Kwas elagowy – właściwości, występowanie. Naturalna substancja przeciwnowotworowa

Aktualizacja: 5 marca, 2025

Jednym z wielu dobrych argumentów na rzecz włączenia do diety owoców jagodowych, orzechów włoskich, żurawiny czy granatu jest znajdujący się w tych produktach kwas elagowy. Wykazuje on działanie przeciwnowotworowe i przeciwzapalne oraz hamuje wzrost H.pylori. Sprawdź, w czym jest go najwięcej!

Kwas elagowy

Kwas elagowy występuje zarówno w postaci wolnej, jak i związanej estrowo z glukozą, tworząc tzw. elagotaniny. Są one rozkładane w jelicie cienkim do kwasu elagowego, a jego metabolity są wydalane wraz z moczem i kałem [1].

Kwas elagowy – właściwości

Z dostępnych danych wynika, że kwas elagowy wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i antymutagenne. Wpływa też korzystnie na profil lipidowy oraz nadciśnienie tętnicze.

Badania wskazują, że kwas elegowy znajdujący się w orzechach włoskich (Juglans regia L.) charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym, zatem spożywanie tych przekąsek może być związane z profilaktyką chorób układu krążenia. W tych samych badaniach stwierdzono, że orzechy włoskie, będące źródłem kwasu elagowego, mają korzystny wpływ na stan kości oraz profilaktykę osteoporozy [3].

Elagotaniny wykazują właściwości antydrobnoustrojowe, wobec m.in. bakterii antybiotyko-opornych Staphylococcus aureus. Hamujący efekt zaobserwowano w stosunku do m.in. Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae i Pseudomonas aeruginosa, a także, co istotne, wobec Helicobacter pyroli. Bogate w elagotaniny maliny moroszki, maliny i truskawki przejawiły działanie hamujące w stosunku do Candida albicans i Campylobacter jejuni [4].

Kwas elagowy – występowanie

Znaczne ilości kwasu elagowego występują w owocach jagodowych, takich jak truskawki, maliny, jeżyny, żurawina, winogrona, granaty oraz orzechy włoskie. Białe owoce winogron odmiany Muscadine zawierały w skórce 879–1620 mg/kg kwasu elagowego, z kolei ciemne 592–1900 mg/kg. Mniejsze ilości odnotowano w miąższu. Jeśli chodzi o sok, zdecydowanie lepiej wypadły owoce białe [1, 2].

Podczas badania zawartości kwasu elagowego w produktach zauważono, że różniła się ona w zależności od badanej części rośliny. Pestki malin zawierały 87,5% kwasu elagowego, z kolei pulpa – 12,2%. Dodatkowo zaobserwowano, że największa zawartość kwasu elagowego znajduje się w owocach liofilizowanych. Co ciekawe, wraz ze wzrostem dojrzałości owoców zawartość kwasu elagowego malała [1, 2].

Warto zwrócić uwagę na wpływ procesów technologicznych. Przechowywanie malin i truskawek w temperaturze 20°C spowodowało spadek zawartości kwasu elagowego o ok. 30–40% [1].

Tabela 1. Zawartość kwasu elagowego w wybranych produktach na podstawie dostępnych źródeł.

Kwas elagowy – działanie przeciwnowotworowe

Wykazano, że kwas elagowy hamuje aktywność niektórych związków chemicznych, które są uznane za rakotwórcze, m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, nitrozoaminy, heterocykliczne aminy aromatyczne.

Mechanizm działania przeciwnowotworowego wynika z likwidacji wolnych rodników, inaktywacji kancerogenów, zmniejszenia częstotliwości pojawienia się mutacji, redukcji peroksydacji lipidów. Jak wskazuje literatura, kwas elagowy działa na wszystkich etapach rozwoju nowotworów.

Wyniki badań dostarczają nam informacji o hamującym działaniu kwasu elagowego w stężeniu 1–100 μmol/l na komórki nowotworów okrężnicy, piersi, prostaty, wątroby i przełyku [7, 8, 9]. Inne badania mówią o korzystnym działaniu na komórki nowotworów trzustki w stężeniu 10–50 mmol/l [10].

Jak wynika z przedstawionych powyżej informacji, kwas elagowy pełni w diecie rolę prozdrowotną. Brak jest zdefiniowanych konkretnych dawek tego związku, które powinny być dostarczane z dietą bądź też w postaci suplementów. Wiemy, że koncentruje się on głównie w skórce owoców oraz w pestkach. Znamy też źródła pokarmowe, w których się znajduje, zatem nic nie stoi na przeszkodzie, by nasz codzienny jadłospis wzbogacić w jego źródła. Owoce jagodowe, orzechy czy żurawina mogą być doskonałym dodatkiem do wielu dań.