Czarna rzepa — właściwości. Zdrowie skóry i włosów

Aktualizacja: 27 maja, 2024

Czarną rzepę (Raphanus sativus var. niger) zalicza się do grupy warzyw kapustowatych. Uprawiana jest jako warzywo, ale szerokie zastosowanie znalazła także w medycynie. Poznaj jej właściwości zdrowotne.

W czasach, gdy różnorodne leki i środki poprawiające kondycję organizmu można kupić bez problemu, ludzie zaczynają powoli zapominać o naturalnych preparatach, które w wielu sytuacjach mogą wykazywać działanie znacznie skuteczniejsze niż ich syntetyczne odpowiedniki. Przyjmowanie medykamentów garściami na polepszenie stanu skóry czy włosów bądź w przypadku niewielkiego przeziębienia nie jest najlepszym rozwiązaniem. W takiej sytuacji doskonałym wyjściem jest skorzystanie z dobrodziejstw natury. Warzywem, które ma wielokierunkowy, skuteczny i potwierdzony wpływ na organizm człowieka jest czarna rzepa. Ludzie wykorzystywali tę roślinę już kilka tysięcy lat temu i doceniali jej cenne właściwości. Korzeń czarnej rzepy ma wygląd niedużej bulwy pokrytej czarną skórką. Kryje się pod nią ostry w smaku biały miąższ, który zawiera wiele walorów – zarówno odżywczych, jak i zdrowotnych. Z tego powodu czarna rzepa, nazywana również czarną rzodkwią, jest zaliczana do najstarszych roślin hodowanych w Afryce, Azji oraz Europie. Warzywo w stanie dzikim rośnie także na wybrzeżach Morza Śródziemnego, natomiast w Polsce znane są głównie jego odmiany uprawne. Zbiór bulw przypada na okres jesieni, zanim jeszcze pojawią się pierwsze przymrozki.

Czarna rzepa zawiera pożyteczne związki odżywcze i substancje biologicznie czynne, takie jak:

• białka
• minerały: wapń, sód, potas, żelazo, magnez, fluor, fosfor, cynk, nieznaczne ilości miedzi i manganu
• witaminy: A, C, K, B6, B2, PP
• związki bakteriobójcze z rodzaju glukozynolanów (fitoncydy, ok. 1%)
• substancje siarkowe (synigryna, glukobrassycyna, glukorafinina, 4-metoksybrassycyna)
• merkaptan metylu
• olejek eteryczny
• fitosterole (beta-sitosterol, brassikasterol)
• alfa i beta-karoten
• antocyjany

Obecne w czarnej rzepie przeciwutleniacze mogą chronić organizm przed reaktywnymi formami tlenu. Natomiast luteina i zeaksantyna chronią komórki organizmu przed defektami i mają zbawienny wpływ na wzrok. Dzięki zawartości beta-karotenu – silnego karotenoidu, rzepa może chronić organizm przed nowotworami i starzeniem. W badaniach dowiedziono, że wysokie stężenie tego przeciwutleniacza we krwi kompensuje część uszkodzeń płuc wywołanych oksydacją. Poza tym beta-karoten może ograniczyć spadek funkcji poznawczych.

Czarna rzepa na skórę

Kosmetyki pielęgnacyjne z ekstraktem z czarnej rzepy dobrze oczyszczają skórę i odżywiają ją. Rozjaśniają cerę, zapewniają jej młodzieńczy wygląd i wzmacniają tkanki. Czarna rzepa zawiera cynk, związki siarkowe, witaminy z grupy B i pokłady witaminy C. Za sprawą takiego kompleksu roślina może polepszać kondycję cery, a nawet ją odmładzać. Efektywnie redukuje wszelkie toksyny. Ponadto kosmetyki zawierające wyciąg z czarnej rzepy hamują procesy starzenia, świetnie radzą sobie ze skórą dojrzałą i zwalczają reaktywne formy tlenu (ROS). Preparaty z czarną rzepą są polecane osobom o skórze wrażliwej, gdyż nie uczulają i nie wywołują podrażnień.

