Skaza białkowa – objawy i dieta przy alergii pokarmowej na białko

Aktualizacja: 23 czerwca, 2017

Alergia lub nietolerancja na białka mleka krowiego w języku potocznym nazywa się skazą białkową. Najpopularniejszym białkiem mleka krowiego charakteryzującego się alergennością jest kazeina. Uczulać może także białko serwatkowe, czyli beta-laktoglobulina, alfa-laktoalbumina, albumina surowicy bydlęcej. W większości przypadków, alergia na białko mleka krowiego ustępuje do około 2 r.ż. Zarówno alergia, jak i nietolerancja może pojawić się u dziecka z przyczyn genetycznych.

Najpopularniejszym białkiem mleka krowiego charakteryzującego się alergennością jest kazeina. Uczulać może także białko serwatkowe, czyli beta-laktoglobulina, alfa-laktoalbumina, albumina surowicy bydlęcej.

Skaza białkowa – objawy

Najczęstsze objawy skazy białkowej powstają na skórze lub związane są z dyskomfortem przewodu pokarmowego. Objaw skórny skazy białkowej najczęściej pojawia się w postaci czerwonych krostek umiejscowionych na twarzy i szyi. Charakterystyczne objawy ze strony przewodu pokarmowego to m.in. refluks żołądkowo-przełykowy, biegunka, częste kolki niemowlęce.

Do rzadszych objawów skazy białkowej przynależą: ból głowy, wodnisty wyciek z nosa, katar sienny, kaszel, ogólne osłabienie, trudności z oddychaniem. Zdarza się, że dzieci po spożyciu białka mleka krowiego wymiotują.

Skaza białkowa – dieta

Niepożądane objawy alergii zwalcza się dietą eliminacyjną. W tym przypadku, eliminacji podlegają białka mleka krowiego. Celem diety jest ustąpienie objawów skazy białkowej, która może trwać nawet do 4 tygodni od wprowadzenia diety.

Na ogół przy alergii na białka mleka krowiego, nie zaleca się spożycia innego rodzaju mlek pochodzących od zwierząt kopytnych np. mleka koziego, owczego, które także mogą posiadać białka uczulające. Zdarza się, że inne mleka poza krowim są tolerowane, dlatego należy indywidualnie sprawdzić czy pojawia się po tych produktach uczulenie lub dyskomfort ze strony przewodu pokarmowego.

Kobiety karmiące dzieci ze skazą białkową powinny wykluczyć ze swojej diety białka mleka krowiego. Zdarza się, że po eliminacji tego składnika z diety objawy skazy białkowej nie ustępują. W tym wypadku dieta eliminacyjna musi zostać rozszerzona i należy obserwować po jakich produktach następuje uczulenie. Na licznych portalach internetowych znaleźć można szeroką gamę produktów przeciwwskazanych, jednakże najtrafniejszym wyjściem z tej sytuacji jest indywidualna obserwacja tolerowanych składników pokarmowych. Oczywiście można wymienić najczęściej nietolerowane produkty żywnościowe typu ryby, jaja, lecz zdarza się, że wiele kobieta nie potrzebuje ich eliminacji. Dieta w skazie białkowej może być bardzo restrykcyjna i trudna, dlatego matki w ciężkich przypadkach powinny skontaktować się z dietetykiem, który odpowiednio rozpisze jadłospis.

Skaza białkowa – jakie mleko?

