Leukocyty – norma, leukocyty podwyższone. Dieta przy niskim poziomie leukocytów

Aktualizacja: 7 maja, 2024

Leukocyty to jeden ze składników morfotycznych krwi. Odchylenia od normy mogą świadczyć o zwykłej infekcji albo o poważniejszej chorobie np. białaczce. O czym mówią wyniki określające poziom krwinek białych?

Badania morfologiczne krwi mogą nam dostarczyć wielu cennych informacji na temat stanu zdrowia naszego organizmu. Jest to podstawowe badanie, które może zlecić lekarz pierwszego kontaktu. W celu wykonania analizy pobiera się krew żylną. Wynik dostarcza nam m.in. takich informacji jak: poziom leukocytów, erytrocytów, hemoglobiny, hematokrytu, retikulocytów, płytek krwi [1].

Co to są leukocyty?

Leukocyty, inaczej krwinki białe (WBC), nie stanowią jednorodnej grupy. W jej skład wchodzą:

• neutrofile – granulocyty obojętnochłonne, zdolne do fagocytozy i zabijania mikroorganizmów,
• eozynofile – granulocyty kwasochłonne, zdolne do fagocytowania oraz zabijania niektórych pasożytów za pomocą przeciwciał,
• bazofile – granulocyty zasadochłonne, biorą udział w obronie przed pasożytami,
• limfocyty, wytwarzają przeciwciała i cytokiny,
• monocyty, fagocytują oraz zabijają mikroorganizmy i inne obce komórki, wydzielają cytokiny [1,2].

Leukocyty – norma

Prawidłowe wartości całkowitej liczby limfocytów (WBC) to 4000–10000/µl. Podział na poszczególne subpopulacje, ukazuje tabela 1.

Tabela 1. Normy subpopulacji leukocytów [1].

W sytuacji, kiedy liczba leukocytów odbiega od normy, wyniki należy interpretować biorąc pod uwagę również neutrofile i limfocyty [1].

Podwyższone leukocyty

Zwiększona ilość WBC, inaczej leukocytoza, jest spowodowana zwiększeniem neutrofilii lub limfocytów albo pojawieniem się nieprawidłowych komórek. Zazwyczaj przyczyną są zakażenia lub choroba rozrostowa układu białokrwinkowego.

Jakie mogą być przyczyny podwyższonego stężenia poszczególnych subpopulacji leukocytów?

Neutrofilia, czyli > 8000/µl:

• ostre zakażenia bakteryjne,
• białaczka szpikowa,
• nadmiar kortykosteroidów (zespół Cushinga),
• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• dna moczanowa,
• urazy,
• stan po masowej utracie krwi,
• cukrzycowa kwasica ketonowa,
• mocznica,
• śpiączka wątrobowa.

Eozynofilia, liczba eozynofilów > 400/µl przy wartościach >1500/µl, może świadczyć o zespole hipereozynofilowym lub hipereozynofili.

Bazofilia, liczba bazofilów >300/µl:

• przewlekła białaczka szpikowa lub mielomonocytowa,
• ostra białaczka bazofilowa,
• czerwienica prawdziwa.

Limfocytoza, liczba limfocytów > 5000 /µl:

• przewlekłe zakażenie bakteryjne,
• wirusowe zapalnie wątroby,
• zakażenia wirusowe (m.in. mononukleoza zakaźna, świnka, odra).

Monocytoza, liczba limfocytów > 800/ µl:

• przewlekła białaczka mielomonocytowa,
• zakażenia bakteryjne – gruźlica, kiła, zakażenie wirusowe – cytomegalia, ospa wietrzna, półpasiec, zakażenie pierwotniakowe i grzybicze,
• choroby układu pokarmowego – nieswoiste zapalenia jelit, alkoholowa choroba wątroby,
• choroby układowe tkanki łącznej- RZS, toczeń rumieniowaty układowy,
• leczenie glikokortykosteroidami (GSK),
• stan po usunięciu śledziony,
• choroby układu krwiotwórczego – m.in. ostra białaczka monocytowa, przewlekła białaczka limfocytowa, chłoniak Hodgkina, niedokrwistość hemolityczna, pierwotna małopłytkowość immunologiczna [1].

