Łuszczyca. Bez zmiany w diecie się nie obędzie!

Aktualizacja: 21 maja, 2020

Jednym z mniej przyjemnych schorzeń dotykających około 1 mln osób w Polsce i 2–3% populacji na świecie jest łuszczyca. Objawy choroby dotyczą głównie zmian skórnych. Na szczęście w przypadku około 2/3 pacjentów choroba ma przebieg łagodny. No właśnie! Czy mamy w związku z tym wpływ na rozwój i przebieg łuszczycy? Co możemy zrobić sami? Czy jest ratunek? Odpowiedź jest prosta: TAK, możemy wpłynąć na przebieg łuszczycy! Bez zmiany diety się nie obędzie!

Spis treści

1. Łuszczyca
2. Łuszczyca – objawy
3. Łuszczyca krostkowa
4. Łuszczyca stawowa
5. Łuszczyca głowy
6. Łuszczyca dłoni
7. Łuszczyca na twarzy
8. Łuszczyca u dzieci
9. Łuszczyca – dieta

Łuszczyca

Łuszczyca to dość powszechna dermatoza o podłożu zapalnym, na którą cierpi ok. 2% populacji kaukaskiej (u pozostałych ras zachorowalność jest znacznie niższa). U obu płci narażenie na wystąpienie choroby jest porównywalne. Pierwsze spotkanie z choroba może nastąpić praktycznie w każdym wieku, jednak w 85% przypadków rozpoczyna się przed 30 rokiem życia (typ I łuszczycy), obserwujemy okresy nasilenia oraz remisji (wycofania/ uśpienia choroby). Etiopatogeneza choroby jest złożona, na dzisiejszy stan wiedzy głównymi czynnikami rozwoju łuszczycy są: czynniki genetyczne, rasowe oraz środowiskowe wśród których wyróżniamy: infekcje bakteryjno-wirusowe, podrażnienia mechaniczne skóry, stres jak i nieodpowiednia dieta.

Z wyżej wymienionych czynników wywołujących łuszczyce wpływ mamy jedynie na otaczające nas środowisko. Dobrą i złą wiadomością jest informacja, iż czynniki środowiskowe są bardzo istotne w procesie powstawania i nasilania objawów dermatozy. W związku z czym, przy obciążeniu genetycznym i rasowym modyfikując styl życia możemy opóźnić bądź też przyspieszyć ujawnienie się choroby. Co to za czynniki? Wyróżniamy tu: stres, infekcje, urazy fizyczne a także używki takie jak: alkohol i nikotyna. Prowadząc nieprawidłowy styl życia jak i nie zwracając uwagi na spożywane pokarmy, narażamy się na nasilenie objawów oraz choroby towarzyszące np. ze strony układu sercowo-naczyniowego.

W ostatnim czasie w wielu badaniach potwierdzono, iż  łuszczyca jest schorzeniem układowym, dotykającym nie tylko skóry. W wielu przypadkach jednocześnie możemy obserwować inne przewlekłe zapalne stany, do których należą m.in. cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, zespół metaboliczny czy też wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Wykazano, powiązanie między łuszczycą, a zwiększonym ryzykiem ostrych zespołów wieńcowych (np. zawał serca).

Łuszczyca – objawy

Obecnie najczęściej obserwowaną postacią łuszczycy (90% chorych) jest występowanie ognisk chorobowych pod postacią czerwonych „blaszek”– postać plackowata. Upośledzenie czasu łuszczenia się naskórka tkwi w biologii. U osób chorych stwierdza się niedobór chemicznego przekaźnika cAMP (cykliczny adenozyno-3′,5′-monofosforan), który pełni ważną rolę w wielu procesach biochemicznych, co prowadzi ostatecznie do nadprodukcji naskórka przez komórki skóry. U osoby zdrowej rozwój komórek skóry i przemieszczanie się ich na powierzchnię w postaci naskórka to proces trwający ok. miesiąca. Inaczej jest w przypadku, gdy występuje łuszczyca. Objawy, które daje ta choroba związane są ze skróconym czasem rozwoju komórek skóry, który wynosi ok. 3–5 dni. W tym przypadku proces odżywiania naskórka jest zaburzony. Przez jego nadmierną ilość, nie zostaje on właściwie odżywiony i obumiera (łuszczy się).

