Achalazja – objawy, przyczyny, rozpoznanie, leczenie i dieta przy przewężeniu przełyku
Aktualizacja: 7 maja, 2024
Przełyk to kanał łączący gardło z żołądkiem. Dzięki mięśniom, które go tworzą możliwe jest przesuwanie treści pokarmowej z jamy ustnej do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. W przebiegu przełyku wyróżniamy jego górny zwieracz (UES), trzon i zwieracz dolny (LES). Zwieracze pełnią bardzo ważną funkcję, przede wszystkim zapobiegają cofaniu się treści pokarmowej. Rozluźnienie UES staje się bodźcem do powstania tzw. fali perystaltycznej, czyli skurczów mięśniówki, dzięki którym spożyty pokarm przesunięty zostaje do żołądka. Jednym ze schorzeń związanym z zaburzeniem motoryki przełyku jest achalazja.
Achalazja przełyku
Achalazja przełyku to schorzenie, którego przyczyny są wciąż niejasne. Istota tkwi w dysfunkcji dolnego zwieracza przełyku i zaburzeniach ruchów perystaltycznych. W achalazji LES nie ulega właściwemu rozluźnieniu, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu ciśnienia. Przełyk ulega poszerzeniu w obrębie trzonu, poniżej natomiast – przewężeniu. W miejscu, gdzie średnica jest poszerzona zbiera się pokarm i płyny, które cofają się pod wpływem zwiększonego ciśnienia. Taki stan powoduje wiele przykrych dolegliwości.
Achalazja – objawy
Przede wszystkim pojawiają się problemy z przełykaniem (dysfagia), które postępują i prowadzą do niemożności przełknięcia pokarmu. W początkowym stadium może to dotyczyć tylko składników stałych, a z czasem również płynnych. Daje to objawy zgagi – pieczenie, a nawet krztuszenie. Taka sytuacja stwarza niebezpieczeństwo wystąpienia zachłystowego zapalenia płuc. Trwająca kilkanaście lat achalazja zwiększa ryzyko wystąpienia raka płaskonabłonkowego przełyku. Czy w jakikolwiek sposób można zapobiec wystąpieniu choroby?
Achalazja – przyczyny
Wdrożenie w życie działań profilaktycznych możliwe jest, gdy znane są czynniki ryzyka i przyczyny jej wystąpienia. W przypadku zaburzenia, o którym mowa nie jest to możliwe. Co prawda znamy istotę tej dysfunkcji (którą jest uszkodzenie neuronów unerwiających przełyk, co prowadzi do zmniejszenia wydzielania substancji rozluźniających LES) jednak przyczyna nie została poznana. Pod uwagę bierze się czynniki infekcyjne, genetyczne i autoimmunologiczne. Kwestia ta pozostaje nierozstrzygnięta, dlatego nie jest możliwe zastosowanie skutecznej interwencji zapobiegawczej. Czasem jednak achalazja jest konsekwencją innych schorzeń, takich jak nowotwory trzustki, żołądka czy płuc. W związku z tym dysfagii nigdy nie należy lekceważyć.
Achalazja – rozpoznanie
Rozpoznane achalazji opiera się na dwóch badaniach – RTG z podaniem środka cieniującego oraz endoskopii. W badaniu obrazowym widoczne stają się zmiany w średnicy przełyku. W zależności od zaawansowania choroby możemy wyróżnić kilka jej stadiów – od I do IV, gdzie IV stopień charakteryzuje się już przełykiem poszerzonym na całej długości. Jak w przypadku każdej choroby, trzeba wykluczyć inne przyczyny istniejących dolegliwości (np. nowotwór), czemu ma służyć badanie endoskopowe.
Achalazja – leczenie
Leczenie achalazji jest wielopoziomowe. Leki uzupełniają zabiegi inwazyjne. Farmakologicznie można zmniejszyć napięcie dolnego zwieracza przełyku, którego to nadmierny skurcz jest jedną z przyczyn dolegliwości. W tym celu stosuje się także toksynę botulinową wstrzykiwaną podczas endoskopii. Zastosowanie znajdują także mechaniczne poszerzenie przełyku za pomocą poszerzadeł metalowych lub plastikowych czy endoskopowe balonikowanie.
Oprócz zabiegów operacyjnych i leczenia farmakologicznego istotna jest dieta i kilka innych aspektów życia codziennego, jak stres, którego unikać należy za wszelką cenę.
Achalazja – dieta
Zaburzenia połykania wiążą się z ogromnym dyskomfortem, co prowadzi do zmniejszenia ilości przyjmowanych pokarmów, utraty masy ciała i niedożywienia. Istotne jest zatem zapewnienie wraz z dietą wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, w szczególności pełnowartościowego białka. Nieuniknione w przewężeniu przełyku staje się wprowadzenie łatwostrawnej diety papkowatej/rozdrobnionej. Czasem taki sposób żywienia może nie dostarczać wszystkich niezbędnych elementów, w związku z czym należy rozważyć zastosowanie dodatkowych odżywek dobranych indywidualnie. Posiłki powinny być niewielkie objętościowo i smaczne.
Zaleca się unikanie tłuszczów zwierzęcych, tłustych serów, śmietany, tłustych mięs, kakao, roślin strączkowych, kapusty, cebuli, rzodkiewki, kukurydzy, napojów gazowanych, alkoholu.
