Chleb świętojański – skład, właściwości i zastosowanie

Aktualizacja: 28 stycznia, 2025

Chlebem świętojańskim nazywane są strąki pewnego wiecznie zielonego drzewa zwanego szarańczynem strąkowym. Jest ono uprawiane w regionie śródziemnomorskim, ale występuje także dziko. Drzewo osiąga około 15 m wysokości, a jego owocami są mięsiste strąki o kolorze brązowym wypełnione nasionami o ok.  20 cm długości. Można spotkać się również z równorzędnymi nazwami tego drzewa, czyli: karob lub ceratonia.

Chleb świętojański – skład

Owoce (strąki) tego oryginalnego drzewa są niezwykle pożywne. Dodatkowo gdy dojrzeją stają się bardzo słodkie, ponieważ w swym składzie zawierają głównie węglowodany, które stanowią około 50–60 % zawartości. Głównie są to cukry, ale także skrobia i celuloza. Pewna część składu stanowi woda (około 10 %). Zawartość białek plasuje się na  około 7–8 %, a tłuszczów jest w nim niewiele. Jak łatwo można wywnioskować strąki zawierają składniki odżywcze w bardzo dobrych proporcjach, gdyż dla organizmu z punktu widzenia pozyskiwania energii ważne są węglowodany, natomiast ważnym składnikiem budulcowym są białka.      

Chleb świętojański – właściwości

Szarańczyn strąkowy jest jednym z najbardziej plonodajnych roślin. Z jednego drzewa  w przeciągu roku można pozyskać około 200 kg strąków. Niekiedy przy właściwej uprawie i sprzyjających warunkach nawet więcej. Z racji kompozycji składników odżywczych, które go tworzą, jest idealną opcją na energetyczną przekąskę dla osób zabieganych.

Posiada również właściwości prozdrowotne:

• jest przeciwulteniaczem – opóźnia procesy starzenia się organizmu,
• poprawia trawienie,
• posiada właściwości wykrztuśne, co może mieć szczególne znaczenie dla długoletnich palaczy,
• łagodzi dolegliwości wywołane przez biegunkę,
• pomaga przy refluksie żołądkowo-przełykowym,
• osoby z możliwością występowania osteoporozy powinny się zainteresować tym produktem przez dużą zawartość fosforu i wapnia – substancji niezbędnych w walce z tą chorobą,
• przez obecność kwas galusowego i garbników posiada właściwości przeciwbólowe, antyalergiczne,  antybakteryjne i antywirusowe.

Chleb świętojański – zastosowanie

Strąki spożywa się na surowo lub po przetworzeniu. Zmielony wysuszony miąższ używany jest do przygotowywania napojów, koktajli, ma także szerokie zastosowanie w cukiernictwie i piekarnictwie. Otrzymuje się z niego zdrową odmianę czekolady, lubianą szczególnie przez dzieci.

Ze strąków wyrabia się doskonałe wina i likiery. Nasiona miele się na mąkę i używa jako substancję zagęszczającą znaną pod nazwą guma karobowa, oznaczaną symbolem E410. Można ją znaleźć w lodach, sosach, zupach, serach czy pokarmach dla zwierząt. Dawniej nasiona były substytutem kawy.

Strąki szarańczynu stosowano również w lecznictwie. Podawano je w formie odwaru przy stanach zapalnych żołądka i jelit, a także w przewlekłych biegunkach.

Co ciekawe, roślina ta może być również ozdobą. W ogrodzie polecana jest przede wszystkim do oranżerii i szklarni.  Dobrze rośnie w wysokich pokojach z dużymi oknami od południa.

Chleb świętojański może wydawać się nam egzotycznym składnikiem diety, jednak spożywamy go częściej niż nam się wydaje wraz z produktami cukierniczymi czy piekarskimi. W składzie jest oznaczona symbolem E410, a jej dodatek świadczy o potrzebie zagęszczenia produktu przez producenta. Produkt ten nie zawiera kofeiny, przy czym posiada właściwości hamujące rozwój bakterii, co może zostać wykorzystane w produkcji i zabezpieczaniu żywności.