Czarna rzepa na niedoskonałości skórne

Wyciąg z rzepy jest pomocny w przypadku trądziku i innych zmian skórnych, ponieważ przeciwdziała powstawaniu zaskórników i wyprysków oraz leczy plamy pigmentacyjne, zmiany trądzikowe, blizny i wszelkie przebarwienia. Warto dodać, że czarna rzepa minimalizuje szpetne i niechciane ślady po infekcjach skórnych. Przywraca jej blask, estetyczny i jednolity odcień oraz delikatnie ją rozjaśnia.

Wpływ czarnej rzepy na kondycję włosów

Jeśli chodzi o wpływ czarnej rzepy na stan włosów, to roślina może zapobiegać ich przetłuszczaniu się, wypadaniu i powstawaniu łupieżu. Nasila krążenie krwi w skórze głowy, co sprawia, że cebulki włosowe są lepiej zakorzenione w mieszkach i tym samym lepiej wzmocnione. W przypadku suchej skóry głowy, ekstrakty z rośliny zapewniają jej odpowiednie nawilżenie.

Czarna rzepa na trawienie, zaparcia i wzdęcia

Leczniczy wpływ czarnej rzepy na układ pokarmowy człowieka jest znany już od setek lat. Olejki eteryczne pozytywnie wpływają na pracę jelit i żołądka, stymulują produkcję soków trawiennych, a także poprawiają łaknienie. Obecne w roślinie frakcje błonnika pokarmowego mogą pomóc zredukować problemy jelitowe. Zjedzenie 130 g czarnej rzepy zapewnia organizmowi 2,34 g włókna pokarmowego, które pomaga zminimalizować ciśnienie oraz stany zapalne w okrężnicy.

Czarna rzepa na wątrobę

Za sprawą działania detoksykacyjnego, obecności magnezu, wapnia i witaminy B1, rzepa usprawnia regenerację wątroby i zwiększa produkcję żółci. Z tego powodu ekstrakt z korzenia tej rośliny jest składnikiem wielu suplementów diety wspierających funkcjonowanie tego narządu oraz preparatów wspomagających utratę masy ciała.

Bóle reumatyczne

Czarna rzepa ma silne właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu może być skutecznym środkiem w walce z bólami reumatycznymi. Warto dodać, że korzystne działanie można uzyskać także poprzez zewnętrzne stosowanie czarnej rzepy, tzn. nacieranie obolałych miejsc.

Czarna rzodkiew zmniejsza ciśnienie krwi

Wyniki badania krótkoterminowego, które zamieszczono w 2013 roku w British Journal of Clinical Pharmacology, wskazują, że pokarmy (w tym rzepa) zawierające azotany dietetyczne mogą wywierać korzystny wpływ na stan naczyń krwionośnych. Azotany zmniejszają ciśnienie krwi i ograniczają agregację płytek krwi. Czarna rzepa zawiera też potas, który rozszerza tętnice, uwalnia sód z organizmu, wskutek czego pomaga obniżyć ciśnienie krwi.

Działanie przeciwnowotworowe

Regularne spożywanie warzyw krzyżowych, w tym czarnej rzepy może zapobiegać powstawaniu niektórych rodzajów nowotworów. Do związków o działaniu antynowotworowym należą m.in.: 3,3′-diindolylmethane i sulforafan. Poza tym mogą one odgrywać rolę w terapii raka. Duże ilości tych substancji znajduje się w warzywach kapustnych. Analiza z 2015 roku dowiodła, że sulforafan prawdopodobnie wpływa na aktywność deacetylazy histonowej – enzymu, który uczestniczy w progresji komórek rakowych. Część związków zawartych w rzepie chroni komórki przed uszkodzeniami DNA. Udowodniono, że roślina jest pomocna w terapii raka żołądka, piersi, prostaty, jajników, nerek i jelita grubego.

Czarna rzepa na redukcję masy ciała

Żywność bogata w błonnik sprawia, że człowiek czuje się syty przez długi czas. Rzepa nie zawiera wielu kalorii (ma ich zaledwie 16 kcal w 100 g), zatem osoby odchudzające się mogą ją z powodzeniem włączyć do diety. Jedzenie posiłków z dużą ilością włókna pokarmowego pomaga w utrzymaniu stabilnego poziomu glukozy we krwi. Dzięki błonnikowi rzepa nie dopuszcza do powstawania zaparć, wspomaga metabolizm i pomaga utrzymać układ pokarmowy w odpowiedniej kondycji.