Łuszczyca krostkowa

Łuszczyca krostkowa jest ciężką odmianą łuszczycy. Zmiany skórne, które ją sygnalizują, są nieco inne niż przy łuszczycy plackowatej. Na rumieniowatych plamach na skórze bądź zdrowym naskórku pojawiają się drobne krostki. Ich przyczyną są leukocyty wielojądrzaste gromadzące się w górnej części naskórka. Występują dwie odmiany łuszczycy krostkowej: ograniczona i uogólniona. 

Łuszczyca stawowa

Łuszczyca stawowa, inaczej łuszczycowe zapalenie stawów, występuje u około 25% chorych na łuszczycę zwykłą. W przebiegu tej choroby obserwuje się też często łuszczycę paznokci. Zwykle obserwuje się dość duży związek między występowaniem ŁZS a czynnikami genetycznymi. Objawem tej choroby jest przewlekłe zapalenie stawów i zmiany łuszczycowe. Łuszczyca stawów może mieć różny przebieg – łagodny i ciężki. Ten drugi może prowadzić do zniszczenia stawów i w konsekwencji do niesprawności. Na przebieg choroby można wpłynąć odpowiednią dietą. 

Łuszczyca głowy

Łuszczyca głowy daje swoje objawy głównie w obrębie owłosionej skóry głowy.

Łuszczyca głowy daje swoje objawy głównie w obrębie owłosionej skóry głowy. Zmiany są rumieniowe, nacieczone o różnej wielkości. Niejednokrotnie mogą wychodzić poza linię włosów i zajmować okolice czoła czy karku. Zmiany łuszczycowe na głowie mogą silnie się łuszczyć. Ogniska zmian są pokryte grubymi, twardymi, białoszarymi blaszkami.  Sama choroba nie doprowadza do utraty włosów. Miejscowe łysienie może być spowodowane drapaniem. Temu rodzajowi łuszczycy może towarzyszyć świąd. 

Łuszczyca dłoni

Łuszczyca dłoni i stóp jest jedna z odmian łuszczycy. Zmiany skórne nasilone są w obrębie dłoni i podeszwy stóp. Ogniska zmian przybierają mocno czerwony kolor i są bardzo nacieczone. Skóra na powierzchni zmian jest bardzo narażona na pęknięcia, które są bolesne i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Zmiany skórne w tej postaci łuszczycy są oporne na leczenie. 

Łuszczyca na twarzy

Łuszczyca na twarzy nie jest klasyfikowana jako odrębny rodzaj łuszczycy. Zmiany chorobowe występujące na twarzy zazwyczaj są rezultatem łuszczycy plackowatej, krostkowej czy owłosionej skóry głowy. 

Łuszczyca u dzieci

Na łuszczycę mogą chorować także dzieci. Duży wpływ na jej wystąpienie mają czynniki genetyczne. W przypadku, gdy oboje rodziców walczą z tą chorobą, istnieje 75% szans, że łuszczyca u dzieci również się pojawi. Pierwsze objawy można zazwyczaj zaobserwować po infekcji górnych dróg oddechowych spowodowanych np. przez ospę wietrzną, półpasiec czy opryszczkę. Czynnikiem prowokującym są także grzyby z rodzaju Candida, drożdżaki z grupy Malassezia czy wirus HIV. Zmiany łuszczycowe u dzieci najczęściej obserwowane są w okolicy skóry twarzy i małżowin usznych. Pojawiają się także m.in. na powiekach, w pachwinach czy w okolicy narządów płciowych. 

