Choroba wieńcowa – objawy, przyczyny, leczenie. Dieta przy chorobie wieńcowej

Aktualizacja: 18 marca, 2024

Ból za mostkiem podczas wysiłku w pierwszym etapie choroby. W bardziej zaawansowanym również w spoczynku. Jest jedną z najczęstszych chorób układu sercowo-naczyniowego. Sprawdź jakie są objawy i co powoduje chorobę wieńcową.  

Choroba wieńcowa

Chorobę wieńcową definiuje się jako stany niedokrwienia mięśnia sercowego, które są związane ze zmianami w tętnicach wieńcowych.

Chorobę wieńcową możemy podzielić na stabilne zespoły wieńcowe oraz ostre zespoły wieńcowe, podział przedstawiono w Tabeli 1. Choroba wieńcowa stabilna ma charakter przewlekły, charakterystycznym objawem jest ból w klatce piersiowej [1].

U pacjentów z podejrzeniem stabilnej choroby wieńcowej przeprowadza się elektrokardiograficzny test wysiłkowy. W diagnostyce stosuje się koronarografię, która umożliwia ocenę anatomii tętnic wieńcowych, również pozwala zlokalizować, gdzie znajdują się zwężenia [1,2].

Tabela 1. Klasyfikacja choroby wieńcowej [4].

Choroba wieńcowa – objawy

Objawami jest ból za mostkiem, w pierwszych etapach choroby podczas wysiłku. W momencie znacznego zwężenia tętnic wieńcowych ból występuje również w spoczynku. Cechy charakterystyczne przedstawiono w Tabeli 2.

Tabela 2. Cechy charakterystyczne bólu w klatce piersiowej, będące wynikiem stabilnej choroby wieńcowej [3].

Należy pamiętać, że w 50–80% niedokrwienie mięśnia sercowego jest bezobjawowe, dlatego zawsze należy brać pod uwagę chorobę wieńcową [3].

Choroba wieńcowa – przyczyny

Najczęstszą przyczyną choroby wieńcowej jest zwężenie tętnic wskutek powstałych blaszek miażdżycowych. Gdy tętnica jest zwężona mniej krwi napływa do mięśnia sercowego, co w konsekwencji prowadzi do niedokrwienia i niedotlenienia [1–5].

Czasem przyczyną może być także skurcz tętnic wieńcowych bądź mostki mięśniowe. Mostki mięśniowe są definiowane jako pasma mięśnia sercowego, które przebiegają nad tętnicą wieńcową. W trakcie skurczu mięśnia sercowego uciskają one tętnice, przez co powodują jej zwężenie [1–5].

Dodatkowo przyczynami mogą być zator tętnicy wieńcowej, zapalenie tętnic wieńcowych, zmiany w tętnicach wieńcowych spowodowane zaburzeniami metabolicznymi, wady naczyń wieńcowych, uraz tętnicy wieńcowej, zakrzepica tętnicza spowodowana zaburzeniem homeostazy, zmniejszona ilość tlenu w stosunku do zapotrzebowania, rozwarstwienie aorty [1–5].

Warto mieć na uwadze, że ryzyko zachorowania na chorobę wieńcową wzrasta wraz z wiekiem.

Czynniki ryzyka raczej nie będą dla nikogo zaskoczeniem. Mamy tu na myśli dodatni wywiad rodzinny, zaburzenia gospodarki lipidowej, palenie tytoniu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość, nadużywanie alkoholu, mała aktywność fizyczna, wspomniany wiek i rozpoznana miażdżyca tętnic [1–5].

Choroba wieńcowa – leczenie

Celem leczenia jest zmniejszenie dolegliwości wskutek zniesienia niedokrwienia mięśnia sercowego i zapobieganie nawrotom oraz hamowanie postępu choroby i zapobieganie incydentom sercowo-naczyniowym. Krótko mówiąc celem leczenia jest wydłużenie przeżycia i polepszenia komfortu życia chorych [4,5].

Na podstawie koronarografii ocenia się lokalizację zwężeń, co pozwala na ustalenie metod leczenia tj. rewaskularyzacja lub farmakoterapia oraz pomaga określić rokowanie pacjenta [4,5].

Leczenie choroby wieńcowej obejmuje zarówno działania niefarmakologiczne, farmakologiczne oraz inwazyjne, w zależności od stanu pacjenta [4,5].

Istotnym elementem leczenia jest wdrożenie odpowiedniego stylu życia i diety oraz leczenie chorób współistniejących (m.in. niedokrwistość, nadczynność tarczycy, zaburzenia rytmu serca). Leczenie niefarmakologiczne opiera się na zwalczaniu czynników ryzyka miażdżycy m.in. palenia tytoniu, otyłości, dyslipidemii itd. [4,5].

