Rozmaryn lekarski – właściwości lecznicze. Herbata z rozmarynu

Aktualizacja: 29 kwietnia, 2024

Powszechnie wiadomo, że zarówno warzywa, jak i owoce stanowią cenne źródło nie tylko witamin i składników mineralnych, ale i substancji biologicznie czynnych o prozdrowotnym wpływie na funkcjonowanie organizmu. Niestety w dalszym ciągu, obserwuje się słabą znajomość substancji zawartych w ziołach dodawanych do potraw, a ich rolę ogranicza się jedynie do celów kulinarnych, czyli nadania smaku i aromatu daniom. Warto pamiętać, że magia ziół polega na ich wysokiej aktywności przeciwutleniającej.

Rozmaryn lekarski

Rozmaryn jest ciepłolubną rośliną, typową dla terenów krajów śródziemnomorskich oraz Morza Czarnego. Bez problemu możemy napotkać krzewinkę rozmarynu w eleganckiej Francji, słonecznych Włoszech, Grecji, Hiszpanii oraz Tunezji. Rozmaryn jest wiecznie zieloną rośliną o ciemnozielonych, długich i skórzastych liściach, które wyglądem przypominają długie igiełki drzew iglastych. Z punktu widzenia kulinarnego korzysta się ze świeżych lub suszonych liści, natomiast w kosmetyce oraz lecznictwie wykorzystywane są olejki i ekstrakty z rozmarynu.

Właściwości lecznicze rozmarynu

Liście rozmarynu zawierają olejek eteryczny cyneol i borneol, karnozol oraz kwasy fenolowe (kwas rozmarynowy). Blumenthal i wsp. stwierdzili, że rozmaryn może być stosowany pomocniczo w leczeniu chorób serca, gdyż zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego oraz poprawia przepływ krwi przez naczynia wieńcowe zlokalizowane w okolicy tego narządu. Rozmaryn należy do roślin o silnych właściwościach przeciwutleniających, co oznacza, że zapobiega wytwarzaniu oraz neutralizuje już istniejące w organizmie wolne rodniki nadtlenkowe. Tawaha i wsp. po przebadaniu 51 roślin zielarskich pod kątem aktywności przeciwutleniającej oraz zawartości związków fenolowych (posiadają właściwości antyutleniające), rozmaryn umiejscowili na trzecim miejscu w swojej hierarchii. Potwierdzenia nie trzeba szukać daleko. W badaniach przeprowadzonych na szczurach, stwierdzono, że w grupie zwierząt, którym podawano ekstrakt z rozmarynu obniżone były parametry stresu oksydacyjnego w tkankach zwierząt, w porównaniu do grupy nie otrzymującej tego ekstraktu.

Rozmaryn posiada ponadto właściwości antymutagenne (ochraniające DNA), jednak nie do końca poznano ten proces. Prawdopodobnie działanie te zależne jest od potencjału antyoksydacyjnego i niszczenia wolnych rodników. Warto wspomnieć o przeciwzapalnym działaniu rozmarynu, które porównywalne jest w odpowiednich dawkach do działania syntetycznych, niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Działanie przeciwzapalne rozmarynu polega na hamowaniu szkodliwych i prozapalnych leukotrienów oraz ograniczaniu wytwarzania reaktywnych form tlenu. Działanie rozmarynu zbadano również pod kątem zapobiegania chorobom nowotworowym. Wyniki badań doświadczalnych na modelach komórkowych dostarczają informacji o działaniu antyproliferacyjnym ekstraktów rozmarynu w kierunku komórek białaczki oraz nowotworu gruczołu sutkowego.

Rozmaryn w medycynie ludowej stosowany był jako środek hipoglikemizujący u osób z cukrzycą, co potwierdzają badania naukowe. Obecnie stwierdzono również, że jego dodatek do potraw obniża wchłanianie węglowodanów z jelita cienkiego do krwi, co umacnia pozycję rozmarynu w diecie osób z cukrzycą. Rozmaryn działa ochronnie na wątrobę oraz łagodzi niestrawności i nieprzyjemne dolegliwości ze strony górnych odcinków przewodu pokarmowego, w tym wrzodów. Ma on również działanie przeciwbakteryjne w kierunku drobnoustrojów bytujących na żywności, dlatego chętnie dodaje się go do potraw by wydłużyć ich termin przydatności bez dodatku sztucznych konserwantów.

Herbata z rozmarynu

Przepis na herbatkę z rozmarynu nie jest skomplikowany. Wystarczy ok. 3–5 gałązek świeżego  rozmarynu umieścić w naczyniu i zalać wrzątkiem. Następnie przykryć talerzykiem i zaczekać ok. 5 minut, by zioło miało możliwość się zaparzyć. Następnie studzimy napar i doprawiamy do smaku miodem. Minusem herbatki rozmarynowej jest jej intensywny ziołowy smak, dlatego polecam połączenie zioła z miodem, aby złagodzić jego intensywny aromat, dla niektórych nie do pokonania.

Liście rozmarynu nie tracą swoich cennych właściwości nawet podczas długotrwałego gotowania. Herbatkę z rozmarynu poleca się szczególnie osobom z problemami żołądkowo-jelitowymi, w celach łagodzenia niestrawności. Wysoka wartość antyoksydacyjna rozmarynu, stawia go również na czele ziół zalecanych dla pięknej cery, zapobiegania zmarszczek oraz wzmacniania struktury włosów.

Rozmaryn osobiście kojarzy mi się z potrawami rybnymi, do których najczęściej go dodaję. Chętnie wykorzystuję go również do potraw mięsnych, przygotowywanych szczególnie z wieprzowiny oraz wołowiny. Dobrze komponuje się on z owocami dodawanymi do mięsa.  Ponadto sprawdza się w mieszankach ziołowych do marynowania dużych porcji mięsa oraz do pieczonych ziemniaków.