Dopamina i jej źródła w produktach spożywczych

Aktualizacja: 3 kwietnia, 2024

Dopamina kojarzy się zazwyczaj ze szczęściem, przyjemnością i chęcią działania. Udowodniono również, że odgrywa istotną rolę w procesie motywacji do działania. Czyżby to był klucz do sukcesu? W jakich produktach spożywczych możemy ją znaleźć?

Dopamina

Dopamina jest neuroprzekaźnikiem zaliczanym do katecholamin, produkowana jest w mózgu. Prekursorem dla niej jest aminokwas: L-tyrozyna, hydroksylowana przez hydroksylazę tyrozynową (TH), w wyniku tego procesu powstaje L-3,4-dihydroksy-fenyloalanina (L-DOPA) w końcowym etapie przekształcana do dopaminy. Dopiero w latach 70. XX wieku odkryto, iż wytwarzanie dopaminy zależy od dostępności tyrozyny. Poziom neuroprzekaźnika jakim jest omawiana dopamina jest zróżnicowany, przez co różnimy się odmiennym stopniem wytrwałości w dążeniu do celu.

Układ nagrody, a procesy motywacji

Układ nagrody to sieć neuronów wchodzących w skład układu limbicznego (struktury przodomózgowia kierującej zachowaniem popędowo-emocjonalnym). Centrum układu jest pole brzuszne nakrywki przekazujące projekcje dopaminergiczne do poszczególnych części. Kojarzymy z nim  pozytywne emocje, jakie towarzyszą m. in. zaspokajaniu tzw. popędów apetytywnych. Całość jest nieodłącznym elementem pozwalającym na kontrole zachowań popędowo-motywacyjnych (popęd awersyjny).

Układ nagrody – jak to działa?

Układ nagrody uczestniczy w każdym ważnym dla nas zachowaniu (jedzenie, picie, agresja, aktywność seksualna), poprzez wzrost wydzielania dopaminy. Powoduje to odczuwanie przyjemności w tzw. dwóch fazach: przygotowawczej oraz konsumpcji. Mogłoby się wydawać inaczej, ale właśnie w pierwszej fazie odczuwa się większą przyjemność. Im częściej dana sytuacja zostanie powtórzona tym zmniejsza się poziom dopaminy w drugiej fazie, jednakże nadal pozostaje wysoki w fazie przygotowawczej.

Niestety dopamina ściśle wiąże się z uzależnieniem, gdyż motywuje do kompulsywnego i wytrwałego poszukiwania bodźca. Co jest charakterystyczne dla nałogowców.

Dopamina – żródła

• BANANY: podczas ich dojrzewania dochodzi do wytworzenia chininy dopaminowej, która jest naturalnie występującą formą dopaminy. Nie bójmy się sięgać po banany z brązowa skórką (obite miejsca) tam właśnie znajduje się największa ilość dopaminy!
• PRZECIWUTLENIACZE: zwalczają wolne rodniki, które powodują obniżenie poziomu dopaminy w organizmie. Dieta bogata w warzywa i owoce pozwoli nam przeciwdziałać z tym niekorzystnym dla nas zjawiskiem. Jabłka np. zawierają przeciwutleniacz – kwercetynę chroniąca komórki. Znamy także owoce powodujące uwalnianie dopaminy, należą do nich: borówki, żurawiny, śliwki czy też truskawki.
• FENYLOALANINA: aminokwas przekształcający się do tyrozyny. Znajdziemy ją m.in. w: mięsie, serach, jajach oraz mleku i jego przetworach.
• NASIONA: w codziennej diecie nie może zabraknąć migdałów ani ziaren słonecznika czy sezamu, które szybko i łatwo podnoszą poziom dopaminy w organizmie.
• TYROZYNA: aminokwas ten uczestniczy w uwalnianiu dopaminy w organizmie ze spożytego pokarmu, poprzez budowanie pobudzającego ją neuroprzekaźnika. Występuje m.in. w produktach sojowych, jogurtach, serach oraz mięsie.
• CZEKOLADA: najkorzystniejsza jest ciemna czekolada o najwyższej zawartości kakao oraz tyrozyny i przeciwutleniaczy. Wykazano iż u osób z depresją czekolada zmniejsza jej objawy nawet o 60%.

Niestety kofeina i inne używki wpływają niekorzystnie na poziom dopaminy w organizmie. Kofeina pobudza neuroprzekaźniki w mózgu zwiększając poziom serotoniny, niestety po chwili następuje obniżenie poziomu dopaminy. Alkohol natomiast blokuje funkcje neuroprzekaźników, przez co tworzy fałszywe poczucie bezpieczeństwa mogące prowadzić do uzależnienia.

Podobne negatywne działanie na poziom dopaminy mają cukry i tłuszcze nasycone. Ogólne powodują one obniżenie poziomu dopaminy jak i m.in. zwiększają ryzyko wielu chorób. Ważne aby zamiast tłuszczów zwierzęcych wybierać te dobre nienasycone tłuszcze roślinne np. oliwą z oliwek, olej z pestek winogron itp.

Wszyscy dążymy do szczęścia, niejednokrotnie stawiamy sobie ambitne cele. W osiągnięciu pomaga nam dopamina. Niezmiernie istotne w tym wypadku jest to, co jemy, ponieważ nasz nastrój zależy niejednokrotnie od spożytego właśnie pokarmu. Kierując się powyższymi punktami dostarczamy dopaminy, a przez to silnej motywacji do dalszego działania.