Dieta Low FODMAP pod lupą. Co trzeba o niej wiedzieć?

SIBO oraz zespół jelita drażliwego są diagnozowane coraz częściej, a jedną z metod łagodzenia objawów jest dieta Low FODMAP. Co dokładnie ona oznacza i z czym ją się… je? Sprawdźmy!

Co oznacza FODMAP?

W tłumaczeniu na nasz język „FODMAP” oznacza po prostu „fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole”.

Są to rodzaje węglowodanów, które mogą być trudne do strawienia i mogą powodować wzdęcia, gazy, bóle brzucha czy biegunki, typowe m.in. dla IBS, czyli zespołu jelita drażliwego. Dieta Low FODMAP zakłada więc ograniczone spożycie takich produktów w celu poprawienia komfortu codziennego życia.

Więcej o diecie Low FODMAP dowiesz się z eksperckiego artykułu mgr dietetyki Aleksandry Kureń: https://centrumrespo.pl/dieta/dieta-low-fodmap-zasady-produkty-przepisy/. 

Jakie są etapy diety Low FODMAP?

Ten model żywienia realizowany jest etapami. 

Pierwszy z nich rozpoczyna się od fazy eliminacyjnej i polega na wykluczeniu wszystkich produktów bogatych w FODMAP na okres od 4 do 6 tygodni.

Drugi krok to stopniowe, ponowne wprowadzanie produktów zawierających duże ilości FODMAP i jednoczesne sprawdzanie własnej tolerancji na nie. Okres ten trwa do 8 tygodni.

Natomiast ostatni etap to personalizacja diety Low FODMAP, czyli takie jej dobranie, aby była indywidualnie dopasowana do naszych potrzeb. Ważnym celem jest także to, aby nie narazić się na różnego rodzaju niedobory żywieniowe. Właśnie z tego powodu rekomenduje się, aby dietę Low FODMAP realizować pod okiem doświadczonego dietetyka klinicznego.

Jakie produkty są zakazane na diecie Low FODMAP?

Mamy za sobą teorię i czas na praktykę! Czyli na listę tych produktów, których na tej diecie należałoby unikać.

• Owoce – takie jak jabłka, gruszki, mango, czereśnie, liczi, owoce suszone.
• Warzywa – takie jak czosnek, cebula, kalafior, brukselka, kapusta, groszek zielony.
• Nabiał – w tym mleko krowie, kozie oraz owcze, tradycyjne jogurty, śmietana i miękkie sery.
• Produkty zbożowe – np. pszenica, żyto i jęczmień.
• Rośliny strączkowe – fasola, soczewica, ciecierzyca.
• Pistacje i nerkowce.
• Słodziki.
• Miód.

Jakie produkty są dozwolone na diecie Low FODMAP?

Oto lista produktów, które są dopuszczalne na diecie Low FODMAP.

• Owoce – kiwi, truskawki, nieprzejrzałe banany, jagody, cytryny i winogrona.
• Warzywa – marchewka, ogórek, papryka, bakłażan, pomidory, ziemniaki i bataty w umiarkowanych ilościach.
• Nabiał bez laktozy.
• Produkty zbożowe, w tym quinoa, owsiane płatki, kukurydza.
• Mięso i ryby.
• Jajka.
• Tłuszcze i oleje.
• Napoje roślinne.

Trzeba jednak mieć na uwadze to, że w przypadku diety Low FODMAP ogromne znaczenie mają porcje. Dlatego nawet jeśli jemy produkt dozwolony, to ważna będzie jego ilość.

Czytaj również: Dieta fodmap – etapy, produkty i przykładowy jadłospis

Czy dieta Low FODMAP rzeczywiście jest skuteczna?

Badania pokazują, że 86 proc. osób z IBS, które stosują dietę low-FODMAP zauważa u siebie złagodzenie objawów zespołu jelita drażliwego (według publikacji z roku 2016 zawartej w Clinical and Experimental Gastroenterology).

Oznacza to, że rzeczywiście warto dać jej szansę, może bowiem w sposób znaczący przywrócić nasz komfort życia i ograniczyć nieprzyjemne symptomy.

