Jak gotować bataty? Przepisy

Aktualizacja: 11 kwietnia, 2024

Człowiek od zarania dziejów poszukiwał żywności o właściwościach prozdrowotnych, żywności, która charakteryzowałaby się nie tylko dużą zawartością cennych składników odżywczych, ale też pożądanym smakiem. Przykładem takiego rodzaju produktów spożywczych mogą okazać się zarówno bulwy, jak i liście batata zwanego słodkim ziemniakiem bądź wilcem ziemniaczanym.

Dlaczego warto jeść bataty?

Choć walory odżywcze i lecznicze bulw Ipomea batatas są znacznie wyższe w porównaniu z królem polskich obiadów, ziemniakiem, wiedza konsumentów na temat tego cennego warzywa jest jeszcze niewielka. Na samym początku warto podkreślić, iż jadalne są zarówno jego liście, jak i bulwy korzeniowe. W liściach wilca ziemniaczanego występują znaczne ilości witaminy A, która pełni rolę niezbędnego składnika pokarmowego. Głównym jej źródłem jest spożywana wraz z pokarmem roślinnym prowitamina A, gdyż to właśnie z tego związku organizm tworzy retinol. Warto wspomnieć, że ta forma w postaci β-karotenu występuje przede wszystkim w marchwi, pomidorach oraz bulwach i liściach batatów. Ciekawostką jest również fakt, iż odmiany o żółtym miąższu zawierają znacznie większe ilości karotenów i karotenoidów aniżeli warzywa takie jak dynia, brokuły czy szpinak. Karotenoidy bowiem należą do związków o właściwościach antyoksydacyjnych, działając na ogół przeciwnowotworowo. Na uwagę zasługuje też wysoka zawartość folacyny zwłaszcza w liściach batata. Wiadomo, że niedobór folianów jest szczególnie niebezpieczny w pierwszych tygodniach ciąży, gdyż może przyczyniać się do wystąpienia wad cewy nerwowej u dziecka. 

Bulwy batatów stanowią skarbnicę związków mineralnych, gdyż mieszczą w sobie m.in.: wapń, fosfor, potas, magnez, żelazo, jod oraz niewielkie ilości manganu, miedzi, molibdenu i selenu. Planując jadłospisy, warto zainteresować się występującym w bulwach białkiem. Zawiera ono w odpowiednich ilościach niemalże wszystkie aminokwasy egzogenne niezbędne w żywieniu człowieka [1]. Można je zatem śmiało wykorzystać w dietach wegetariańskich i wegańskich zarówno jako źródło białka, jak i węglowodanów złożonych. Co ciekawe, bataty posiadają też niski indeks glikemiczny (IG – 54), mogą więc też urozmaicić nawet dietę diabetyków.

Gdzie kupić bataty?

Słodkie ziemniaki dostępne są niemal wszędzie. Można je nabyć nie tylko w sklepach ze zdrową żywnością i warzywniakach, ale też w większych marketach. Dla niektórych problemem może okazać się ich cena, która jest nieco wyższa w porównaniu z tradycyjnymi ziemniakami.

Jaka jest cena batatów?

Jak wspomniano wcześniej, znalezienie batatów na polskim rynku w dzisiejszych czasach nie stanowi większego problemu. Cena zakupu w markecie kształtuje się w przedziale 6–9 złotych za kilogram, natomiast za produkty BIO zapłacimy dużo więcej, tj. w granicach 20–22 zł/kg.

Ile kalorii oraz jakie wartości odżywcze mają gotowane bataty? 

Choć batat pod względem chemicznym przypomina tradycyjnego ziemniaka, jego walory odżywcze i lecznicze są o prawie 50% wyższe. Warto podkreślić, iż materiał zapasowy bulw Ipomea batatas stanowią węglowodany (skrobia i cukry proste), dlatego też kalorie w większości pochodzą właśnie z cukrów. Wilce ziemniaczane są też bogatym źródłem białka, tłuszczów oraz rozpuszczalnych w tłuszczach witamin. Wartość energetyczna 100 g liści wynosi 35 kcal, natomiast w bulwie znajduje się 86 kcal/100 g. Konsumując zatem tzw. porcję słodkich ziemniaków (230 g) w wersji gotowanej, dostarczymy organizmowi około 175 kcal.

Tabela 1. Wartość odżywcza bulw Ipomea batatas

Przepisy na bataty 

Przemysł spożywczy na całym świecie wykorzystuje roślinę Ipomea batatas m.in.: do produkcji sago, napojów alkoholowych, frytek, chipsów, produktów kandyzowanych, jak również jako składnik deserów, zup czy odżywek dla dzieci. Bataty bowiem charakteryzują się soczystym, delikatnym, słodkawym smakiem, dlatego też odnalazły swoje miejsce w żywieniu człowieka. Można je przygotowywać na różne sposoby, przy wykorzystaniu rozmaitych technik kulinarnych, takich jak gotowanie, smażenie czy pieczenie, w towarzystwie przypraw i ziół. 

Przygotowując menu na sobotnie spotkania, niejeden z nas zastanawia się, co i w jakich ilościach zaserwować na stole. Wielu też pójdzie na tzw. łatwiznę i w markecie nabędzie rozmaite paluszki czy chipsy. Jednakże wie o tym prawie każdy, że takie produkty są źródłem niekorzystnych dla zdrowia substancji, a ponadto stanowią „kaloryczną bombę”. Poszukując ciekawszych alternatyw, może więc jako smaczną przekąskę zaprosimy na stół batatowe frytki i w ten sposób urozmaicimy rodzinne przyjęcia czy też spotkania z przyjaciółmi?

W sztuce kulinarnej znajdują zastosowanie nie tylko bulwy słodkiego ziemniaka, ale także jego liście. W restauracjach chińskich, japońskich czy filipińskich podawane są one w postaci gotowanej z czosnkiem i olejem roślinnym bądź też duszone z solą.

Bataty stanowią źródło związków o właściwościach antyoksydacyjnych, które w głównej mierze działają przeciwmiażdżycowo i przeciwnowotworowo. Bogactwo składników obecnych w bulwach słodkiego ziemniaka daje nam wyraźnie do zrozumienia, iż mogą one odegrać bardzo ważną rolę zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu wielu chorób przewlekłych. Bez wątpienia możemy zatem zakwalifikować wilce ziemniaczane do warzyw, które z powodzeniem wzbogacą dietę człowieka, urozmaicą codzienne menu, a jednocześnie staną się alternatywą dla tradycyjnego ziemniaka.