Leczenie farmakologiczne polega na obniżeniu ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych. Stosowane są leki, które hamują agregację płytek krwi, redukują ciśnienie tętnicze krwi, stężenie cholesterolu [4,5].

Jeśli występuje duże ryzyko zawału serca, wprowadzane jest leczenie inwazyjne. Wtedy wdrażana jest rewaskularyzacja, czyli udrożnianie tętnic wieńcowych. Jedną z metod jest angioplastyka wieńcowa, w której doprowadza się do rozgniecenia blaszki miażdżycowej (może zostać wszczepiony stent). Dodatkowo stosuje się również chirurgiczne wszczepianie pomostów omijających zwężenie (tzw. by-pass’y) [4,5].

Choroba wieńcowa – dieta

Niefarmakologiczne leczenie choroby wieńcowej polega na zwalczaniu czynników ryzyka. Tak więc na zmianie stylu życia i nawyków żywieniowych.

Modyfikacja diety polega na ograniczeniu spożycia tłuszczów zwierzęcych (bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe) oraz cukrów prostych (których źródłem są słodycze, przetworzona żywność, napoje i soki). Zamiast dodatków soli i cukru do posiłków i produktów w nie bogatych, zalecane jest stosowanie ziół (oprócz wzbogacania smaku, będą wnosić do diety wiele składników odżywczych). Zamiast słodkich przekąsek polecane są orzechy i owoce. W wielu pracach eksperci wykazali, że duży udział w diecie tłuszczów ogółem, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych wiąże się z ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia, ale również nowotworów, otyłości oraz cukrzycy. Naukowcy alarmują, że wysokie spożycie cukrów prostych stanowi duże zagrożenie dla jakości diety (w ten sposób dostarczamy znaczne dawki energii bez odpowiednich i ważnych dla rozwoju składników odżywczych). Warto zwrócić uwagę na polisacharydy nieskrobiowe (pełnoziarniste zboża, owoce, warzywa) i wprowadzić ich odpowiednią zawartość do diety [6–9].

Zmiany polegają na zmniejszeniu tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, na rzecz tłuszczów pochodzenia roślinnego (olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej lniany). Ważne jest również spożycie ryb na odpowiednim poziomie (1–2 razy w tygodniu), zarówno chudych (dorsz, morszczuk sandacz itd.), jak tłustych (łosoś, pstrąg, makrela, śledzie itd.). Ryby (głównie tłuste ryby morskie) są źródłem ważnych kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3 [6–9].

Istotnym elementem jest utrzymanie masy ciała na odpowiednim poziomie, jeśli występuje nadwaga lub otyłość jej odpowiednia redukcja [9].

Ważne jest by wybierać produkty z pełnego ziarna i unikać produktów przetworzonych (szczególnie przetworzonego białego pieczywa, pieczywa cukierniczego itd.) [9].

Warto pamiętać o odpowiedniej ilości wypijanych płynów, ze względu na to, że soki, napoje, nektary i inne będą wnosić dodatkową zawartość energii do diety bardziej polecana jest woda mineralna, natomiast zamiast soków owocowych po prostu owoce, które wniosą nam dodatkowo błonnik do diety [10].

Dodatkowo istotny jest wybór odpowiednich technik kulinarnych, tj. unikanie smażenia (szczególnie na głębokim tłuszczu), obtaczania w panierkach z bułki/mąki pszennej, dodawanie zasmażek (szczególnie na bazie tłustych śmietan). Polecane jest grillowanie, pieczenie (w folii, rękawie), duszenie, gotowanie na parze. Warzywa lepiej jeść surowe lub poddane mniejszej ilości obróbek, dzięki czemu straty witamin będą mniejsze.

Polecana jest szczególnie dieta śródziemnomorska, a przy występującym nadciśnieniu tętniczym dieta DASH. Diety te są jak najbardziej rekomendowane przez specjalistów.

W Polsce fundamentalną przyczyną umieralności są choroby układu krążenia, choroba niedokrwienna serca stanowi głównie czynnik zgonów w Polsce (89,2 tysiąca zgonów w 2012 r.) [11]. Często bezobjawowy przebieg sprawia, że w momencie rozpoznania choroba jest w znacznym stopniu rozwinięta. Niewłaściwe nawyki żywieniowe są jedną z ważniejszych przyczyn zwiększonego ryzyka tych chorób, dlatego tak ważna jest profilaktyka pierwotna. Zatem wiedząc do czego może nas doprowadzić choroba wieńcowa, warto już dziś zmienić styl życia i zacząć się zdrowo odżywiać, może w ten sposób uda nam się choć trochę zmienić przerażające statystyki.

Serdecznik pospolity doskonale sprawdzi się w dolegliwościach serca na tle nerwowym oraz we wczesnych stadiach choroby wieńcowej!