Dieta SCD – etapy, jadłospis, przepisy, opinie

Aktualizacja: 29 kwietnia, 2024

Dieta SCD (Specific carbohydrates diet), zwana inaczej dietą specyficznych węglowodanów, to sposób żywienia osób cierpiących na wrzodziejące zapalenia jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, celiakię, a nawet mukowiscydozę. Na jakich produktach opiera się codzienne żywienie podczas stosowania diety SCD i jakie są opinie na jej temat?

Dieta SCD

Dieta SCD została opracowana przez amerykańskiego pediatrę dr Sidney’a Haas’a, w latach dwudziestych XX wieku, jako lek na celiakię. Kontynuacją dzieła doktora Hass’a zajęła się Elaine Gottschall, matka dziewczynki chorej na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Mała Judy była pacjentką doktora. Jej stan poprawił się po zastosowaniu diety SCD. Elaine Gottschall, opisała bardzo dokładnie dietę SCD w swojej książce pod tytułem „Breaking the Vicious Cycle”.

Dieta ta została opracowana z myślą o osobach zmagających się z chorobą Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, celiakią, zespołem jelita drażliwego, zapaleniem uchyłków i przewlekłymi biegunkami [1,3]. Celem tej diety jest zmniejszenie zapalenia jelit, poprzez przywrócenie równowagi między bakteriami w jelitach [4].

Dieta SCD – etapy

Dieta SCD jest indywidualnym sposobem odżywiania się, jej zasady zmieniają się w zależności od współwystępujących chorób, alergii i nietolerancji pokarmowych oraz od indywidualnej tolerancji produktów. Dieta prowadzona jest etapami, rozpoczyna się od wstępnego etapu intro, a następnie, kiedy organizm toleruje spożywane produkty, przechodzi się do kolejnego etapu. W sumie jest 6 etapów diety SCD, a tempo ich zmian prowadzone jest wolno, jeśli jelito jest bardzo zniszczone, lub stosunkowo szybko, ale tylko wtedy, gdy organizm jest w stanie szybko się zregenerować.  

Etapy różnią się między sobą rodzajem dozwolonych produktów, sposobem ich przygotowania. Przykładowo surowizna nie powinna być wprowadzania, do czasu aż gotowane jedzenie nie zacznie być dobrze tolerowane.

Dieta SCD – jadłospis

Wybór żywności, która jest dozwolona na diecie SCD, opiera się na strukturze chemicznej produktów spożywczych. Głównym założeniem diety specyficznych węglowodanów jest wyeliminowanie węglowodanów złożonych – sacharozy, laktozy czy skrobi. Złożone węglowodany, czyli polisacharydy (cząsteczki łańcuchowe), jak i disacharydy (podwójne cząsteczki) są niedozwolone. Węglowodany złożone, które są trudne do strawienia, karmią szkodliwe bakterie w naszych jelitach, powodując ich przerastanie i rozpalanie ściany jelita. Dieta działa poprzez głodzenie tych bakterii i przywracanie równowagi we florze jelitowej. Dozwolonymi węglowodanami są monosachary (pojedyncze cząsteczki), które są łatwo wchłanianie przez ścianę jelita.

Jadłospis skomponowany jest w oparciu o produkty dozwolone w tej diecie. Do produktów zalecanych, zalicza się:

• świeże, mrożone warzywa, z wyjątkiem ziemniaków i batatów (ze względu na dużą zawartość skrobi),
• świeże, surowe lub gotowane, mrożone lub suszone owoce bez dodatku cukru, niesłodzone soki (nie z koncentratu),
• niektóre rośliny strączkowe, w tym suszona fasola biała, czerwona, szparagowa, Jaś, soczewica, groch,
• nieprażone orzechy nerkowca i orzechy ziemne w skorupce,  naturalne masło orzechowe bez dodatku cukru,
• świeże bądź mrożone mięso, drób, ryby, jaja
• niektóre (naturalne/twarde) sery, np. cheddar,
• jogurt domowej roboty fermentowane > 24 godziny (bez dodatku cukru), kefir
• suchy ser twarogowy,
• produkty z dużym udziałem bakterii probiotycznych, np. kiszone ogórki, kiszona kapusta,
• miód jako słodzik,
• większość olejów
• słabe napary z ziół, kawa, herbata.

Produktami zakazanymi są:

• cukier, melasa, syrop klonowy, sacharoza, przetworzona fruktoza, w tym wysoko fruktozowy syrop kukurydziany lub dowolny przetworzony cukier,
• wszystkie ziarna, w tym kukurydza, pszenica, kiełki pszenicy, jęczmień, owies, ryż,
• bulwy skrobiowe, takie jak ziemniaki, bataty i rzepa,
• niektóre rośliny strączkowe, np. ciecierzyca, kiełki fasoli, soja, fasola mung
• przetworzone, konserwowe, panierowane, wędzone mięsa i ryby,
• mleko i produkty mleczne bogate w laktozę, takie jak handlowy jogurt, śmietana i lody,
• wodorosty i produkty uboczne, w tym agar i karagenina,
• warzywa i owoce konserwowe,
• cukierki, czekolada i produkty zawierające FOS (fruktooligosacharydy),
• olej rzepakowy, majonez, ketchup, musztarda (z uwagi na dodatki),
• kawa i herbata rozpuszczalna,
• kakao.

Dieta SCD – przepisy

Dieta SCD – opinie

Dieta SCD wymaga wsparcia wielodyscyplinarnego zespołu. Aby osiągnąć najlepsze wyniki ze stosowania diety, warto przed jej zastosowaniem skonsultować się z gastroenterologiem i dietetykiem.

Według przeprowadzonych badań dieta SCD poprawia parametry kliniczne i laboratoryjne u dzieci z chorobą Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego [2]. Dieta może również wykazywać pozytywne działanie u osób dotkniętych celiakią, zespołem jelita drażliwego, przerostem mikroflory jelitowej, zapaleniem uchyłków, a także mukowiscydozą i autyzmem [1–3].

Podsumowując, dieta SCD jest skuteczna i zalecana dla ludzi cierpiących na przewlekłe choroby układu pokarmowego. Nie jest to cudowny sposób na zdrowie, ale daje szansę na szybszy powrót do dobrej formy. Pamiętaj aby w trosce o własne zdrowie, nie stosować jej samodzielnie, tylko zasięgnąć porady gastroenterologa i dietetyka.