Leczenie żywieniowe dzieci, również tych przedwcześnie urodzonych

Aktualizacja: 2 stycznia, 2015

Dzieci szczególnie narażone są na braki żywieniowe, gdyż ich rozwijający się jeszcze organizm potrzebuje niezbędnych składników odżywczych do prawidłowego funkcjonowania i wzrostu. Określenie zapotrzebowania, a także podaży wszystkich makro- i mikroskładników, pozwoli na uniknięcie niedożywienia oraz dostarczy niezbędnych substancji, wykorzystywanych przez młody organizm.

Leczenie żywieniowe, oprócz tego, że zapobiega niedoborom żywieniowym, wpływa w dodatku pozytywnie na stan fizyczny chorego dziecka, a także znacznie poprawia rokowania na wyzdrowienie.

Leczenie żywieniowe dzieci

Połknięte jedzenie trafia z jamy ustnej do gardła, skąd jest transportowane do żołądka. Niestety, w przebiegu wielu chorób, często ta droga podawania składników odżywczych jest utrudniona lub też niewystarczająca. Leczenie żywieniowe może być prowadzone dojelitowo lub pozajelitowo. U dzieci prawidłowe określenie zapotrzebowania żywieniowego jest bardzo ważne.

Wdrożenie żywienia dojelitowego powinno mieć miejsce w sytuacjach:

• kiedy podaż doustna jest niewystarczająca do pokrycia zapotrzebowania energetycznego
• kiedy u dzieci do 2 roku życia, upośledzenie wzrastania i rozwoju oraz przyrostu masy ciała utrzymuje się dłużej niż miesiąc
• kiedy u dzieci powyżej 2 roku życia brak przyrostu masy ciała lub ubywanie na wadze trwa dłużej niż 3 miesiące
• gdy stwierdza się istotne odchylenie masy ciała w stosunku do wieku lub wzrostu powyżej dwóch kanałów centylowych
• kiedy mierzona grubość fałdu skórnego znajduje się poniżej 5 percentyla

U niemowląt i starszych dzieci, zazwyczaj decyduje się na wprowadzenie leczenia żywieniowego ze względu na stan chorobowy i kliniczny obraz w:

• zespole krótkiego jelita (żywienie enteralne, gdy nie jest konieczne całkowite leczenie żywieniowe pozajelitowe)
• mukowiscydozie
• zaburzeniach neurologicznych: ciężka padaczka, dziecięce porażenie mózgowe
• we wrodzonych wadach serca
• oparzeniach, ciężkich urazach
• chorobach nowotworowych
• zapaleniach jelit
• niewydolności nerek, która wymaga dializ

Żywienie enteralne stosuje się w powyższych sytuacjach, gdy karmienie drogą doustną jest niemożliwe lub utrudnione, a procesy trawienia i wchłaniania upośledzone. Żywienie enteralne prowadzone może być dożołądkowo przez zgłębniki nosowo – żołądkowe, przez gastrostomię lub też przetoki odżywcze.

Leczenie żywieniowe dojelitowe może być prowadzone porcjami (dożołądkowo) albo we wlewie ciągłym za pomocą specjalnych pomp infuzyjnych.

W ciężkich przypadkach upośledzenia funkcji przewodu pokarmowego stosuje się leczenie żywieniowe pozajelitowe – dożylne. Specjalne przygotowane mieszanki wszystkich niezbędnych składników odżywczych podawane są drogą wkłucia centralnego lub też na obwodzie (kończyny).

Rozpoczęcie leczenia żywieniowego wiąże się każdorazowo z dobraniem odpowiedniej diety i określeniem zapotrzebowania energetycznego oraz na wszystkie składniki odżywcze. Na rynku dostępnych jest wiele diet przemysłowych z ustaloną zawartością białka, tłuszczów i węglowodanów oraz mikro- i makroelementów o określonej osmolarności w zależności od wymagań i jednostki chorobowej.

Leczenie żywieniowe dzieci przedwcześnie urodzonych

U noworodków najczęstszą przyczyną konieczności wprowadzenia leczenia żywieniowego jest wcześniactwo (upośledzenie koordynacji ssania z połykaniem).

Dzieci przedwcześnie urodzone mogą osiągać ekstremalnie niskie masy urodzeniowe. Żywienie takich dzieci obok leczenia niewydolności czy niedorozwoju wszystkich organów i funkcji stanowi kluczową rolę do zapewnienia możliwości przeżycia oraz prawidłowego dalszego rozwoju młodego organizmu. Leczenie żywieniowe noworodków na oddziałach neonatologicznych obejmuje: całkowite żywienie pozajelitowe, minimalne żywienie troficzne, żywienie enteralne mieszankami żywieniowymi lub pokarmem matki przez sondę żołądkową.

Zapotrzebowanie energetyczne noworodka przedwcześnie urodzonego zależy od masy ciała, stanu fizycznego oraz od stopnia niesprawności organizmu. Zaleca się dobranie żywienia tak, aby przyrosty masy ciała były zbliżone do tych obserwowanych w życiu wewnątrzłonowym. Noworodek odżywiany pozajelitowo wymaga mniejszej podaży energii niż wcześniak karmiony doustnie, a zapotrzebowanie energetyczne rośnie w chorobach układu oddechowego (zapalenie płuc, zespół niewydolności oddechowej).

Żywienie pozajelitowe pozwala na dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych tuż po urodzeniu wcześniaka, kiedy układ pokarmowy nie jest na tyle rozwinięty, by mógł samodzielnie pracować. Natomiast żywienie dożołądkowe i dojelitowe (kiedy to możliwe) pozwala zachować pewne funkcje układu pokarmowego, przez co dziecko szybciej się usprawnia i rozwija prawidłowe funkcje organizmu, przyzwyczajając przewód pokarmowy do takiej formy trawienia i wchłaniania pożywienia.

Leczenie żywieniowe szczególnie dzieci jest bardzo ważnym etapem w powrocie do zdrowia. Prawidłowa podaż wszystkich niezbędnych składników odżywczych pozwala na rozwój i wzrost organizmu dziecka w prawidłowym tempie. Choroby układu pokarmowego, wcześniactwo są istotnymi wskazaniami do wprowadzenia leczenia żywieniowego, a jego forma jest każdorazowo indywidualnie dobierana do stanu ogólnego pacjenta.