Celiakia u dzieci – objawy, badania, przyczyny. Kiedy wprowadzić dziecku gluten?

Aktualizacja: 30 grudnia, 2024

Niezdiagnozowana celiakia może nieść z sobą wiele powikłań zdrowotnych. Jakie są objawy celiakii u dzieci i jakie badania przeprowadzić w celu szybkiego zdiagnozowania choroby. O tym w artykule.

Dieta bezglutenowa, ciesząca się w ostatnim czasie dużą popularnością, stanowi podstawę leczenia osób z celiakią. Problematyczny gluten znajduje się w wielu powszechnie dostępnych produktach spożywczych, których spożywanie przez osoby chore jest całkowicie zakazane. Nie przestrzeganie zaleceń może stanowić przyczynę wielu nieprzyjemnych powikłań. Wczesna diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego postępowania u chorego na celiakię dziecka skutecznie zapobiega niedoborom pokarmowym i zapewnia odpowiedni start w dorosłe życie.

Celiakia u dzieci

Celiakia to zaburzenie trawienne wywołane nieprawidłową reakcją immunologiczną na gluten. Gluten jest białkiem występującym w pokarmach wytwarzanych z pszenicy, jęczmienia, żyta i pszenżyta. Problematyczny może być też owies, który zanieczyszczony glutenem na etapie produkcji, przestaje posiadać status zboża bezglutenowego. Gluten można znaleźć nawet w niektórych lekach, witaminach i pomadkach. Dieta bezglutenowa stanowi podstawę leczenia celiakii. Jest to dieta eliminacyjna, w której dzienne spożycie glutenu nie przekracza 10 mg. Przebieg choroby może być stopniowy lub nagły, a specyficzne objawy mogą ujawnić się każdym wieku. W przypadku niemowląt są to zazwyczaj wymioty i biegunki o przykrym zapachu.

Trzy podstawowe postacie choroby obejmują postać klasyczną, inaczej jawną, postać niemą oraz postać ukrytą. Stan kosmków jelitowych określa się na podstawie badania mikroskopowego bioptatu, czyli fragmentu tkanki, pobranej z jelita cienkiego. Wczesna diagnoza i wdrożenie odpowiedniej diety daje możliwość prowadzenia dotychczasowego życia bez nieprzyjemnych objawów i ewentualnych powikłań.

Celiakia u dzieci – objawy

Objawy celiakii zazwyczaj obejmują  obszar układu trawiennego, ale mogą również wpływać na inne układy. Dzieci i dorośli mają zazwyczaj różny zestaw objawów.

Dzieci z celiakią mogą czuć się zmęczone i drażliwe. Mogą być również mniejsze niż normalnie i później dojrzewać płciowo. Innymi, typowymi objawami, które możemy zaobserwować u dzieci, są biegunka, bóle brzucha, wzdęcia, objawy zespołu złego wchłaniania, utrata masy ciała oraz blade tłuste stolce o przykrym zapachu.

Celiakia – badania

Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko ma celiakię, najlepiej jest uzyskać potwierdzoną diagnozę. Rozpoznanie celiakii u dzieci często rozpoczyna się od badania krwi, a następnie zwykle wykonuje się biopsję jelitową. Jest to bezpieczna, niechirurgiczna procedura.

Bardzo ważne jest kontynuowanie karmienia dziecka normalną dietą zawierającą gluten przed przystąpieniem do testu na celiakię. Wyeliminowanie glutenu przed badaniem krwi może zmienić wyniki i prowadzić do nieprawidłowej diagnozy. Badania krwi nie zawsze dają dobre wyniki u bardzo małych dzieci.

Testy genetyczne to kolejny sposób na wykluczenie celiakii. Test pozwala określić, czy dziecko ma geny HLA-DQ2 lub HLA-DQ8, które są niezbędne do rozwoju choroby trzewnej. Bez tych genów rozwój choroby trzewnej jest prawie niemożliwy.

Biopsja jelita jest uważana za „złoty standard” w diagnozowaniu celiakii i może dać najbardziej wiarygodną odpowiedź na problemy zdrowotne Twojego dziecka. Biopsję wykonuje się podczas endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego, co jest bardzo bezpieczną i rutynową procedurą.

Celiakia – przyczyny

W celiakii, odpowiedzi immunologicznej towarzyszą toksyny niszczące kosmki jelitowe. Głównym czynnikiem, wywołującym zmiany jelita cienkiego, stanowi gluten, który w wyniku hydrolizy, zostaje rozłożony do 33-aminokwasowych fragmentów, które następnie są transportowane do blaszki właściwej błony śluzowej jelita. Kosmki są małymi, palczastymi występami wewnątrz cienkich jelit. Kiedy kosmki ulegną uszkodzeniu, organizm nie jest w stanie wchłonąć składników odżywczych z pożywienia. Może to prowadzić do niedożywienia i innych poważnych powikłań zdrowotnych, w tym do trwałego uszkodzenia jelit.

Kiedy wprowadzić dziecku gluten?

Według najnowszych wytycznych ESPGHAN, produkty glutenowe powinny znaleźć się w diecie dziecka nie wcześniej niż od ukończenia 4. miesiąca życia (17 tż.) i nie później niż po 12. miesiącu życia dziecka. Pamiętajmy, aby zaczynać od bardzo małej ilości glutenu.

Celiakia to poważna choroba, w której układ odpornościowy atakuje jelito cienkie w odpowiedzi na spożywanie glutenu. Nieleczona celiakia może powodować wiele niepożądanych skutków ubocznych, w tym problemy trawienne, niedobory żywieniowe, utratę wagi i zmęczenie. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma celiakię, koniecznie skontaktuj się z lekarzem. W przypadku osób z celiakią stosowanie diety bezglutenowej może pomóc w opanowaniu i zredukowaniu niekorzystnych objawów.