Leczenie marskości wątroby jest trudne i długotrwałe – lepiej znać przyczyny i objawy choroby

Aktualizacja: 10 grudnia, 2017

Choroba ta może rozwijać się latami bez wyraźnych objawów. Często w momencie diagnozy uszkodzenie wątroby jest bardzo duże. Za główną przyczynę uznaje się alkoholizm oraz przewlekłe zapalenie wątroby typu B, C oraz D.

Leczenie marskości wątroby jest ciężkie, niekiedy konieczny jest przeszczep. Chorzy ze względu na długi czas leczenia oraz leki, które przyjmują, nierzadko chorują na inne, związane z marskością, schorzenia towarzyszące. Postęp choroby można opóźnić odpowiednim leczeniem i dietą.

Choroba wątroby, w której dochodzi do postępującej martwicy komórek, jest dosyć częsta i cierpi na nią wiele osób. Głównymi przyczynami jej powstawania jest wieloletnie nadużywanie alkoholu oraz przewlekłe zapalenie wątroby. Na samym początku choroby objawy mogą być niespecyficzne, wraz z postępem choroby coraz bardziej utrudniają życie i znacząco wpływają na funkcjonowanie chorego. Niestety, nieleczona marskość wątroby prowadzi do powstania raka wątrobowokomórkowego, a w konsekwencji do śmierci.

Co to jest marskość wątroby?

Marskość wątroby jest chorobą przewlekłą. W jej przebiegu dochodzi do zwłóknienia miąższu wątroby poprzez zastępowanie komórek prawidłowych komórkami tkanki łącznej, które niszczą organ, a zarazem zaburzają jego podstawowe funkcje. Dochodzi do problemów z odprowadzaniem żółci oraz nadciśnieniem wrotnym.

Marskość wątroby – objawy

Wątroba jest narządem, który nie jest unerwiony. Dlatego nie objawia się bólem. W trakcie trwania choroby dochodzi do znacznego powiększenia narządu, który uciskając na błonę surowiczą, może powodować ból w prawym nadbrzuszu. Wczesne objawy chorej wątroby nie są charakterystyczne. Pojawia się zaczerwienienie dłoni, czerwone plamki na ciele, zwłóknienie ścięgien w rękach czy przerost ślinianek przyusznych. Bywa, że chory nie odczuwa żadnych dolegliwości do momentu znacznego upośledzenia funkcjonowania wątroby. Brak apetytu, spadek masy ciała, zmęczenie, nudności – to objawy postępującej degradacji tego narządu. Następnie pojawia się wodobrzusze, ból brzucha, powiększenie śledziony z powodu zaburzonego krążenia wrotnego, zmniejszenie jąder lub jajników, a u mężczyzn, przerost sutków.

Powikłaniem postępującej dysfunkcji wątroby jest spadek produkcji czynników krzepnięcia, swędzenie skóry, niedostateczny metabolizm bilirubiny, co objawia się żółtaczką. W przebiegu choroby dochodzi do encefalopatii wątrobowej, która charakteryzuje się kumulacją amoniaku oraz produktów przemian związków azotowych we krwi. Związki azotowe bardzo negatywnie wpływają na pracę mózgu: pojawiają się zaburzenia koncentracji, skłonność do zapominania i zaburzone reagowanie na bodźce. Może także zwiększać się wrażliwość na leki, powstają problemy z insulinoopornością (cukrzyca typu 2). Pod wpływem nadciśnienia wrotnego dochodzić może do powstania żylaków przełyku i odbytu.

Marskość wątroby – przyczyny

Przyczyną, którą kojarzymy z marskością wątroby jest alkoholizm. Nadużywanie alkoholu powoduje zaburzenie metabolizmu tłuszczów, węglowodanów i białek, co w okresie wielu lat nadużywania etanolu powoduje uszkodzenie wątroby. Drugą poważną i nader częstą przyczyną rozwoju choroby jest przewlekłe zapalenie narządu. Zakażenie wirusami HBV oraz HCV prowadzi do przewlekłej niewydolności wątroby. Często przez długi czas od zakażenia choroba jest utajona, sukcesywnie degradując prawidłowe komórki wątroby. Istnieje szczepionka przeciwko wirusowi HBV, natomiast nie wynaleziono szczepionki przeciwko HCV, a zarazić się można tymi wirusami poprzez kontakt płciowy lub z krwią osoby chorej.

