Miażdżyca – objawy, przyczyny, dieta. Jak leczyć miażdżycę?

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Prawie każdy z nas lepiej lub gorzej potrafi wytłumaczyć, czym jest miażdżyca. Pomimo tej świadomości, rutynowe badania omijamy szerokim łukiem, odrzucając fakt, że problem może dotyczyć też nas. Brak diagnozy i odpowiedniego leczenia prowadzi do poważnych powikłań. Koniecznie sprawdź, czy nie znajdujesz się w grupie ryzyka i dowiedz się, jak chronić swój układ krążenia.

Miażdżyca

Miażdżyca tętnic, określana też mianem „arteriosklerozy” (łac. atherosclerosis), jest przewlekłym procesem zapalnym zajmującym tętnice. Zmiany charakteryzują się wystąpieniem zgrubień pod błoną wewnętrzną, które uwypuklają się do wnętrza tętnicy i mogą prowadzić nawet do zamknięcia jej światła. Przyczyny miażdżycy są różne, a sam patomechanizm jej rozwoju nadal nie jest do końca poznany. Niestety okazuje się też, że choroby miażdżycowe serca nadal plasują się w czołówce najczęstszych przyczyn zgonu.

Zmiany miażdżycowe najczęściej lokalizują się w tętnicach dużego układu krążenia, głównie w aorcie oraz w bezpośrednio od niej odchodzących tętnicach. W zależności od lokalizacji zmian, miażdżyca może prowadzić do niedokrwienia mózgu, udaru, choroby wieńcowej, czy też powstania tętniaka. Nieleczona może być śmiertelna!  

Objawy miażdżycy

Na wykonanie rutynowych badań decydujemy się dopiero wtedy, gdy dokuczające objawy znacząco utrudniają nam wykonywanie codziennych czynności. Jak się okazuje, badania pozwalają nie tylko na wczesne wykrycie choroby, ale mogą nawet uratować życie.

Miażdżyca jest cicha i przebiega bezobjawowo, aż do momentu powstania krytycznego zwężenia, zakrzepu czy zatoru. Utrudniony przepływ krwi uniemożliwia prawidłowe utlenienie obszarów, w obrębie których zapotrzebowanie na tlen wzrasta, zwłaszcza po wysiłku. Może to prowadzić do wystąpienia wysiłkowych bólów dławicowych. Osoby takie szybciej się męczą oraz mogą mieć problemy z koncentracją.

Niekiedy złogi cholesterolowe odkładają się w skórze, co prowadzi do powstania tzw. żółtaków (łac. xanthoma), które najczęściej umiejscawiają się w okolicy powiek.

Przyczyny miażdżycy

Przyczyny wystąpienia miażdżycy mogą być różne, a sam patomechanizm jej rozwoju nie jest do końca poznany. Wiele osób znajduje się w grupie ryzyka wystąpienia miażdżycy, jednak duża część nie jest tego nawet świadoma. Wczesna diagnoza skutecznie chroni przed powikłaniami, dlatego warto wiedzieć czy jesteśmy obciążeni wystąpieniem miażdżycy.

Czynniki ryzyka możemy podzielić na dwie grupy: modyfikowalne i niemodyfikowalne. Do tych, na które nie mamy wpływu zaliczamy wiek, płeć (większe ryzyko wśród mężczyzn) oraz zaburzenia genetyczne. Znacznie większą grupę stanowią czynniki, na które mamy wpływ. Wymienić możemy tutaj otyłość, aktywność fizyczną, stres, okres pomenopauzalny (niedobór estrogenów), spożywanie zbyt dużej ilości węglowodanów czy też tłuszczów nasyconych. Ponadto pod szczególną kontrolą powinny znaleźć się osoby z hiperlipidemią, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, a także palacze.

Miażdżyca – dieta

Dieta przeciwmiażdżycowa oparta jest na zasadach zdrowego żywienia, a co najważniejsze może być smaczna i prosta. W diecie zaleca się ograniczenie tłuszczów zwierzęcych na rzecz roślinnych, ze względu na mniejszą zawartość cholesterolu. Na szczególną uwagę zasługują wielonienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3, omega-6). Ich źródła możemy znaleźć w tłustych rybach morskich, takich jak np. łosoś, tranie, olejach roślinnych, awokado czy oliwie z oliwek.

Dieta powinna być bogata w warzywa stanowiące doskonałe źródło błonnika oraz antyoksydantów. Z diety powinny zostać wykluczone słodycze, gotowe dania obiadowe, żywność typu fast-food oraz wszelkie inne źródła nasyconych kwasów tłuszczowych, tłuszczów trans, a także sacharozy i fruktozy.

Miażdżyca – leczenie

Leczenie miażdżycy opiera się zarówno na farmakoterapii, jak i zmianie dotychczasowego stylu życia. Najważniejszym elementem leczenia jest przede wszystkim eliminacja czynników ryzyka, na które mamy wpływ. Wymienić należy tutaj aktywność fizyczną, odpowiednią dietę oraz zaprzestanie palenia.

Leki, które znajdują zastosowanie w walce z miażdżycą to związki zmniejszające poziom cholesterolu, oddziaływujące zarówno na proces jego wchłaniania w przewodzie pokarmowym, jak i proces syntezy. Działanie popularnych statyn opiera się na obniżaniu poziomu cholesterolu LDL, nazywanego też „złym”, a także podwyższanie tego „dobrego” czyli HDL. Stosowanie statyn pozwala na spowolnienie rozwoju zmian miażdżycowych.

W przypadku gdy farmakoterapia nie jest w stanie cofnąć powstałych zmian, a nagromadzona blaszka miażdżycowa zagraża życiu, zastosowanie znajdują takie zabiegi jak balonikowanie, gdzie za pomocą cewnika, w miejsce zwężenia tętnicy, wprowadzany jest balonik, który zwiększa swoją objętość w problematycznym miejscu i usuwa złogi cholesterolowe. Innym rozwiązaniem jest zabieg pomostowania, gdzie za pomocą specjalnych pomostów naczyniowych (tzw. bypassów) umożliwia się pominięcie obszaru naczynia, gdzie doszło do nagromadzenia blaszki miażdżycowej.

Objawy miażdżycy ujawniają się dopiero w momencie, gdy znaczna część naczynia zajęta jest przez blaszkę miażdżycową. Ważnym elementem wczesnej diagnostyki są regularne badania poziomu cholesterolu całkowitego oraz jego frakcji LDL i HDL. Jeżeli znajdujemy się w grupie ryzyka wystąpienia miażdżycy, skoncentrujmy się przede wszystkim na jakości spożywanego pożywienia oraz codziennej aktywności fizycznej.