Łuszczyca – dieta

Na dzień dzisiejszy nie można zapobiec łuszczycy, natomiast możemy mieć duży wpływ na wielkość objawów oraz ich wyciszenie. Bardzo ważną i podstawową kwestią jest wdrożenie zbilansowanej, urozmaiconej diety opartej o nieprzetworzone, naturalne produkty, najlepiej rodzimego pochodzenia. Dzięki odpowiednio zbilansowanym posiłkom możemy mieć wpływ na przebieg i objawy, które daje łuszczyca. Dieta skomponowana według poniższych wskazówek może doskonale wspierać leczenie tej choroby. 

1. Bardzo często pacjenci z łuszczycą mają nadwagę bądź otyłość. Badania kliniczne przeprowadzane na całym świecie potwierdzają skuteczność diety niskoenergetycznej,  stosowanej w celu spadku masy ciała, a poprawą stanu zdrowia pacjentów. Jak się okazuje otyłość (BMI>30kg/m2 ) praktycznie dwukrotnie podnosi ryzyko wystąpienia łuszczycy, wpływa również na sposób przebiegu schorzenia. W badaniach przeprowadzonych w Chorwacji na grupie 82 chorych, w czasie redukcji masy ciała zaobserwowano zmniejszenie lipidów we krwi oraz obniżenie aktywności limfocytów CD4+ (prozapalnych) jak i zwiększenie produkcji obronnych cytokin przeciwzapalnych.
2. Znaczącą rolę w zdrowej diecie przeciw łuszczycowej stanowią tłuszcze. Musimy nauczyć się wybierać te korzystne (produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, głównie z rodziny omega3). W menu znacznie ograniczyć musimy źródła nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu (są to tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, takie jak smalec czy masło). Ciekawostką jest, iż rzadziej na łuszczycę chorują Eskimosi. Czy
   
   