Czarna rzepa na infekcje

Fitoncydy znajdujące się w rzepie wstrzymują namnażanie bakterii, grzybów i wirusów. Składniki obecne w warzywie pomagają również złagodzić uporczywy kaszel.

Czarna rzepa w kuchni

Rzepy nie należy obierać zbyt grubo, gdyż właśnie pod skórką kryje się najwięcej pożytecznych substancji. Można jeść ją zarówno na surowo (np. jako dodatek do sałatki), jak i w postaci gotowanej (można dodawać ją do zup lub gulaszów). Innym doskonałym sposobem na przygotowanie rzepy jest jej upieczenie – w takiej postaci będzie idealnym dodatkiem do mięs. Natomiast ugotowana na parze, np. z dodatkiem ziemniaków, a potem utłuczona będzie stanowić wyśmienite purée – można doprawić je gałką muszkatołową, białym pieprzem, solą i dodać drobno posiekany szczypiorek lub natkę pietruszki. Pokrojone w talarki bądź na niewielkie kawałki warzywo można podsmażyć (np. na oleju rzepakowym) i podać do ryby lub mięsa. Pasuje również do sosów, kanapek, twarożków, past, potraw typu stir-fry – za sprawą czarnej rzodkwi dania nabiorą wyrazistszego smaku. Jeśli chcemy złagodzić je intensywny smak, możemy do surowej bulwy dodać trochę soli.

Czarna rzepa – przeciwwskazania

Rośliny nie należy spożywać w przypadku:

• nieżytu jelita cienkiego
• nadkwaśności żołądka
• niewydolności serca
• niewydolności nerek

Podsumowując, czarna rzepa ma wielokierunkowy wpływ na ludzki organizm. Jej zbawienne właściwości znalazły zastosowanie w przypadku:

• stanów zapalnych
• problemów trawiennych, wzdęć
• schorzeń woreczka żółciowego
• chorób wątroby
• chorób nowotworowych
• nadciśnienia tętniczego.

Ponadto rzepa dzięki dobroczynnym związkom poprawia kondycję skóry, sprawia, że nabiera ona blasku, staje się bardziej odżywiona, natomiast włosy są mocniejsze, bardziej lśniące i nie wypadają. Roślina stanowi doskonałą alternatywę dla preparatów syntetycznych. Jej stosowanie nie jest uciążliwe i ma śladowe efekty uboczne. Aczkolwiek w przypadku przedawkowania mogą pojawić się dolegliwości, takie jak:

• nieżyt jelita
• ostra niewydolność serca i nerek
• nadkwaśność żołądka.

Jednak mimo tych wad rzepa jest znakomitym źródłem mikro i makroelementów oraz witamin o pożytecznym dla zdrowia działaniu. Dodatkowo sok z rzepy pity regularnie w niewielkich ilościach łagodzi bóle reumatyczne, zapobiega anemii i ogólnie wzmacnia organizm.

Źródło:
1. Łyczkowski K. Magia Czarnej rzepy. http://cukrzycaazdrowie.pl/Files/file/K/magia%20czarnej%20rzepy.pdf (dostęp 09.08.2021r.).

2. http://kuchnia.now.pl/pdf.php?NUMER=123 (dostęp 09.08.2021r.).
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Black_radish (dostęp 09.08.2021r.).
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30067118/ (dostęp 09.08.2021r.).
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5622774/ (dostęp 09.08.2021r.).
7. https://rozanski.li/401/czarna-rzepa-raphanus-stivus-niger-i-raphacholin/ (dostęp 09.08.2021r.).
8. https://zywienie.medonet.pl/produkty-spozywcze/warzywa/czarna-rzepa-wlasciwosci-jak-czarna-rzepa-wplywa-na-organizm/7js9jzm (dostęp 09.08.2021r.).
9. https://www.mojegotowanie.pl/artykul/czarna-rzepa-nie-tylko-do-surowki-zapomniany-produkt-wraca (dostęp 10.08.2021r.).