Właściwości lecznicze kurkumy. Jak działa kurkuma?

Aktualizacja: 30 kwietnia, 2024

W kuchni orientalnej znana doskonale jako przyprawa o charakterystycznym aromacie i głębokim żółtopomarańczowym zabarwieniu. Jednakże nie tylko z tego powodu ceniona jest kurkuma. Właściwości terapeutyczne tej azjatyckiej byliny wykorzystywano od ponad 4000 lat w krajach Dalekiego Wschodu.

Kurkuma longa

Kurkuma longa jest nazwą powstałą z połączenia polskiej i łacińskiej nazwy gatunku – curcuma longa oznaczającej ostryż długi. Roślina naturalnie rośnie w południowo-wschodniej Azji. To wieloletnia bylina z rodziny imbirowatych. Do produkcji charakterystycznej, sproszkowanej przyprawy zbiera się kłącza tej rośliny.

Kurkuma bio

Obecnie roślinę uprawia się w wielu krajach położonych w tropikalnym klimacie. Jeśli zdecydowałeś się na wprowadzenie kurkumy ze względów jej właściwości zdrowotnych, zwróć uwagę na miejsce i warunki, w którym rosła kurkuma. Bio produkty zazwyczaj są droższe, jednak odpowiedni certyfikat daje Ci gwarancję jakości. Masz pewność, że kurkuma rosła na terenach, na których nie korzystano z chemicznych środków uprawy roślin.

Kurkuma – właściwości

Za właściwości zdrowotne ostryżu długiego (Curcuma longa L.) odpowiedzialny jest żółty barwnik nazywany kurkuminą, który z uwagi na szerokie spektrum oddziaływania na organizm ludzi i zwierząt od lat pozostaje podmiotem zainteresowania współczesnych naukowców. Zastosowanie kuchenne to nie jedyne, jakim cieszy się kurkuma. Właściwości tej cennej rośliny utrzymują się dłużej, jeśli jest prawidłowo przechowywana – w szczelnie zamkniętych opakowaniach, z dala od promieni słonecznych.

Działanie kurkumy

Od najdawniejszych czasów opisywano właściwości farmakologiczne i biologiczne kurkumy, wśród których na szczególną uwagę zasługują przeciwzapalne, antynowotworowe i antyoksydacyjne własności żółtego pigmentu jej kłączy. Warto zwrócić uwagę również na obecne w kłączach kurkumy olejki eteryczne (ksantorizal, kurkumen, turmeron), które zwiększają wydzielanie niezbędnej do trawienia tłuszczów żółci oraz zapobiegają występowaniu wzdęć i gazów. 

Właściwości lecznicze kurkumy

Właściwości przeciwzapalne kurkumy mogą być wykorzystane również jako profilaktyka przed infekcjami wirusowymi.

Na przestrzeni dziejów właściwości lecznicze kurkumy wykorzystywano w tradycyjnej medycynie Dalekiego Wschodu. W pierwszych latach świetności kłącze ostryżu długiego stosowano w leczeniu miejscowym trudno gojących się ran, rozmaitych stanów zapalnych różnych narządów, głównie przewodu pokarmowego i wątroby [5]. Doświadczenia na zwierzętach wskazują, iż kurkuma działa ochronnie na wątrobę, a także może obniżać poziom frakcji LDL cholesterolu. Badania dowodzą, że wyciąg z kłączy kurkumy hamuje rozwój wrzodów żołądka poprzez zmniejszanie wydzielania soku żołądkowego, co stwarza możliwość jej zastosowania w terapii skojarzonej jako czynnik przeciwwrzodowy [3]. Właściwości przeciwzapalne kurkumy mogą być wykorzystane również jako profilaktyka przed infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi, a także grzybiczymi. Ponadto kurkuma wykorzystywana jest w przemyśle farmaceutycznym, gdzie stanowi składnik wielu leków stosowanych w stanach zapalnych miąższu wątroby i dróg żółciowych, a także przy uszkodzeniu i niewydolności tego narządu [2].

