Czy miażdżyca boli? Obalamy mity
Zdarzyło Ci się słyszeć, że miażdżycę nazywa się „cichym zabójcą”? To rzeczywiście bardzo podstępna choroba, która może nieść za sobą poważne konsekwencje. Dlatego tak ważne jest poszerzanie wiedzy na jej temat. Czytaj dalej, aby sprawdzić najpopularniejsze mity o miażdżycy i poznać prawdę.
Mit: miażdżyca dotyka tylko osoby w podeszłym wieku
wczesne zmiany miażdżycowe mogą się rozwinąć już u dzieci.
Zgrubienie błony wewnętrznej tętnic wieńcowych serca obserwuje się nawet u 15% osób w wieku 10-20 lat ((Serwis Zdrowie, [online] https://zdrowie.pap.pl/fakty-i-mity/czy-miazdzyca-wystepuje-tylko-u-doroslych, [dostęp 16.08.2024].)). Właśnie dlatego o profilaktykę tego schorzenia warto dbać od najmłodszych lat. Jej kluczowym elementem jest zdrowo zbilansowana dieta.
Mit: miażdżyca zawsze boli
ból może być objawem miażdżycy, ale zazwyczaj pojawia się w zaawansowanym stadium rozwoju tej choroby.
Miażdżyca to stopniowe zarastanie ścian tętnic blaszkami zbudowanymi głównie z cholesterolu ((Medycyna Praktyczna dla pacjentów, [online] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca, [dostęp 16.08.2024].)). Proces ten jest zazwyczaj bezobjawowy, a to oznacza, że osoba, u której rozwijają się procesy chorobowe, może przez wiele lat nie odczuwać nawet najmniejszych skutków tego faktu.
Ból może się pojawić, gdy dojdzie do poważniejszych stadiów choroby. Najczęściej objawia się on:
- w klatce piersiowej, gdy rozwinie się choroba niedokrwienna serca (tzw. wieńcówka); wówczas pojawia się dławica piersiowa, a więc „gniotący” ból występujący pod wpływem wysiłku lub stresu, który ustępuje samoistnie po kilku-kilkunastu minutach ((Medycyna Praktyczna dla pacjentów, [online] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/62029,choroba-wiencowa, [dostęp 16.08.2024].));
- w kończynach dolnych, w szczególności w łydkach, w czasie spaceru lub biegu, ustępujący w spoczynku – to objaw miażdżycy kończyn dolnych ((Medycyna Praktyczna dla pacjentów, [online] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca, [dostęp 16.08.2024].)).
Mit: miażdżycę powoduje jedzenie zbyt dużych ilości tłuszczów, bez względu na ich typ
rozwojowi miażdżycy sprzyja nadpodaż tłuszczów nasyconych oraz izomerów trans, które zwiększają stężenie „złego” cholesterolu LDL we krwi ((Medycyna Praktyczna dla pacjentów, [online] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/67338,tluszcze-podzial-budowa-funkcje-i-wlasciwosci, [dostęp 16.08.2024].)).
Tłuszcze nasycone znajdują się przede wszystkim w czerwonym mięsie oraz produktach mlecznych, ale także w olejach palmowym czy kokosowym. Natomiast źródłami izomerów trans są m.in. produkty wysoko przetworzone, zawierające częściowo utwardzone/uwodornione oleje roślinne ((Dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. NIZP-PZH, „Izomery trans – warto wiedzieć”, [w] Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej [online] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/izomery-trans-warto-wiedziec/, [dostęp 16.08.2024].)). Zawierają je także mięso i mleko przeżuwaczy (np. krów, owiec) oraz ich przetwory – jednak w nieco mniejszej ilości.
Natomiast spożywanie tłuszczów nienasyconych sprzyja utrzymaniu prawidłowego profilu lipidowego. Dobrymi źródłami tych substancji są przede wszystkim oleje roślinne. Zawierają je także miękkie margaryny kubkowe produkowane na bazie olejów roślinnych. Niektóre z nich, np. Optima Cardio, dodatkowo zawierają sterole roślinne. Te substancje stanowią istotny element leczenia zaburzeń lipidowych – obniżają poziom cholesterolu LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni, przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g i zachowaniu zdrowego stylu życia oraz zrównoważonej diety ((European Food Safety Authority, „Blood cholesterol reduction health claims on phytosterols can now be judged against EFSA new scientific advice”, [online] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can, [dostęp 16.08.2024].)).
Mit: miażdżyca to choroba genetyczna. Nie ma się wpływu na to, czy się rozwinie, czy nie
główne czynniki ryzyka występowania miażdżycy można modyfikować. Wiele zależy od stylu życia.
Istotnymi elementami profilaktyki miażdżycy są:
- zdrowo zbilansowana dieta – bogata w warzywa, owoce, źródła błonnika i tłuszcze nienasycone, w tym z grupy omega-3 oraz uboga w czerwone mięso, nadmierną ilość soli, tłusty nabiał czy żywność wysoko przetworzoną ((Medycyna Praktyczna dla pacjentów, [online] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/88067,hipercholesterolemia-dieta-na-obnizenie-cholesterolu-jadlospis-przepisy, [dostęp 16.08.2024].));
- odpowiednia aktywność fizyczna – min. 150-300 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo ((World Health Organization (WHO), „Physical activity”, [online] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity, [dostęp 16.08.2024].));
- utrzymanie prawidłowej sylwetki (BMI poniżej 25);
- rezygnacja z palenia papierosów ((Medycyna Praktyczna dla pacjentów, [online] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca, [dostęp 16.08.2024].));
- ograniczenie spożycia alkoholu.
Mit: miażdżyca to wyrok
z miażdżycą da się żyć – pod warunkiem że się ją kontroluje ((Akademia Pacjenta Kardiologicznego, "Miażdżyca tętnic obwodowych", [online] https://dlapacjenta.ptk.waw.pl/choroba/miazdzyca-tetnic, [dostęp 16.08.2024].))!
Wykrycie podwyższonego poziomu cholesterolu czy diagnoza występowania zwężenia tętnic nie oznaczają, że trzeba spodziewać się zawału, udaru czy innych groźnych powikłań. To ważna informacja i wezwanie do zmiany trybu życia na zdrowszy.
Podążając za zaleceniami lekarza i dokonując rozsądnych wyborów co do żywienia i aktywności, możesz się cieszyć długim życiem i dobrym samopoczuciem. Weź więc odpowiedzialność za swoje działania na co dzień i powiedz miażdżycy „nie”!
