Skaza białkowa – objawy, dieta i leczenie skazy białkowej

Aktualizacja: 10 marca, 2025

Dużą rolę w alergii odgrywa system immunologiczny. Substancje wnikające do organizmu z zewnątrz (czyli antygeny) powodują, że układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które łącząc się z substancją obcą, tworzą kompleksy antygen-przeciwciało. W taki sposób obca substancja po dostaniu się do organizmu zostaje zneutralizowana. Proces ten przebiega u wszystkich ludzi i z reguły nie powoduje objawów chorobowych. Jeżeli jednak organizm wytworzy zbyt dużą ilość przeciwciał, dochodzi w organizmie do reakcji zapalnych, które objawiają się alergią [1]. Jednym z przykładów takiej reakcji jest skaza białkowa.

Skaza białkowa

Skaza białkowa to nic innego jak alergia i nietolerancja na białka, najczęściej mleka krowiego. Problem ten dotyczy w głównej mierze niemowląt oraz małych dzieci. Białka mleka krowiego należą do produktów najczęściej wywołujących alergie pokarmowe. W mleku znajduje się ok. 30 różnych białek, które mogą stać się przyczyną reakcji alergicznych. Do najważniejszych alergenów mleka krowiego należą kazeina oraz białka serwatkowe [2]. To one w głównej mierze odpowiedzialne są za problemy zdrowotne pojawiające się u niektórych osób po spożyciu mleka.

Skaza białkowa u dorosłych

Alergia na białko mleka krowiego w znacznej większości przypadków ma charakter przemijający. Ustępuje w ciągu kolejnych lat życia. Powodem takiego „wyrastania” z alergii jest nabywanie tolerancji na dany produkt. Z przeprowadzonych w ostatnich latach badań wynika, iż w 3. roku życia alergia występuje jeszcze u około 71% dzieci, w wieku 6 lat – u 50%, natomiast po 9. roku życia – u 28% [2].  Zdarza się jednak również tak, że skaza białkowa nie przemija i jej objawy utrzymują się w wieku dorosłym. Wówczas objawy przypominają te występujące u dzieci. W przypadku utrzymującej się w wieku dorosłym alergii na białko, warto stosować dietę eliminującą produkty powodujące problemy. Wiąże się z tym obowiązek czytania składu produktów spożywczych. Należy pamiętać, że mleko występuje w wielu potrawach.

Objawy skazy białkowej

Pierwsze objawy alergii na białko mleka krowiego u niemowląt mogą pojawić się już podczas karmienia naturalnego przez matkę. Jednak zdecydowanie częściej występują one dopiero po rozpoczęciu karmienia sztucznego dzieci [2].

Objawy skazy białkowej podzielić możemy na związane z przewodem pokarmowym oraz objawy skórne. Wśród problemów pokarmowych najczęściej wymienia się:

• refluks żołądkowo-przełykowy,
• kolkę niemowlęcą,
• ulewanie,
• wymioty,
• luźne stolce [3].

Objawy skórne to najczęściej krostki i zaczerwienienia. Pojawiają się zazwyczaj na policzkach i za uszami. Zdarza się również wysypka na szyi, tułowiu oraz kończynach. Warto pamiętać, że czasami objawy na skórze znikają, a zaczynają się pojawiać inne problemy, np. związane z układem oddechowym. Alergii towarzyszyć może także zapalenie ucha środkowego [4].

Czasem jednak jedynymi symptomami skazy białkowej będą nadmierna pobudliwość psychoruchowa, a także częste rozdrażnienie dziecka. W takim przypadku zdiagnozowanie alergii może okazać się trudniejsze.

Leczenie skazy białkowej

Leczenie skazy białkowej zazwyczaj nie wymaga podawania leków. Jeżeli przyczyną wymienionych dolegliwości jest alergia na białko mleka krowiego, należy wyeliminować je z jadłospisu. Jeśli na skutek skazy białkowej pojawiają się problemy skórne, poza przestrzeganiem diety warto zadbać również o dodatkową pielęgnację skóry.  

Leczenie skazy białkowej wspomóc można stosowaniem probiotyków, czyli preparatów zawierających żywe kultury bakterii. W przypadku ciężkiej reakcji alergicznej warto jednak udać się do lekarza. Przypisanie leków może wówczas okazać się pomocne.

Dieta przy skazie białkowej

Z uwagi na ryzyko wystąpienia alergii na mleko krowie, matka powinna w miarę możliwości karmić niemowlę piersią. Jeśli pomimo karmienia piersią u dziecka występują objawy skazy białkowej, wówczas matka powinna zrezygnować ze spożywania pokarmów nabiałowych, a najlepiej także mięsnych. W przeciwnym wypadku białka powodujące alergię wraz z mlekiem matki dalej będą przedostawały się do organizmu dziecka [4].  

Dieta u dziecka ze skazą białkową powinna być starannie zaplanowana, należy przestrzegać zaleceń wydanych przez lekarza. Małym dzieciom zazwyczaj poleca się gotowe mieszanki mleka zastępczego. Dla dzieci, które mają zdiagnozowaną alergię na mleko krowie i dzieci z grupy ryzyka rozwoju takiej alergii pokarmowej przeznaczone są specjalne hydrolizaty białek mleka krowiego lub mieszanki hipoalergiczne zawierające białko mleka poddane częściowej hydrolizie [3].

Ważną zasadą przy wprowadzaniu kolejnych pokarmów do diety dziecka jest stopniowe włączanie nowych produktów. Dzięki temu rodzice mają odpowiednią ilość czasu na analizę tego, jak maluch na nie reaguje.

Dieta przy skazie białkowej w przypadku osób dorosłych również polega na eliminacji problematycznych składników pokarmowych [5]. Należy zrezygnować z pokarmów negatywnie wpływających na organizm. Jest to jeden z najskuteczniejszych sposobów leczenia objawów chorobowych, które rozwijają się po spożyciu alergenu. Dieta eliminacyjna jest leczeniem przyczynowym, polegającym na wyciszeniu reakcji immunologicznych stanowiących odpowiedź na dany pokarm [6].

Alergia na białka mleka jest częstą dolegliwością wieku niemowlęcego oraz dziecięcego. W większości przypadków dziecko „wyrasta” z alergii w wyniku nabycia tolerancji na mleko krowie. Najlepszym sposobem leczenia skazy białkowej jest ścisłe stosowanie diety eliminującej problematyczny produkt. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie problemów zdrowotnych związanych z alergią na mleko.