Wskazania, przeciwwskazania i zasady refundacji leczenia żywieniowego

Aktualizacja: 27 maja, 2024

Stan kliniczny pacjenta jest poddawany wnikliwym analizom, określane jest zapotrzebowanie energetyczne, oceniane są niedobory składników odżywczych oraz stopień upośledzenia układu pokarmowego. Te wszystkie zabiegi stanowią podstawę do wprowadzenia leczenia żywieniowego.

Leczenie żywieniowe może odbywać się na oddziałach szpitalnych, ale także w warunkach domowych. Pacjenci boją się, że po wyjściu ze szpitala, nie będą w stanie finansować leczenia. W niektórych przypadkach jest ono jednak refundowane przez NFZ.

Leczenie żywieniowe

Leczenie żywieniowe to integralna część procesu leczniczego, który ma na celu poprawę i utrzymanie stanu odżywienia, poprawę rokowania dla pacjenta oraz przyspieszenie wyleczenia. Leczenie żywieniowe może być prowadzone drogą dojelitową (do żołądka lub jelita cienkiego) oraz pozajelitową (dożylnie), przez którą podawane są wszystkie niezbędne składniki odżywcze w ilościach pokrywających aktualne zapotrzebowanie chorego, który nie może odżywiać się normalnie (doustnie) lub też odżywianie pacjenta jest niewystarczające.

Leczenie żywieniowe może być częściowe, uzupełniające niedobory żywieniowe spowodowane przez niedostateczne żywienie naturalne lub też całkowite, które pokrywa w 100% zapotrzebowanie na energię i inne substancje odżywcze.

Leczenie żywieniowe – wskazania

Wskazaniami do leczenia żywieniowego są:

• niezamierzona utrata masy ciała > 10 – 15% w ciągu ostatnich 3 – 6 miesięcy
• BMI < 17kg/m²
• stężenie albuminy w osoczu < 3,2g/dl
• stężenie prealbuminy < 10,0 mg/dl; transferryny < 150mg/dl
• CLL < 1000/mm³
• chory bez cech niedożywienia, jeżeli planowany okres głodzenia jest dłuższy niż 7 dni
• stan kliniczny chorego (najważniejsze kryterium)

Wg ESPEN GUIDELINES ON ENTERAL& PARENTERAL NUTRITION 2006/2009 wskazania do leczenia żywieniowego, są określane na podstawie dwóch kryteriów:

• spodziewany brak możliwości włączenia diety doustnej przez ponad 7 dni
• obecne lub zagrażające niedożywienie

Niewystarczające przyjmowanie pokarmów drogą doustną przez ponad 14 dni związane jest z większym ryzykiem zgonu.

Leczenie żywieniowe jest również wskazane u pacjentów, którzy nie mogą utrzymać dziennego spożycia pokarmów > 60% zalecanej normy przez ponad 10 dni. W takich sytuacjach należy jak najszybciej rozpocząć wspomaganie żywieniowe (dojelitowo – o ile to możliwe).

Na oddziałach intensywnej terapii, każdy chory, u którego nie będzie można włączyć diety doustnej pokrywającej 100% zapotrzebowania w ciągu 3 dni, zaleca się włączenie wczesnego żywienia dojelitowego.

Leczenie żywieniowe – przeciwwskazania

Przeciwwskazania do leczenia żywieniowego drogą przewodu pokarmowego to:

• niedrożność mechaniczna lub porażenna
• wstrząs
• brak zgody pacjenta

Jedynym wskazaniem do leczenia żywieniowego pozajelitowego jest brak możliwości pełnego leczenia żywieniowego drogą przewodu pokarmowego, które jest odpowiednie do aktualnych potrzeb pacjenta.

Przeciwwskazania do leczenia żywieniowego dojelitowego:

• rozlane zapalenie otrzewnej
• niedrożność mechaniczna i porażenna
• ciężka biegunka, nieustępliwe wymioty
• przetoki przewodu pokarmowego z dużą utratą płynów
• zaburzenia czynności jelit
• wstrząs

Leczenie żywieniowe – refundacja

Refundowane leczenie żywieniowe odbywać się może w szpitalu, domu, hospicjum lub ZOL – u. Brak refundacji obejmuje domy pomocy społecznej (brak kontraktu z NFZ), oddziały rehabilitacji, medycyny paliatywnej.

Refundacja procedur medycznych w Polsce oparta jest na systemie jednorodnych grup pacjentów (JGP), a NFZ płaci za leczenie choroby podstawowej oraz procedury dodatkowe (doliczane do procedury podstawowej).

Pełna refundacja obejmuje leczenie żywieniowe dojelitowe ( <30 dni przez zgłębnik i >30 dni przez stomię) oraz żywienie pozajelitowe (<15 dni przez żyłę obwodową oraz >15 dni przez żyłę centralną).

Do rozliczeń z NFZ potrzebne jest prawidłowe zakwalifikowanie (skale odżywienia, karta kwalifikacyjna), prawidłowe sporządzanie mieszaniny (karta kwalifikacyjna + metaboliczna) oraz prawidłowe monitorowanie (karta metaboliczna).

Leczenie żywieniowe jest bardzo potrzebną procedurą, niekiedy ratującą życie pacjentów skrajnie wyniszczonych. Przedstawione wskazania i przeciwwskazania powinny być zawsze szczegółowo brane pod uwagę w ocenie stanu chorego. Dużym ułatwieniem dla pacjentów wychodzących do domu, a którzy wymagają dalszej procedury leczenia żywieniowego, jest refundowanie jej przez NFZ, co znacznie obniża koszty terapii.