W przypadku niemowląt i dzieci niekarmionych piersią, posiadających skazę białkową, podaje się specjalistyczne mleko modyfikowane kazeinowe, serwatkowe lub elementarne. Dla niemowląt i dzieci silnie uczulonych za zgodą lekarza pediatry, podaje się mleko modyfikowane na bazie białek kazeiny o wysokim stopniu hydrolizy. Zdarza się, że dzieci posiadają tak silną reakcję uczuleniową, że wymagają „mocniejszego” preparatu. W tym wypadku swoje zastosowanie mają mieszanki mlek modyfikowanych- elementarne. Mieszanki elementarne są całkowicie hypoalergiczne, lecz odznaczają się wysoką ceną i są mniej smaczne. Mleko modyfikowane zawierające hydrolizat białek serwatki należy do mieszanek profilaktycznych i można je zakupić bez recepty w aptece, supermarketach, nawet w drogeriach np. w Rossmannie. Cechą charakterystyczną mlek modyfikowanych zawierających hydrolizat białek serwatki jest zawartość przedrostka „HA” w nazwach handlowych. Preparaty z przedrostkiem „HA”  można stosować także u zdrowych dzieci, które mają bardzo częste kolki. Wszystkie rodzaje mlek modyfikowanych dostępne są w formule 1- do 6 m.ż. i w formule 2- od 6 m.ż. do 12 m.ż.

Pozostała grupa osób, może spożywać mleka roślinne np. ryżowe, migdałowe, sojowe, kokosowe. Niestety produkty te cechują się wysoką ceną, zazwyczaj są bardzo słodkie i dostarczają mniej białka niż mleko krowie. Zaletą produktów komercyjnych jest fakt, że producenci bardzo często swoje wyroby poddają fortyfikacji w składniki mineralne i witaminy. Mleka roślinne można sporządzić samodzielnie, na bazie orzechów, migdałów, wody i np. miodu.

Skaza białkowa – produkty zalecane

Zaleca się wszystkie produkty nie zawierające mleka krowiego tj. np.

• kawa, herbata, napoje i soki owocowe lub warzywne;
• zupy wszystkie na bazie bulionu jarskiego lub mięsnego, bez masła i mleka krowiego;
• wszystkie owoce i warzywa;
• pieczywo: chrupkie, domowe przygotowane bez dodatku mleka, pieczywo żytnie, graham, pszenne;
• dressingi przygotowywane bez dodatku mleka i produktów mlecznych;
• ze słodyczy zaleca się galaretkę, ciasta piaskowe, lody sorbetowe, dżemy, żelki, cukier, twarde cukierki.

Źródłem białka w diecie powinny być: mięsa dowolnego rodzaju (wieprzowe, wołowe, drób: kurczak, indyk), ryby, jaja, suche nasiona roślin strączkowych, masło orzechowe 100%.

Źródłem wapnia powinny być: suche nasiona roślin strączkowych, amarantus, orzechy np. włoskie, migdały, mak, sezam, jarmuż, suszone morele, a także wody z dużą zawartością wapnia tj. np. ustronianka z wapniem, staropolanka, muszynianka magnezowo-wapniowa.

Skaza białkowa – produkty zakazane

Białko mleka krowiego widoczne jest „gołym okiem” w mleku krowim i produktach mlecznych. Jednakże, składnik ten może być „ukryty” np. w maśle, margarynach z dodatkiem tłuszczów mlecznych np. Delma Ekstra z masłem, czekoladzie mlecznej, serach na bazie mleka krowiego. Spożywając posiłki poza domem na stołówkach, restauracjach, należy zwrócić uwagę na zabielane zupy, mięsa i inne potrawy wykonane w cieście naleśnikowym, na surówki z dodatkiem śmietany, sos śmietanowy, desery na bazie mleka lub śmietany np. koktajle owocowe, tort, muffinki, placki, lody.

Podejmując wybory konsumenckie w sklepach, zaleca się czytać etykiety i eliminować produkty zawierające w składzie: laktoalbuminę, kazeinę, laktoglobulinę.

W przypadku rozpoznania skazy białkowej, należy zastosować dietę eliminacyjną. Ważna jest edukacja żywieniowa chorego, ponieważ nie wszyscy zdają sobie sprawę, że poza mlekiem krowim, kazeina i inne alergenne białka mogą być zawarta w serach, maśle, a nawet czekoladzie mlecznej. Eliminując cenny składnik jakim jest mleko krowie i produkty mleczne, obniżamy w diecie podaż białka i wapnia. Należy pamiętać o dostarczeniu w diecie większej ilości produktów zawierających pełnowartościowe białko oraz wapń.