Poczytaj także na temat właściwości kurkumy z pieprzem!

Kurkuma na stawy

Działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne kurkumy powszechnie wykorzystywane jest w łagodzeniu dolegliwości bólowych stanów zapalnych stawów. Stwierdzono, że kurkuma, nazywana także szafranem indyjskim, wzmacnia elastyczność stawów, zmniejszając odczuwanie bólu oraz występowanie obrzęków. Skuteczność działania tej orientalnej przyprawy porównywalna jest do ibuprofenu.

Kurkuma – ekstrakt

W składzie wielu suplementów np. pracę wątroby znajduje się kurkuma. Ekstrakt z tej rośliny dostępny jest także jako osobny produkt w postaci proszku lub kapsułek. Pamiętaj, aby nie przekraczać zalecanej przez producenta dawki suplementu.

Kurkuma – cena

Chcesz poczuć na własnej skórze, jakie ma właściwości kurkuma? Cena rośliny w głównej mierze zależy właśnie od sposobu jej przetworzenia, ilości i certyfikatów. W supermarketach możesz znaleźć świeże kłącze imbiru, którego cena wynosi ok. 6–7 zł za 100 g. Ekstrakt w postaci tabletek kosztuje już ok. 40–70 zł za ok. 60–90 tabletek. Tak duże wahanie ceny spowodowane jest m.in. stężeniem ekstraktu oraz certyfikatami, jakie ma produkt. Zwykła przyprawa najczęściej używana w kuchni kosztuje ok. 2–3 zł za 20 g.

Nalewka z kurkumy – przepis

Preparaty z kłączy kurkumy można nabyć w aptekach i sklepach zielarskich w postaci kapsułek, nalewek i innych suplementów diety. Nalewkę z indyjskiego złota można sporządzić również we własnym gospodarstwie domowym.

Składniki:

• 2 łyżki sproszkowanej kurkumy
• 0,5 l  40% alkoholu etylowego

Sposób wykonania:

Składniki dokładnie wymieszać. Po upływie 4 tygodni przefiltrować przez bibułę filtracyjną i przelać do butelki..

Stosowanie:

• nieżyt żołądka, niewydolność wątroby przy słabym wydzielaniu żółci
• wzdęcia i zaparcia

Należy przyjmować po 1 łyżeczce nalewki rozcieńczonej z wodą, 3 razy dziennie przez 5 dni [6].

Inny przepis na nalewkę ostryżową zakłada zmieszanie sproszkowanego kłącza kurkumy z 70% alkoholem etylowym w stosunku 1:5.

Współcześnie coraz częściej obserwuje się powrót do medycyny tradycyjnej, opartej na naturalnych surowcach. Naukowcy podejmują szereg badań mających na celu włączenie kurkumy jako elementu terapeutycznego i/lub jako składnika terapii skojarzonej. Na przestrzeni dziejów zaobserwowano, iż zachorowalność na nowotwory i chorobę Alzheimera w krajach azjatyckim, gdzie „żółty korzeń” niemal codziennie gości w diecie tamtejszej ludności – jest znacznie niższa. Pomimo, iż kurkuma jako przyprawa w naszej kulturze jest jeszcze mało rozpowszechniona warto ją włączyć nie tylko w celu urozmaicenia codziennej diety i nadania żółtego, słonecznego zabarwienia rozmaitym potrawom, ale także jako składnik diet leczniczych w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów, zaburzeniach czynności wątroby, niestrawności czy infekcjach.

Należy mieć na względzie fakt, iż biodostępność kurkuminy po podaniu doustnym jest dość niska, wobec tego dobrą metodą w zachowaniu zdrowia może być codzienne włączanie jej do diety poprzez dodatek kurkumy w praktyce kulinarnej. Jedną z możliwości jest picie herbaty z jej dodatkiem lub stosowanie do mięs, ryb, warzyw i ryżu tej jakże cennej przyprawy [4].