Objawy celiakii – skórne, neurologiczne. Jakie badania na celiakię?

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Celiakia to choroba, w wyniku której dochodzi do zaniku kosmków jelitowych oraz poważnych zaburzeń czynności układu pokarmowego. Obecnie cierpi na nią ok. 1% populacji europejskiej. Niestety zachorowalność na celiakię z roku na rok jest coraz większa. Jak rozpoznać ją u siebie lub też jakie badania wykonać w celu jej potwierdzenia? Wskazówki w artykule.

Objawy celiakii

Objawy rozwijają się stopniowo. Początkowo występują  wzdęcia brzucha, kurczenie, przelewania, a także wiatry. Następnie ujawniają się te, związane z niewłaściwym wchłanianiem, czyli biegunki, zwykłe i tłuszczowe, niedokrwistość czy utrata masy ciała. Może wystąpić także zatrzymanie, czy też zaburzenie miesiączkowania, a nawet impotencja czy niepłodność. Dodatkowo wyróżnia się krwawienia, osteopenię czy patologiczne złamania kostne. Chorzy doświadczają niekiedy zaniku mięśni (atrofia), jak również osłabienie ich siły i kurcze. Bardzo często jednym z symptomów są także uczucie ciągłego zmęczenia i osłabienia, a nawet depresja.

Skórne objawy celiakii

Wśród skórnych objawów celiakii można wymienić m.in. zapalenia skóry, czy wybroczyny, a także afty i obrzęki. Problemy skórne występujące przy dolegliwości, mogą sugerować chorobę Dühringa, czyli postać skórną celiakii. Pojawiają się wówczas zmiany t.j. pęcherzyki, grudki czy rumień, które zwykle są swędzące. W następstwie drapania powstają niestety blizny. Najczęściej zmiany te pojawiają się na plecach, kolanach, łokciach, pośladkach czy w okolicy kości krzyżowej, a także na twarzy. Symptomy te najczęściej nasilają się po spożyciu żywności zawierającej gluten.

Neurologiczne objawy celiakii

Wśród neurologicznych objawów celiakii można wymienić padaczkę czy neuropatię. Często występuje także ataksja. Może pojawić się także pogorszenie koordynacji ruchowej kończyn, w szczególności górnych. Niestety bardzo często osoby chore dotyka również uszkodzenie nerwów obwodowych. Ukazuje się to średnio u 8–10% pacjentów. Dodatkowo wyróżnić tu można symptomy takie jak: drżenia mięśni, zaburzenia mowy i osłabienie odruchów

Badania na celiakię

Podejrzewając u siebie wystąpienie celiakii, warto wykonać kilka niezbędnych badań. Jednym z nich jest badanie histopatologiczne błony śluzowej jelita cienkiego. Pozwoli to na analizę kosmków jelitowych oraz ich struktury, a co najważniejsze zweryfikowanie ich obecności. Ponadto zaleca się wykonanie badań biochemicznych na obecność swoistych przeciwciał przeciw gliadynie (związkowi,  z którego składa się gluten), w surowicy krwi. Metodą skuteczniejszą jest test przeciw specyficznej tkankowej transglutaminazie, a dokładniej polega to na oznaczeniu ilości specyficznych przeciwciał IgA. W badaniach krwi niepokojąca może być zwiększona liczba płytek krwi, a także leukopenia czy hiperalbulinemia oraz niskie stężenie niektórych pierwiastków (m.in. sód, potas, cynk, miedź), jak i witaminy B12 i kwasu foliowego. Skutecznym i nowatorskim rozwiązaniem jest również wykonanie badań genetycznych, mających na celu oznaczenie genów z grupy HLA (dokładniej mówiąc HLA-DQ2 oraz HLA-DQ8). Testy te są nieinwazyjne, a także bardzo komfortowe, z tego względu, iż można wykonać je w zaciszu domowym. Obecnie powstaje coraz więcej firm oferujących takie badania. Dzięki temu można uniknąć długich kolejek u lekarzy, a wynik praktycznie w 100% potwierdza lub wyklucza chorobę.

Podsumowując celiakia jest chorobą o niespecyficznych objawach, dotykającą wielu różnych układów w organizmie. O jej wystąpieniu może świadczyć zarówno depresja, jak i zmiany powstające na skórze kolan, łokci, pośladków czy pleców. Nieleczona przypadłość rozwija się, prowadząc do uszkodzeń nerwów obwodowych, padaczek, a nawet osteopenii i w efekcie osteoporozy. Warto po zauważeniu jakichkolwiek objawów, wykonać niezbędne badania, by potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Ze względu na powszechność produktów bezglutenowych, jakość życia takich pacjentów nie zmienia się i mogą spożywać wszystkie rodzaje produktów, jednak bez obecności glutenu w ich składzie.