Wady diety Low FODMAP

Choć badania potwierdzają jej skuteczność, to dieta Low FODMAP ma także kilka wad, których nie sposób pominąć.

Jedną z głównych jest to, że nie jest łatwa do stosowania i wymaga bardzo dokładnego czytania etykiet oraz planowania posiłków, co może być wymagające zwłaszcza dla osób zapracowanych, które dużo czasu spędzają poza domem.

Nie sposób utrzymać jej także przy bogatym życiu towarzyskim, gdy korzystamy z oferty restauracyjnej i jemy u znajomych. W takich przypadkach nie mamy bowiem pełnej kontroli nad tym, jaki skład mają konkretne dania. 

To jednak nie koniec wad, jeśli chodzi o tę dietę, wiąże się ona bowiem również z ryzykiem niedoborów pokarmowych. Ograniczenie wielu warzyw, owoców i produktów zbożowych może prowadzić do niedoboru błonnika, witamin i minerałów. Właśnie z tego powodu dieta Low FODMAP powinna być prowadzona pod okiem dietetyka klinicznego, najlepiej mającego doświadczenie w prowadzeniu osób z IBS i innymi zaburzeniami układu trawiennego.

Nie można nie wspomnieć także o zmianach w mikrobionie, które mogą być niekorzystne. Wskazuje się, że ograniczenie w diecie wielu grup produktów to m.in. mniejsza populacja bakterii z rodzaju Bifidobacterium, które pomagają rozkładać błonnik i niektóre węglowodany, pomagają utrzymać integralność ściany jelita, a także stymulują produkcję niektórych przeciwciał i pomagają regulować odpowiedź immunologiczną, co może zmniejszać stany zapalne w jelitach.

Doświadczenia dietetyków pokazują też, że zwłaszcza początkowa faza to dla wielu osób sporo frustracji i lęku, również ze względu na ograniczenie możliwości spożywania dań restauracyjnych i podczas różnego rodzaju spotkań.

Planowanie posiłków na Low FODMAP

Frustrację i lęk na diecie Low FODMAP można ograniczyć dzięki bliskiej współpracy z dietetykiem.  Wsparcie będzie polegać przede wszystkim na wytłumaczeniu samej koncepcji diety, a także udostępnieniu smacznych i dobrze zbilansowanych dań Low FODMAP.

Oczywiście zaangażowanie pacjenta wciąż musi być duże, bo kluczem do sukcesu jest obserwowanie swojego organizmu i tego, jak reaguje on na konkretne produkty. Właśnie dlatego istotnym elementem jest też organizacja po stronie pacjenta,  na którą dietetycy kładą szczególnie duży nacisk.

Zobacz też: Zespół jelita drażliwego – leczenie domowe, zioła

Czy dieta Low FODMAP jest dla mnie?

Żeby sprawdzić, czy dieta Low FODMAP może być dla Ciebie odpowiednia, warto zadać sobie kilka kluczowych pytań, które pomogą ocenić objawy, styl życia i potrzeby zdrowotne. Oto lista takich pytań.

• Czy często odczuwasz wzdęcia, gazy, bóle brzucha lub skurcze jelit?
• Czy masz biegunki lub zaparcia na przemian (typowe dla IBS)?
• Czy zauważasz, że objawy nasilają się po zjedzeniu określonych pokarmów (np. cebuli, czosnku, fasoli, jabłek)?
• Czy zdiagnozowano u Ciebie zespół jelita drażliwego (IBS) lub inną chorobę jelit (np. SIBO, chorobę Crohna)?
• Czy masz dostęp do dietetyka lub gastroenterologa, który może Cię wspierać przy diecie eliminacyjnej?

Są to pytania wstępne, które powinny być punktem wyjścia do dalszej diagnostyki pod okiem specjalisty. Specjalisty, który wskaże, czy w naszym przypadku dieta Low FODMAP to najlepsza opcja.

Podsumowanie

Dieta Low FODMAP to propozycja skierowana do osób z IBS i SIBO. Nie jest to więc model żywienia nakierowany np. na redukcję niechcianych kilogramów. Jeśli chcesz dowiedzieć się, czy przy Twoich problemach trawiennych jest to odpowiedni wybór, to koniecznie skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem.