Mąka gryczana – właściwości, indeks glikemiczny, przepisy. Czy mąka gryczana posiada gluten?
Aktualizacja: 9 kwietnia, 2024
Kasza gryczana to produkt doskonale znany każdemu z nas, który często gości na naszych stołach. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym i coraz szerzej popularyzowanym zdrowym stylem życia pojawiły się nowe rodzaje mąki, które według producentów są znacznie zdrowsze i korzystniejsze. Jednym z nich jest właśnie mąka gryczana. Przeczytaj artykuł by wiedzieć jakie ma właściwości i do czego ją stosować.
Mąka gryczana
Mąka ta otrzymywana jest poprzez zmielenie nasion gryki. Jest to proces niezmiernie prosty, który wykonać może każdy z nas w swoim zaciszu domowym, oszczędzając tym samym parę złotych. Kasza ta cechuje się bogatym składem, zwłaszcza analizując zawartość białka roślinnego (14g/100g produktu). Jest to ważne szczególnie z punktu widzenia wegan, gdyż dostarcza białek, które nie są syntetyzowane w organizmie (lizyna, arginina), a głównym ich źródłem są produkty mięsne. Charakteryzuje się dużą zawartością magnezu, potasu, sodu, miedzi, wapnia oraz selenu, a także witamin z grupy B. Ze względu na dużą zawartość błonnika idealnie nadaje się dla osób cierpiących na zaparcia.
Mąka gryczana – właściwości
Okazuje się, że białka wchodzące w skład gryki skutecznie obniżają poziom cholesterolu frakcji LDL w surowicy krwi. Udowodniono także, że jej spożycie zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych. Co więcej jej spożycie obniża stężenie glukozy we krwi, jednocześnie usprawniając pracę przewodu pokarmowego i tym samym trawienie. Z tego względu idealnie nadaje się dla osób mających problemy z trawieniem czy cierpiących na cukrzycę, a także dbających o swoją sylwetkę. Zgodnie z doniesieniami naukowymi kasza gryczana charakteryzuje się dużą zawartością fenoli, które odpowiadają za jej właściwości zdrowotne. Cechują ją właściwości przeciwzapalne oraz przeciwmiażdżycowe. Odnotowano, że wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, jak również obniża ciśnienie. Tym samym pozytywnie wpływa na układ krążenia. Dzięki bogatej zawartości magnezu wspomaga ona regenerację mięśni.
Mąka gryczana – gluten, indeks glikemiczny
Gluten jest białkiem, a właściwie mieszaniną białek: gluteniny oraz gliadyny. Występuje on w ziarnach niektórych zbóż takich jak pszenica, żyto czy jęczmień. Gryka, podobnie jak przygotowywana z niej mąka gryczana są naturalnie wolne od glutenu będącego przyczyną wystąpienia problemów z układem trawiennym. Oznacza to, że nadaje się idealnie jako substytut mąki dla osób cierpiących na celiakię czy alergię na gluten. Dodatkowo okazuje się, że jej indeks glikemiczny jest równy 40, a więc jej spożycie nie skutkuje nagłymi zmianami stężenia glukozy we krwi. Właśnie z tego powodu jest zalecany dla diabetyków.
Mąka gryczana – przepisy
Dodatek wyłącznie mąki gryczanej do wypieków może wiązać się z pogorszeniem cech jakościowych, jednak jednocześnie z polepszeniem cech organoleptycznych. Dodatkowo nie zawiera glutenu, który odpowiedzialny jest za strukturę ciasta. Jego brak skutkuje otrzymaniem kruchego i rozpadającego się produktu końcowego. Właśnie z tego względu często mieszana jest z innymi gatunkami, np. mąką pszenną. Poniżej podam kilka przykładowych propozycji jej wykorzystania.
Składniki:
- 1,5 szklanki mąki gryczanej,
- 0,5 łyżeczki proszku do pieczenia,
- 3 łyżki oliwy z oliwek,
- 1,5 szklanki mleka,
- Szklanka wody,
- Jajko.
Przygotowanie: rozpocznij od wymieszania ze sobą mąki, proszku do pieczenia, oliwy z oliwek, mleka, wody oraz jajka. Gotową mieszaninę wylewaj porcjami na mocno rozgrzaną patelnię i równomiernie rozprowadź. Kiedy naleśnik zacznie odklejać się od patelni, przełóż go na drugą stronę.
Składniki:
- 1,5 szklanki mąki gryczanej,
- Szklanka mąki pszennej,
- 0,5 szklanki wody,
- Szklanka mleka, 2 jajka,
- 2 łyżki kakao,
- 2 łyżeczki proszku do pieczenia,
- 2 jajka.
Przygotowanie: na początku mąkę należy przesiać wraz z proszkiem, a jajka ubić z cukrem. Następnie do masy jajecznej dodaj mąkę oraz olej, mleko wodę i kakao. Wymieszaj całość tak, aby połączyły się składniki. Jabłka pokrój w kostkę i dodaj do masy. Całość ponownie zamieszaj i przełóż do foremki wyłożonej papierem do pieczenia. Piecz ok. 50 minut w 180ᴼC.
Składniki:
- 0,5 l mleka,
- 3 jajka,
- 5 dag drożdży,
- Szczypta soli.
Przygotowanie: mleko wlej do garnuszka i delikatnie podgrzej, ale nie doprowadzaj do wrzenia. Mąkę zalej ciepłym mlekiem i dobrze wymieszaj. Dodaj jajka, drożdże i sól. Ponownie wymieszaj, a następnie odłóż całość pod przykryciem na 15 minut, by ciasto urosło. Po tym czasie rozgrzej lekko natłuszczoną patelnię i nakładaj dość cienką warstwę ciasta. Smaż bliny z obu stron na złoty kolor.
Podsumowując mąka gryczana jest produktem, który bez wątpienia warto włączyć do naszej kuchni. Poza niskim indeksem glikemicznym i szerokimi walorami zdrowotnymi (obniżanie stężenia cholesterolu, wzmacnianie naczyń krwionośnych, wspomaganie regeneracji mięśni), nie zawiera ona również glutenu, zatem jest idealnym substytutem mąki dla osób cierpiących na celiakię. Dodatkowo charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą i szeregiem witamin oraz składników mineralnych. Co więcej ze względu na obecność białek, które nie są syntetyzowane w organizmie, są ważnym produktem dla wegan.
Literatura:
- A. Wojtasik, W. Daniewski, H. Kunachowicz: „Ocena wybranych produktów spożywczych w aspekcie możliwości ich stosowania w diecie bezglutenowej.”, Bromat. Chem. Toksykol. XLIII, 2010, 3/362-371.
- K. Dziedzic, D. Górecka: „Zawartość składników odżywczych w kaszy gryczanej prażonej i produktach ubocznych.”, Aparatura badawcza i dydaktyczna, 3/2010.
- J. Chłopnicka: „Gryka jako żywność funkcjonalna.”, Bromat. Chem. Toksykol., XLI, 2008, 3/249-252.