Sterole i stanole roślinne. Występują w diecie każdego człowieka

Sterole i stanole roślinne budową chemiczną przypominają cholesterol, często kryją się pod nazwą fitosteroli i fitostanoli. Posiadają właściwości obniżające stężenie cholesterolu we krwi, poprzez częściowe hamowanie jego wchłaniania w jelitach.

Dzięki powszechnemu występowaniu w wielu produktach spożywczych, nie trzeba daleko szukać ich prozdrowotnych właściwości. Większość osób spożywa je nie zdając sobie z tego sprawy.

 

Sterole roślinne

Sterole roślinne to chemiczne związki organiczne, alkohole należące do grupy steroidów. Do steroli należy również cholesterol, którego stężenie we krwi jest obniżane dzięki fitosterolom.

Fitosterole – jak sama nazwa podpowiada – są to związki pochodzenia roślinnego, a do tej grupy zalicza się m.in. β-sitosterol, kampesterol, stigmasterol czy brassikasterol. Sterole produkowane przez rośliny są elementem strukturalnym błon komórkowych i cytoplazmatycznych. Ergosterol to przykład fitosterolu, produkowany przez Chlorella.

Stanole roślinne

Często są wytwarzane ze steroli, jednak ich występowanie wykazano wśród wielu owoców, zbóż czy orzechów oraz olejów. Stanowią niejednorodną grupę związków chemicznych, cenionych ze względu na właściwości umożliwiające obniżanie poziomu złego cholesterolu we krwi.

Hamują wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego do krwioobiegu, a także zwiększają jego wydalanie z organizmu.

Stanole stanowią nasyconą formę steroli roślinnych, a budową przypominają cząsteczkę cholesterolu. Estry stanoli roślinnych powszechnie dodawane są do margaryn, których celem jest wyrównanie poziomu cholesterolu w surowicy krwi.

 

Sterole i stanole roślinne – występowanie

Bogatym  źródłem steroli roślinnych są oleje: rzepakowy, sezamowy, kukurydziany, sojowy czy ryżowy. Znajdujemy je także w orzechach, warzywach strączkowych, w kiełkach kukurydzianych i pszenicznych. Często stosowane są jako środki wspomagające żywność funkcjonalną.

Spożycie już 2 g stanoli roślinnych w ciągu jednego dnia, pomaga obniżyć stężenie złego cholesterolu o 10–20%. Naturalne stanole roślinne w niewielkich ilościach występują w owocach, zbożach, olejach czy orzechach. Jednak ich ilość w tych produktach jest niewielka. Znacznie bogatszym źródłem fitostanoli są oleje roślinne.

Podobnie jak w przypadku fitosteroli, stanole stanowią dodatek funkcjonalny do produktów, których celem jest obniżenie stężenia cholesterolu w surowicy krwi.

Ostatnie badania udowadniają silne działanie fitosteroli i stanoli na obniżenie poziomu cholesterolu LDL. Są powszechnie wykorzystywane w żywności funkcjonalnej, w prewencji chorób serca, do których przyczynia się nieprawidłowy lipidogram. Ich powszechność w produktach codziennej diety, sprawia, że niewielkie ich ilości spożywamy codziennie.