Jedną z rzadszych przyczyn marskości wątroby jest choroba autoimmunizacyjna, w której organizm wytwarza przeciwciała skierowane przeciw własnej wątrobie. Innymi mniej typowymi przyczynami zachorowań na marskość wątroby, to: choroby genetyczne, stłuszczenie wątroby, nadmierne gromadzenie się żółci, leki lub toksyny oraz niektóre pasożyty, jak motylica wątrobowa.

Marskość wątroby – leczenie

Marskości wątroby nie da się wyleczyć, jednak poprzez odpowiednią terapię, można spowolnić jej rozwój, a także zminimalizować skutki choroby. Przede wszystkim pacjent musi zmienić styl życia ‑ stosować się do diety oraz absolutnego zakazu spożywania alkoholu. Należy także ograniczyć sól, gdyż choroba powoduje jej zatrzymanie w organizmie.

W pierwszej kolejności leczenie opiera się na likwidowaniu przyczyn marskości wątroby, a drugim celem est zapobieganie bądź zminimalizowanie powikłań choroby. W przebiegu przewlekłego zapalenia wątroby ze skutkiem marskości stosuje się preparaty przeciwwirusowe, jak interferon. Natomiast w przypadku alkoholowej choroby wątroby obowiązuje całkowity zakaz spożywania alkoholu.

Oprócz alkoholu chory na marskość wątroby powinien ograniczyć ostre przyprawy.

Powikłania tej choroby są bardzo uciążliwe dla pacjenta, bo zaburzając prawidłowe funkcjonowanie, znacznie obniżają jakość życia. Dlatego też jest ważne zapobieganie ich powstawaniu poprzez podawanie diuretyków, które likwidują i nie dopuszczają do pojawienia się wodobrzusza, leków zmniejszających nadciśnienie wrotne, antybiotyków, które zwalczają infekcje (obniżona odporność immunologiczna) oraz środków przeczyszczających, które zmniejszają ryzyko encefalopatii.

Ostatecznością w leczeniu marskości wątroby jest przeszczep organu – gdy pomimo wdrożonego leczenia degradacja narządu postępuje w szybkim tempie, a wątroba przestaje spełniać swoje funkcje.

Marskość wątroby – dieta

Pierwszą zasadą diety jest ograniczenie spożywania alkoholu do zera. Pacjent powinien spożywać 5 ‑ 6 lekkostrawnych, niewielkich posiłków na dobę. Należy wykluczyć smażenie, zastępując je duszeniem, pieczeniem albo gotowaniem. Oprócz alkoholu chory powinien ograniczyć wszystkie używki (kawa, mocna herbata) oraz ostre przyprawy i wszelkie produkty wzdymające (kapusta, rośliny strączkowe, śliwki, gruszki, czereśnie). Powinno się unikać wszelkiej żywności wysoko przetworzonej, zawierającej sztuczne dodatki. Ważne jest ograniczenie tłuszczów nasyconych oraz kwasów tłuszczowych trans oraz spożywanie odpowiedniej ilości białka. Przy dobrze wyrównanej chorobie można spożywać około 1g/kg masy ciała tłuszczu, czyli około 50 – 90g, a białka 1,5g/kg. masy ciała. Natomiast przy ciężkich zaostrzeniach choroby stosuje się restrykcje białkowe – około 1g/kg masy ciała. Dieta powinna być bogata w witaminy i sole mineralne, zatem często należy spożywać warzywa i owoce. Dobrze jest zastępować mięso, szczególnie czerwone, rybami, obfitującymi w zdrowe tłuszcze. Warto pamiętać, że dieta powinna być przede wszystkim urozmaicona i smaczna.

Marskość wątroby to ciężka choroba, której nie da się wyleczyć. Często nie rozpoznana w porę, uszkadza w znacznym stopniu komórki wątrobowe, prowadząc do poważnych powikłań. Odpowiednie leczenie oraz dieta wykluczająca alkohol i substancje negatywnie wpływające na ten narząd mają szansę poprawić jakość życia chorych, a także spowolnić degradację wątroby.