż zazwyczaj jest on lepszej jakości. Wystarczy jedną łyżeczkę suszu zalać szklanką wrzątku i pozostawić na 10–12 min. Susz można parzyć kilkukrotnie. Dla poprawy smaku można dodać cukru, miodu bądź cytryny. Zaleca się pić przynajmniej dwie szklanki naparu dziennie, rano i wieczorem.

Jak w przypadku wszystkich ziół, ważne jest regularne stosowanie czystka. Jedynie wówczas możemy odczuć jego pozytywne efekty.

Odchudzanie

Wbrew powszechnie opinii czystek nie wpływa na odchudzanie. Picie herbaty z czystka przyspiesza przemianę  materii  i zmniejsza obrzęki, ale nie jest lekiem na nadwagę i raczej nie wpłynie za widoczną utratę wagi ciała.

Czystek w tabletkach

Na rynku możemy znaleźć czystka także w formie tabletek, które zalecane są osobom np. z wysokim cholesterolem czy obniżoną odpornością. Przed zakupem jednak dokładnie przeczytajmy skład produktu, bowiem często czystego ekstraktu z rośliny jest mniej niż substancji dodatkowych dodawanych do suplementów diety.

W przypadku tabletek z czystka zaleca się stosowanie go według zaleceń producenta i nie przekraczanie podanych w ulotce dawek.

Czystek na boreliozę

Borelioza jest to choroba infekcyjna, którą możemy zarazić się przede wszystkim w okresie letnim. Około 80% tych zachorowań występuje w czerwcu i lipcu. Choroba ta przenoszona jest przez kleszcze, które zakażone są krętkami borelii. Ugryzienie przez tego owada powoduje wprowadzenie krętków do organizmu człowieka, a następnie do krwi. Objawy pojawiają się w ciągu 3 dni, a czasami nawet dopiero po miesiącu. Czystek dzięki swoim antybiotycznym właściwościom jest doskonałym sposobem na boreliozę. W swoim składzie zawiera olejki eteryczne, które hamują wzrost bakterii Borrelia burgdorferi, która odpowiada za rozwój boreliozy. Zapobiega także sklejaniu się bakterii, dzięki czemu nie dopuszcza do ich połączenia z błoną komórkową, co chroni ją przed uszkodzeniem. Zadaniem czystka jest również odstraszanie owadów, w tym kleszczy. Zatem osoby lubiące wycieczki do parku, czy lasu powinny koniecznie włączyć czystek do swojej codziennej diety. Należy jednak pamiętać, że w naparach z ziela czystka zawartość olejków eterycznych jest bardzo mała. Największą ich ilość możemy znaleźć w alkoholowych ekstraktach tej rośliny.

Czystek na trądzik

Czystek swoją popularność zyskuje przede wszystkim dzięki działaniu antybakteryjnemu i przeciwgrzybiczemu. Dzięki ogromnej zawartości polifenoli, czyli silnych przeciwutleniaczy roślinie tej przypisuje się działanie antyoksydacyjne. Zioło to znalazło swoje zastosowanie w leczeniu trądziku i w łagodzeniu jego zmian. Trądzik jest jedną z najczęstszych chorób skóry. Przeważnie występuje w okresie dojrzewania, ale pojawia się także u dorosłych kobiet, szczególnie podczas miesiączki. Schorzenie to polega na zatykaniu się gruczołów łojowych przy cienkich włoskach porastających skórę. Najczęściej pojawia się na twarzy, klatce piersiowej oraz na plecach. Czystek nazywany jest skutecznym lekarstwem na trądzik. Ten fakt potwierdził m.in. dr E. Wessler w swoim laboratorium w Niemczech. Badał zdolność ziół i antybiotyków do zwalczania bakterii Propionibacterium acnes, które przyczyniają się do trądzikowego zapalenia skóry. W przeciwieństwie do innych ziół czystek zahamował rozprzestrzenianie się bakterii trądzikowych w zainfekowanej probówce.

W 1993 roku w Niemczech pod nadzorem dr Rainera H. zostało przeprowadzone podobne badanie. Pacjentom cierpiącym na trądzik zalecono, aby  przemywali problematyczne miejsca skórne naparem z ziela czystka. Po miesiącu u badanych osób zmiany trądzikowe ustąpiły. Warto wiedzieć, że na wygląd skóry wpływa także regularne picie herbaty z czystka. W przypadku, gdy trądzik ma inne podłoże, stosowanie tego zioła może być niewystarczające. Konieczne jest wtedy zasięgnięcie porady dermatologa.

Czystek na pasożyty

Czystek charakteryzuje się wieloma prozdrowotnymi właściwościami, które zapewniają mu rosnące uznanie. Jedną z nich jest zdolność do odstraszania drobnych owadów, do których należą komary i kleszcze. Zapach substancji zawartych w czystku działa drażniąco na wyżej wymienione pasożyty. W ten sposób zapewnia nam naturalną ochronę przed nimi. Zioło to możemy stosować na wiele sposobów. Oczywiście najprostszym rozwiązaniem jest picie naparu z ziela czystka. Aby zadziałał należy pić go przez dłuższy czas i regularnie. Jego działanie polega na wydalaniu z potem produktów metabolizmu, a w tym substancji znajdujących się w wypitym naparze. Mówiąc prosto, nasza skóra przy długotrwałym stosowaniu czystka zaczyna pachnieć nieapetycznie dla pasożytów, jednak my sami tego nie czujemy. Innym rozwiązaniem jest przygotowanie mocnego naparu i naniesienie go na skórę lub odzież. Najlepiej zrobić to używając pojemnika ze spryskiwaczem. Napar wlany do butelki łatwo jest  rozpylić na narażone na działanie pasożytów ciało. Naturalny napar z czystka jest o wiele lepszym rozwiązaniem od kupnych substancji owadobójczych. Przeważnie są to substancje chemiczne, które mogą okazać się szkodliwe dla organizmu człowieka dlatego stosując czystek nie musimy się niczego obawiać.

Podsumowując czystek jest to zioło, któremu przypisuje się liczne właściwości prozdrowotne. Często określany jest jako panaceum na wszystkie schorzenia. Pomoże nam w problemach ze skórą,  boreliozą, alergiami, czy w zatruciach metalami ciężkimi. Badania nie wykazały żadnych skutków ubocznych stosowania tego zioła, dlatego każda osoba niezależnie od wieku może spożywać go bez ograniczeń.

Czystek – przeciwwskazania i skutki uboczne

Czystek jest rośliną bezpieczną. Mogą ją stosować osoby w różnym wieku zarówno niemowlęta, jak i osoby starsze. Nie posiada żadnych przeciwwskazań. Nie zauważono także żadnych skutków ubocznych nawet przy długoterminowym stosowaniu.

Ważne jest jednak, aby pamiętać, że czystek nie jest lekiem. Jedynie jego regularne stosowanie pozwoli nam skorzystać z wszelkich dobrodziejstw, jakie oferuje ta roślina.