Podwyższone leukocyty w ciąży

W czasie ciąży organizm musi przystosować się do nowych warunków. Parametry krwi mogą się wówczas zmienić. Jest to spowodowane zwiększonym zapotrzebowanie na tlen i substancje odżywcze. Może pojawić się niedokrwistość, łagodna małopłytkowość, wzrost stężenia czynników krzepnięcia czy też łagodna leukocytoza neutrofilowa. W 3. trymestrze ciąży czasami wzrasta ilość monocytów. Efektem tego może być wzrost leukocytów. Prawidłowe wartości dla kobiet ciężarnych (w III trymestrze) to 5800–3200/µl [3,4].

Niski poziom leukocytów

Leukopenia zazwyczaj jest spowodowana zmniejszeniem poziomu neutrofili lub limfocytów we krwi.

Neutropenia, liczba neutrofili <1500/µl:

• niedokrwistość aplastyczna, ostra białaczka, zespoły mielodsyplastyczne,
• zakażenia, szczególnie wirusowe – grypa, ludzki wirus niedoboru odporności, wirusowe zapalenie wątroby,
• układowe choroby tkanki łącznej,
• powiększenie śledziony,
• leki – cytostatyki, tyreostatyczne, przeciwpadaczkowe, psychotropowe, przeciwbakteryjne,
• wrodzone – neutropenia cykliczna, zespoły Kostmanna, Shwachmana i Diamonda, Oski, Chediaka i Higashiego,
• radioterapia.

Limfocytopenia, liczba limfocytów <1000/µl:

• układowe choroby tkanki łącznej,
• zakażenia wirusowe,
• sepsa,
• niewydolność nerek, wątroby,
• sarkoidoza,
• zespół Cushinga,
• po leczeniu GSK,
• chemio i radioterapia,
• nowotwory limfoproliferacyjne,
• wrodzone niedobory odporności [1].

Niskie leukocyty – dieta

Wsparcie żywieniowe może się różnić w zależności od przyczyny leukopenii, którą najpierw należy zdiagnozować. Jednak w głównej mierze należy podnieść swoją odporność. Przede wszystkim dieta powinna być zbilansowana i opierać się na zaleceniach Instytutu Żywności i Żywienia. Na które produkty należy zwrócić szczególną uwagę?

• Warzywa i owoce, są źródłem cennych witaminy i innych bioaktywnych substancji wzmacniających organizm – antyoksydantów (m.in. β-karoten, polifenole, witamina C), folianów.
• Produkty będące źródłem składników mineralnych, biorących udział w regulowaniu pracy układu odpornościowego:
  • o cynk – ciemne pieczywo i grube kasze np. gryczana, mięso, sery podpuszczkowe,
  • o selen – mleko i jego przetwory, ryby i owoce morza, podroby, ale również czosnek, grzyby, nasiona roślin strączkowych,
  • o żelazo – mięso, podroby, nasiona roślin strączkowych, jaja, ciemne pieczywo, natka pietruszki,
• Produkty będące źródłem kwasów tłuszczowych omega 3 – ryby morskie, szczególnie tłuste, olej rzepakowy, sojowy, orzechy włoskie, siemię lniane, zielone warzywa.
• Nasiona i oleje z wiesiołka, ogórecznika lekarskiego, czarnej porzeczki, które są źródłem GLA (kwas γ-linolenowy).
• Żywność probiotyczna np. jogurty naturalne.

Dodatkowo należy unikać surowego mięsa – tataru, sushi, oraz sera pleśniowego i świeżego mleka. Pomocna może być suplementacja witaminą D, po wcześniejszym ustaleniu dawki przez lekarza. Potrawy najlepiej spożywać świeżo przygotowane, ewentualnie na drugi dzień po podgrzaniu. W sytuacji, kiedy jakiś produkt/potrawa została już rozmrożona, nie należy zamrażać jej ponownie. Produkty używane do przygotowania potraw powinny być świeże, niezepsute, umyte/dobrze oczyszczone (m.in. owoce, warzywa). Pamiętać należy również o regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej. Ruch wpływa na stymulację układu odpornościowego. W przypadku uprawiania sportu na zewnątrz należy dostosować ubiór do warunków atmosferycznych.

Stężenie leukocytów odbiegające od normy nie zawsze musi oznaczać poważną chorobę. Warto jednak systematycznie przeprowadzać podstawowe badania m.in. morfologię krwi, aby odpowiednio szybko zareagować w razie wyników odbiegających od normy, które mogą być pierwszym symptomem pojawiającego się schorzenia. Żywienie w leukopenii powinno być urozmaicone, ponieważ każdy produkt zawiera inne substancje bioaktywne. Szczególnie należy pamiętać o sezonowych warzywach i owocach, nasionach, orzechach, rybach morskich.