   Znaczącą rolę w zdrowej diecie przeciw łuszczycowej stanowią tłuszcze

   wiemy dlaczego? Ponieważ ich tradycyjny sposób żywienia bazuje na rybach morskich (posiadających bardzo zdrowe kwasy tłuszczowe w swym składzie). Gdzie jeszcze znajdziemy wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega–3? Występują w: olejach (lnianym, rzepakowym, sojowym, kukurydzianym), roślinach liściastych oraz rybach morskich (sardynki, łosoś, makrela, śledź, tuńczyk). Gdy mamy ograniczony dostęp do dobrej jakości świeżych produktów warto zaopatrzyć się w tran. Niezmiernie ważny jest prawidłowy stosunek kwasów omega-3 do omega-6. Musimy być świadomi iż to rodzina kwasów omega-3 oraz kwas gamma-linolenowy są źródłem związków o charakterze przeciwstawnym. Bilansując dietę należy dążyć do zwiększenia udziału kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 kosztem kwasów tłuszczowych z rodziny omega-6.  Spośród NNKT (PUFA) szczególnie korzystne jest stosowanie kwasu eikozapentaenowego (zawartego w oleju rybim).
3. Niejednokrotnie zaobserwowano u pacjentów z łuszczycą zmniejszoną ilość aktywnej formy witaminy D w surowicy. Zasadne wydaje się suplementowanie tej witaminy, oczywiście po konsultacji z lekarzem.
4. Często spotyka się opinie i zalecenia do stosowania diety wegetariańskiej przez osoby chorujące na łuszczycę. Jest tak dlatego, iż m.in. produkty pochodzenia zwierzęcego zawierają kwas arachidonowy (AA), a ma on niestety prozapalny charakter działania, m.in. stymuluje produkcję IL-1 i wzmacnia odpowiedź tkankową na tę cytokinę. Wyeliminowanie produktów pochodzenia zwierzęcego prowadzi w związku z tym do zmniejszenia stanu zapalnego w organizmie.
5. Niski poziom selenu, beta-karotenu i alfa-tokoferolu ( tzw. przeciwutleniaczy) jest bardzo częstym problemem chorych na łuszczycę. Wiadome jest, iż stres oksydacyjny i wynikający z niego przyrost rodników może odgrywać istotną rolę w mechanizmie zapalnym łuszczycy. Bogatym źródłem cennych składników żywności są: świeże warzywa i owoce w związku z wysoką zawartością karotenoidów, flawonoidów oraz wspomnianych wcześniej witamin. Warzywa oraz owoce są także bogatym źródłem błonnika pomocnego w regulacji perystaltyki jelit. Odgrywa on znacząca rolę w zapobieganiu zaparć, a co za tym zapobiega osiedlaniu się złej mikroflory i gromadzeniu toksyn w jelitach. Z tego względu ważna jest dieta bogata w błonnik pokarmowy. Błonnik reguluje pracę jelit i zapewnia optymalną mikroflorę. Znajdziemy go w pieczywie pełnoziarnistym, płatkach owsianych, otrębach.
6. Cenne witaminy dla chorujących na łuszczycę to również: kwas foliowy znajdujący się  w zielonych warzywach (wspomagający regenerację naskórka), witamina PP występująca w produktach zbożowych, strączkach, rybach oraz owocach (poprawia ukrwienie skóry); witamina H, którą znaleźć możemy w orzechach, jajach, wątróbce jak i sardynkach (wpływa na prawidłową budowę i funkcjonowanie skóry).
7. Czy wiemy, gdzie znajdują się wolne rodniki o negatywnym wpływie m.in. na rozwój łuszczycy? Pochodzą one z dymu papierosowego, spalin, a także powstają w wyniku jedzenia ciężkostrawnych produktów czy picia alkoholu, który zwiększa także produkcję cytokin prozapalnych. Badania potwierdzają również, że alkoholizm niestety zwiększa oporność na leczenie łuszczycy jak również zwiększa liczbę działań ubocznych. Wykluczenie alkoholu łagodzi przebieg choroby. Palenie papierosów wpływa na funkcję układu immunologicznego. Palenie powoduje nadprodukcję prozapalnych interleukin i innych negatywnych czynników, nasilających reakcje zapalne w skórze. Badania kliniczne ujawniły, że palenie tytoniu zwiększa narażenie na wystąpienie łuszczycy.
8. Co z dietą bezglutenową? Nie sprawdzi się ona we wspomaganiu leczenia każdej osoby chorej na łuszczycę. Zastosowanie jej jest wskazane  u osób z obecnymi w surowicy krwi przeciwciałami antygliadynowymi. Łuszczyca ma silny przebieg również ze względu na inne pokarmy, których nie toleruje nasz organizm. Oprócz glutenu nasza żywność zawiera wiele alergenów w związku z czym należy wyeliminować je z diety. Metoda prób i wykluczania pojedynczych podejrzanych składników żywności jest w tym przypadku najlepszym rozwiązaniem. Wśród popularnych alergenów wymienia się również: pszenicę oraz mleko.

Po przeanalizowaniu zebranego materiału i wielu badań na temat wpływu składników żywności na przebieg łuszczycy, można stwierdzić iż zmodyfikowana dieta opierająca się na zasadach zdrowego żywienia z wyeliminowaniem używek i stresu wpływa pozytywnie na przebieg łuszczycy. Wśród wielu osób z nadwagą i otyłością normalizacja masy ciała poprzez zastosowanie diety o niskiej zawartości energii może odgrywać istotną rolę w leczeniu dermatozy. Wskazane jest zwiększenie w diecie podaży warzyw i owoców, bogatych w karotenoidy, flawonoidy oraz witaminę C, jak również wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3, których głównym źródłem są ryby morskie (sardynka, łosoś, makrela, tuńczyk). Zabiegi te wpływają na złagodzenie przebiegu choroby. Często zalecana jest również dieta wegetariańska w procesie leczenia łuszczycy. Tak więc obiektywnie patrząc na ogląd sprawy mamy bardzo duży wpływ na komfort życia z chorobą, wcale nie musi być ona dla nas utrapieniem.