Karczochy – właściwości, przeciwwskazania. Jak przygotować karczochy?

Aktualizacja: 21 stycznia, 2025

Wraz z przyjściem wiosny pojawiają się świeże i sezonowe warzywa. Półki sklepowe uginają się od kolorowych warzyw i owoców, jednak niektórych z nich nie wszyscy znają. Jednym z takich produktów jest właśnie karczoch! Warzywo to spożywane jest rzadko, niekiedy z braku pomysłu na przygotowanie, niekiedy z lęku przed nowym, a z innej strony po prostu z niewiedzy. A szkoda! Jest to roślina pełna składników niezwykle korzystnych dla całego organizmu. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej o karczochach!

Karczochy

Karczoch zwyczajny to wieloletnia roślina rozetowa. Jest powszechnie uprawiana z uwagi na duży plon. Hodowla takiego warzywa trwać może nawet ponad 6 lat, jednak maksymalna produktywność osiągana jest w trzecim roku produkcji. Karczoch szczególną rolę w gospodarce żywnościowej odgrywa zwłaszcza w rejonie Morza Śródziemnego, gdzie przyczynił się również znacząco do rozwoju gospodarki. Do czołowych jego producentów zaliczyć można m.in. Włochy, Hiszpanię, Francję, Grecję oraz Kalifornię, Amerykę Południową, Turcję i Iran. Jako substancja działająca leczniczo stosowany był już w IV w . p.n.e. Co ciekawe, należy on do najstarszych roślin uprawnych na Ziemi. Jest to także surowiec niskokaloryczny, gdyż 100 g dostarcza zaledwie 50 kcal. Sprawia to, że staje się on idealnym składnikiem dla osób walczących z nadmiernymi kilogramami.

Karczochy – właściwości

Karczoch to roślina, która zastosowanie w medycynie ludowej znalazła jeszcze w IV w p.n.e. Wszelkie jego właściwości wynikają m.in. z zawartości związków biologicznie czynnych, jak np. flawonoidy czy glukozydy luteolinowe. Niektóre doniesienia wskazują na jego korzystne działanie przeciwcukrzycowe, a także przeciwzapalne. Źródła naukowe mówią o jego aktywności wpływającej skutecznie na leczenie hipercholesterolemii i jednocześnie obniżającej stężenie cholesterolu całkowitego, ale także jego niekorzystnej frakcji LDL w osoczu poprzez hamowanie jego syntezy. Karczocha uważa się za żywność pomagającą w znacznych stopniu zapobiegać schorzeniom układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza miażdżycy tętnic. Naukowcy w latach 30. XX w. okryli jego cenny wpływ na blaszki miażdżycowe.

Warto wspomnieć także, że działa on rozszerzająco na naczynia krwionośne, a także zapewnia aktywność kardioprotekcyjne. Co więcej, odnotowano jego aktywności: hepatprotekcyjną i przeciwutleniającą. Stawia się tezę, iż warzywo to wspomaga hamowanie wydzielania czynników rakotwórczych, co blokuje tym samym angiogenezę związaną z rakiem. Nie zapominajmy także o ich zdolności do hamowania wzrostu komórek białaczkowych. Badania in vitro przeprowadzone właśnie na karczochach donoszą, iż są to silne stymulatory probiotyczne niezwykle pożytecznego szczepu Bifidobacterium bifidum. Idealnie nadają się one ponadto co kuracji chorób układu pokarmowego. takich jak zespół jelita drażliwego czy niestrawność, a także rozstrój żołądka. W ostatnim czasie pojawiły się doniesienia, jakoby kwasy kawaloilochinowe obecne w składzie omawianej rośliny, były potencjalnie istotną klasą inhibitorów wirusa HIV. Mogą się one przyczynić do zrozumienia mechanizmu integracji owego wirusa z komórkami gospodarza. Analizy przeprowadzane na zwierzętach pokazują, iż karczochy wykazują właściwości chelatujące w stosunku do jonów ołowiu. Oznacza to, że cechują się silną funkcją ochronną.

Poznaj więcej właściwości karczocha zwyczajnego!

Karczochy – przeciwwskazania

Karczochy to surowce zwykle bardzo dobrze tolerowane i nieprzynoszące wielu skutków ubocznych. Jednak w szerokich badaniach z zastosowaniem placebo 1 pacjent na 100 osobników zgłaszał łagodne działania niepożądane, np. przejściowy wzrost wzdęć. Po kontakcie ze skórą niekiedy wystąpić mogą wypryski na cerze. Może być to wynikiem reakcji alergicznej. Dodatkowo pamiętać należy, że karczochy wpływają na wzbudzenie produkcji żółci. Niezalecane zatem są szczególnie dla osób cierpiących na niedrożność żółci czy też innych przewodów żółciowych. Oczywiście ostrożność należy zachować również w przypadku kobiet ciężarnych, karmiących oraz małych dzieci.

Jak przygotować karczochy?

Karczochy spożywać można zarówno w świeżej postaci, jak i po konserwacji czy mrożeniu. Na początku należy je obrać i oczywiście odciąć łodygę, a następnie usunąć liście zewnętrzne. Kolejnym krokiem jest przecięcie warzywa na pół i usunięcie wewnętrznych liści. W celu zachowania niesamowitego koloru naturalnego rośliny warto zanurzyć ją w wodzie z octem lub cytryną. Gotowanie karczochów przeprowadza się w osolonej wodzie, najlepiej z dodatkiem kilku kropli oliwy z oliwek oraz soku z cytryny. Długość gotowania zależna jest od wielkości warzywa, które po ugotowaniu winno być miękkie. Zwykle zajmuje to ok. 40 minut. Idealnie nadają się także w formie smażonej, duszonej czy pieczonej. Wykorzystać je można jednocześnie do kanapek i sałatek warzywnych, mięsnych, makaronowych i ryżowych, a także dań z makaronem oraz potraw smażonych.

Poznaj najlepsze przepisy na karczochy!

Podsumowując, karczochy są wyjątkowymi warzywami o szerokim spektrum działania. Wpływają niezwykle korzystnie zarówno na układ sercowo-naczyniowy, jak i gospodarkę lipidową czy węglowodanową. Dodatkowo hamują powstawanie komórek nowotworowych, mogą się też okazać szansą w leczeniu wirusa HIV. Koniecznych jest jeszcze wiele badań w celu ustalenia całkowitej skuteczności tej rośliny w niektórych przypadkach, jednak bez wątpienia pozostaje fakt, że jest to produkt godny polecenia!