Kalafior – odmiany, właściwości, indeks glikemiczny, przepisy. Czy można jeść surowy kalafior?

Aktualizacja: 22 stycznia, 2025

Kalafior, jako roślina jadalna, po raz pierwszy zyskał popularność w regionie Morza Śródziemnego, aktualnie często uważany za jeden z najzdrowszych pokarmów na świecie. Dzięki bogatej zawartości fitochemikaliów sprzyjających zdrowiu, wysokim poziomie związków przeciwzapalnych zmniejsza ryzyko powstawania nowotworów, chorób serca i otyłości.

Odmiany kalafiora

Mimo, iż kalafior kojarzy nam się jedynie z białym kolorem w rzeczywistości istnieje ponad 80 różnych, jadalnych odmian tego warzywa na całym świecie. Kalafiory o zabarwieniu fioletowym są bardziej pikantne, w porównaniu do białej odmiany. Zielone natomiast w smaku przypominają brokuł. Jego odmiany można podzielić na cztery główne grupy:

• włoski (obejmuje białe, brązowe, zielone, fioletowe i żółte),
• północny (które są zbierane w Europie i USA latem i jesienią),
• północny zachód Europy (zebrane w zimie i wczesną wiosną)
• azjatyckie (uprawiane w Chinach i Indiach).

Bez względu na wybrany typ, przy jego zakupie należy kierować się jednolitą strukturą i kolorem na całej głowie kalafiora, bez widocznych siniaków czy plam. Termin zalecanego spożycia to od 3–7 dni po zakupie, w celu zapewnienia nienaruszonych składników odżywczych.

Kalafior – właściwości

Kalafior jest członkiem rodziny roślin krzyżowych, dostarcza organizmowi niezbędnych witamin, minerałów, karotenoidów i błonnika. Uważa się, że warzywa kapustne są największym źródłem związków fenolowych w diecie człowieka. Stan zapalny w organizmie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób serca, udaru, cukrzycy i zaburzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona. Kalafior dostarcza zarówno witamin, jak i przeciwutleniaczy, dzięki czemu pomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi i zapobiega wzrostowi cholesterolu, a co za tym idzie zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu zapalnego. Bogate składniki odżywcze kalafiora wspomagają układ odpornościowy, zapobiegając stresowi oksydacyjnemu, który jest szkodliwy dla organizmu.

Badania wykazały, że warzywa kapustne, takie jak kalafior, mogą skutecznie hamować rozwój chemicznie indukowanej karcynogenezy, działając jako anty-mutagen, który zatrzymuje komórki nowotworowe przed dalszą reprodukcją. Kalafior jest szczególnie użyteczny w zapobieganiu raka piersi, jelita grubego, wątroby, płuc i żołądka. Zawarte w nim glukozynolany (związki, które spowalniają wzrost zmutowanych komórek) sprawiają, że kalafior jest doskonałym sposobem zapobiegania nowotworom i zmniejszenia szansy na ich ponowne wystąpienie.

Wykazano też, że sulforafan znaleziony w kalafiorze chroni wrażliwe tkanki obszaru siatkówki przed stresem oksydacyjnym, zapobiega więc ślepocie czy zwyrodnieniu plamki żółtej.

Dzięki zawartości błonnika kalafior może pomóc w utracie masy ciała. Ma wyjątkowo niską kaloryczność (tylko 29 kalorii na filiżankę), niski poziom węglowodanów i tłuszczu, a mimo to jest duży objętościowo i pełen składników odżywczych. Przyspiesza metabolizm, a jednocześnie daje uczucie sytości, co może być pomocne dla osób stosujących dietę redukcyjną.

Ile gotować kalafior?

Kalafior należy gotować nie dłużej niż 3–4 minuty, aby zapobiec utracie składników odżywczych. Ze względu na zawartość siarki zalecane jest jego gotowanie bez przykrycia, gdyż może to pogorszyć smak potrawy.

Badania wykazują, iż wrzenie wody, ma duży wpływ na utratę składników odżywczych kalafiora, powodując znaczne straty suchej masy, białka oraz zawartości składników mineralnych i fitochemicznych (około 20–30% utraty niektórych składników odżywczych po pięciu minutach wrzenia, 40–50% po dziesięciu minutach i 75% po 30 minutach).

Zamiast tego, zaskakująco kalafior zachował swoje składniki odżywcze w stanie najbardziej nienaruszonym, gdy był delikatnie smażony. Ta metoda zachowała jego najwyższą aktywność przeciwutleniającą.

Najlepszą metodą przygotowania kalafiora jest więc krótkie i delikatne podsmażanie go z odrobiną wody, bulionu lub zdrowego źródła tłuszczu, które może uczynić jego składniki odżywcze bardziej przyswajalnymi.

Kalafior – indeks glikemiczny, witaminy

Kalafior, ze względu na niski indeks glikemiczny (15), jak większość warzyw jest polecany cukrzykom oraz osobom odchudzającym się. Oprócz witaminy C i innych przeciwutleniaczy, wspomagających odporność, kalafior jest również dobrym źródłem witaminy K, rozpuszczalnej w tłuszczach (jest to jeden z powodów, dla których jedzenie kalafiora ze źródłem tłuszczu np. olejem rzepakowym jest ważne). Witamina K pomaga w krzepnięciu krwi, jest również odpowiedzialna za utrzymanie zdrowej struktury szkieletu i odpowiedniej gęstości mineralnej kości, przez co zapobiega osteoporozie. Dzięki zawartości witamin z grupy B wspomaga układ nerwowy, łagodząc stany napięcia, wpływa na stan umysłu i poprawia nastrój.

Czy można jeść surowy kalafior?

Surowe rośliny zachowują najwięcej witamin i mają niższy indeks glikemiczny od swoich gotowanych czy pieczonych odpowiedników. Kalafior jest jedną z roślin, którą jak najbardziej można spożywać na surowo. Drobno pokrojony sprawdzi się idealnie w sałatkach i surówkach do obiadu. Mniej fit wersją surowego kalafiora jest dip, który można otrzymać ze startego warzywa oraz odrobiny majonezu, zyskując pyszny orzechowy smak.

Kalafior – przepisy fit

Kalafior, jak większość warzyw jest dobrym źródłem składników odżywczych pozytywnie oddziałujących na zdrowie. Zalecany zarówno w formie ugotowanej, jak i surowej jako uzupełnienie zbilansowanej diety. Wykorzystując powyższe przepisy możesz łatwo wkomponować go w swój codzienny jadłospis.