Owsiki – objawy, leczenie. Zioła na owsiki

Uporczywy świąd w okolicy odbytu i nadmierna ruchliwość to objawy, które często wiążemy z zakażeniem owsikami przez najmłodszych. Czy owsica jest jedynie chorobą wieku dziecięcego, czy może ona dotknąć również osób dorosłych? Jakie są inne objawy owsicy i jak ją leczyć?

Owsik ludzki

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) jest pasożytem zaliczanym do nicieni. Nazwa owsik pochodzi od kształtu ciała pasożyta, które przypomina ziarenko owsa. Owsik ma długość ok. 1 cm i szerokość 4 mm. Choć jest rozpowszechniony na całym świecie, najczęściej spotyka się go w klimacie umiarkowanym. Jest wyłącznie pasożytem człowieka – zagnieżdża się najczęściej w jelicie grubym, wyrostku robaczkowym, końcowym odcinku jelita cienkiego i odbycie.

Zarażenie następuje bezpośrednio jajami przeniesionymi ze swędzącej okolicy odbytu przy pomocy palców i ich kontaktu z ustami. Jaja mogą być przenoszone na niemytych rękach, pożywieniu i przedmiotach codziennego użytku. Są też rozsypywane na bieliźnie pościelowej i osobistej. Mogą również rozprzestrzenić się z kurzem na całe mieszkanie. Szczególnie dobre warunki do rozprzestrzeniania się owsiki mają w dużych skupiskach ludzi – przedszkolach, żłobkach, internatach. Zakażeniu sprzyja również brak higieny oraz bezpośredni kontakt z nosicielem pasożytów lub przedmiotami, których on używa. Jaja pasożyta – w ilości nawet do 12 tysięcy – składane są po zewnętrznej stronie odbytu żywiciela lub przedniej części pochwy, co ułatwia ich przenoszenie na ubranie, pościel, przedmioty codziennego użytku oraz następnych, potencjalnych nosicieli. Owsiki mają również zdolność „wwiercania” się w śluzówkę jelita i jej mechanicznego uszkadzania, co często jest przyczyną hemoroidów, ropni i żylaków. W temperaturze pokojowej pasożyt utrzymuje zdolność do inwazji nawet do 3 tygodni.

Owsiki u dorosłych

Mimo iż owsiki postrzega się głównie jako pasożyty dotykające najmłodszych, spotykane są one również u dorosłych osób. Szacuje się, iż owsikiem zaraża się 17% dorosłych rocznie. Największe ryzyko panuje wśród pracowników szpitalnych oddziałów dziecięcych, nauczycieli i personelu szkół i przedszkoli oraz rodziców dzieci w wieku wczesnoszkolnym.

Objawy owsików u dorosłych

Owsica (choroba wywołana przez Enterobius vermicularis) często przebiega bezobjawowo. Zależy to od intensywności inwazji i wrażliwości osobniczej. Niestety duże prawdopodobieństwo ciągłego samozarażania sprawia, iż owsica może występować przewlekle. Wielu chorym dokucza zaczerwienienie i świąd odbytu, który nasila się szczególnie w nocy ze względu na to, że ciepło, ciemność i zmniejszona ruchliwość to niejako „ulubione” przez owsiki warunki środowiskowe. Właśnie wtedy wydostają się one z odbytu na zewnątrz ciała, gdzie składają jaja. U kobiet wędrujące owsiki mogą też wywoływać świąd oraz zapalenie sromu i pochwy. Owsicy u dorosłych towarzyszą także m.in. bóle brzucha, zaburzenia wypróżniania, nudności, zapalenie skóry, wysypka. Często obserwuje się niepokój i gwałtowność ruchową, bezsenność, problemy z pamięcią i koncentracją. Może pojawić się anemia i brak apetytu.

Leczenie owsików

Przed rozpoczęciem leczenia u dorosłych należy wykluczyć inne możliwe przyczyny uciążliwych objawów. Świąd okolic intymnych nie zawsze musi oznaczać zakażenie owsikami. W celu jednoznacznej diagnozy pobiera się wymaz okołoodbytowy, w którym – jeśli mamy do czynienia z owsicą – występują jaja nicieni. Leczenie farmakologiczne opiera się na mebendazolu, czasem albendazolu  lub pyrantelu. Przeważnie po dwóch tygodniach powtarza się leczenie, aby nie doprowadzić do nawrotu owsicy. Co ważne, czasem warto rozważyć odrobaczanie całej rodziny, nawet jeśli objawy owsicy występują tylko u jednego domownika. W zwalczaniu owsików duże znaczenie ma zadbanie o odpowiednią higienę osobistą i otoczenia. Jest to niejako warunkiem skuteczności leczenia farmakologicznego. Konieczna jest częsta zmiana bielizny osobistej i pościelowej oraz częste prysznice. Należy również dokładnie wyczyścić wszystkie meble w mieszkaniu (szczególnie kanapy, fotele i dywany), w ubikacji i łazience. Dieta bogata w błonnik, przyczyniając się do częstszych wypróżnień również pomoże w pozbyciu się owsików z końcowych części przewodu pokarmowego. Warto również unikać słodyczy, gdyż zawarty w nich cukier jest dobrą pożywką dla pasożytów.

Zioła na owsiki

Choć owsiki nie są typowo zewnętrznym pasożytem człowieka, ich okresowe bytowanie w końcowych odcinkach przewodu pokarmowego sprawia, iż na zahamowanie ich rozwoju możemy wpłynąć także dietą. Mogą się tutaj sprawdzić produkty, które stosuje się wspomagająco również w leczeniu innych zakażeń pasożytniczych – świeże pestki dyni, czosnek, kiszoną kapustę i sok z czerwonych buraków to żywność, której bardzo nie lubią pasożyty. Można również spróbować ziół o działaniu typowo przeciwpasożytnicznym – wrotycz, piołun, kora kruszyny to najskuteczniejsze z nich. Jak zawsze w przypadku stosowania ziół należy zapoznać się z ich prawidłowym dawkowaniem oraz ewentualnymi przeciwwskazaniami.

Dokuczliwy świąd w okolicy odbytu, rozdrażnienie i nadmierna ruchliwość to objawy, które kojarzymy często z zakażeniem owsikami. Choć owsica jest postrzegana jako choroba głównie wieku dziecięcego, zdarza się, iż dotyka również dorosłych – szczególnie tych mających kontakt z najmłodszymi. Szybkie rozpoznanie specyficznych objawów, potwierdzenie diagnozy i podjęcie leczenia u wszystkich domowników jest bardzo ważne. Nie mniej istotna jest dezynfekcja całego mieszkania oraz wysoka higiena osobista, która zapobiegnie ponownemu zarażeniu.