Chleb gruboziarnisty, w zależności od tolerancji, najlepiej zastąpić pieczywem graham lub pszenno-żytnim. Niekoniecznie należy ograniczać produkty zbożowe z pełnego przemiału, są one bowiem nieocenionym źródłem błonnika. Wszystko zależy od indywidualnej tolerancji, niezwykle istotna zatem staje się samoobserwacja.
Preferowane metody obróbki kulinarnej to gotowanie, pieczenie w folii, duszenie bez obsmażania.
Poniżej przykładowy jadłospis w formie ułatwiającej przełykanie.
Śniadanie:
- Kasza manna na mleku z syropem malinowym
II Śniadanie
- Mus z gotowanych jabłek
Obiad
- Zupa krem z dyni zabielona jogurtem naturalnym
- Ziemniaki puree + pasta z gotowanego kurczaka doprawiona koperkiem i natką pietruszki + gotowana marchewka
Podwieczorek
- Biszkopty z koktajlem truskawkowym na bazie kefiru
Kolacja
- Pasta z gotowanych buraków doprawiona sokiem z cytryny i szczyptą soli + pieczywo pszenne
Stopień rozdrobnienia posiłków i dobór produktów zależny jest od stanu osoby chorej. Jeżeli po wykonanym zabiegu sytuacja ulega poprawie, treść pokarmowa nie cofa się – można poszerzyć dietę i zmienić konsystencję dań na stałą. Wszystko to w granicach indywidualnej tolerancji.
Achalazja to schorzenie idące w parze z utratą masy ciała, powodowanej uciążliwymi objawami po spożyciu posiłku. Pociąga to za sobą kolejne problemy związane z niedożywieniem. Obecnie istnieje kilka możliwości leczenia achalazji, jednak w wielu przypadkach zabiegi poszerzania przełyku należy powtórzyć kilkakrotnie. Nauki medyczne rozwijają się w błyskawicznym tempie, dlatego nie należy tracić nadziei na pojawienie się metody pozwalającej na zawsze zażegnać ten uciążliwy problem.
Literatura:
- Szczeklik Andrzej; Choroby wewnętrzne; Medycyna Praktyczna, Kraków
- Thor Piotr; Podstawy patofizjologii człowieka; Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”
- Jarosz Mirosław; Zasady prawidłowego żywienia chorych w szpitalach; Instytut Żywności i Żywienia
Czy można jeść miód bo zauważyłam że po miodzie mam ostry ból?
W oczekiwaniu na zabieg POEM wykonali mi ostrzykiwanie przełyku toksyną (botoks) pomogło w 80% ale czas na POEM jest bardzo długi więc do tego czasu dobre i to. Ja się doczekałam zabiegu mam za 10 dni oby pomogło.
Cześć,
jestem po wizycie u lekarza i po badaniach rtg z kontrastem.
mam zwężony przełyk w górnej części. Lekarz mówi że to bardzo duże ryzyko operować w tym miejscu. w zwężeniu światło przesyłu ma zaledwie 2 mm ;(
męczę sie jedząc, jem tylko papki i zupy i same jogurty
mam 35 lat
zwężenie jest na poziome c6 czyli zaraz za przełykiem.
czy jest ktoś ze zwężeniem w tym miejscu?
lekarz zaleca operacje poem lub w ostateczności wyćiecie zwęzenia co jest obarczone ogromnym ryzykiem i nie wiadomo czy jakikolwiek lekarz w polsce podejmie się takiej operacji.
jestem załamany ;/
ale chce już jeść normalnie a nie wyginać szyją jak wariat by cokolwiek połknąć;(
Czesc mam podobny problem mam nadzieje ze mi pomogom
Mam tą przypadłość od chyba czterdziestu lat i żaden lekarz mi nie pomógł . Wiem z doświadczenia że najlepszym sposobem żeby uniknąć problemu z przełykaniem jest wypicie wody przed posiłkiem nawet przed czystym czerwonym barszczykiem.Sam nie wiem dlaczego ale woda wypita przed jedzeniem likwiduje problem. Jeżeli podczas jedzenia złapie nas ta przypadłość też należy się ratować wodą ale bul jest niesamowity nawet jak już wszystko minie to jeszcze chwilę trzyma. Może jest na to jakieś lekarstwo ale lekarze na razie nie potrafią mi pomóc.
jestem osobą, która borykała się z tym problemem, zgadzam się, bardzo uciążliwym i bolesnym. W 2017 roku zostałam poddana zabiegowi endoskopowemu POEM. Zabieg wykonany w narkozie. Teraz wiem, że żyję 🙂 Jeśli jest ktoś zainteresowany, proszę o kontakt.
Dzien dobry czy ten zabieg pomogl Pani Panu Ja Czekam z moim dzieckiem
Witam, mam potwierdzoną achalazję przełyku, jestem po zabiegu poszerzania przełyku balonikiem. Czy to jest ten sam zabieg co u Ciebie?
Hej ja jestem zainteresowana….
Jeśli możesz odezwij się na littleheaven764@gmail.com odnośnie POEM, mam kilka pytań.
Witam! Jestem zainteresowana tym zabiegiem. Chciałabym doqiwdzieć się gdzie wykonywany jest taki zabieg? Z góry dziękuję za odpowiedz. Pozdrawiam