bonavita
bonavita

Menu główne

  • Diety
  • BonaVita.pl
  • Artykuły
    • Diety od A do Z
      • Dieta ketogeniczna – kompletny przewodnik
      • Korzyści zdrowotne mniszka lekarskiego w Twojej diecie
      • Jak zacząć odchudzanie: wskazówki dla początkujących?
      • Jak pozbyć się tłuszczu trzewnego?
      • Dieta białkowo-tłuszczowa na redukcji – jadłospis i efekty
    • Odżywianie
      • Napój izotoniczny – czym jest?
      • Talerz zdrowego żywienia
      • Porzeczka – dlaczego warto spożywać porzeczki?
      • Ziołowe herbaty na upały
      • Korzyści zdrowotne ostrego jedzenia
    • Psychologia
      • Jak poprawić pamięć i koncentrację? 7 skutecznych sposobów
      • Miłość zmienną jest – 6 etapów rozwoju związku
      • Proste i niezawodne sposoby na radzenie sobie ze stresem
      • Zaburzenia odżywiania towarzyszące depresji
      • Stres i aspekty żywieniowe u osób pracujących
    • Sport
      • Ćwiczenia na jędrne uda i pośladki – pozbądź się cellulitu
      • Jumping fitness – zasady, efekty i przeciwwskazania
      • Siłownia dla kobiet – szczegółowy plan na początek
      • Co jeść po treningu: 6 doskonałych przepisów
      • Węglowodany przed i po treningu. Podział węglowodanów
    • Zdrowie
      • Ziemia okrzemkowa – właściwości, zastosowanie i korzyści zdrowotne
      • Czosnek może szkodzić – poznajmy skutki uboczne jego spożywania
      • Olej z czarnuszki, jego zastosowanie i cudowne właściwości. Nie uwierzysz, że…
      • Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna
      • Produkty o działaniu przeciwzapalnym
  • Tabele
    • Produkty spożywcze
    • Dodatki do żwyności
    • Witaminy
  • Przepisy
  • Kontakt
Ulubione
  1. Home
  2. Artykuły
  3. Dopamina – działanie, niedobór, nadmiar. Jak zwiększyć poziom dopaminy?

Dopamina – działanie, niedobór, nadmiar. Jak zwiększyć poziom dopaminy?

dopamina nadmiar niedobór
🕣 3 min czytania

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Dopamina to związek, którego zarówno nadmiar, jak i niedobór wywołują poważne konsekwencje. Odchylenia od jej optymalnego poziomu odpowiedzialne są za objawy choroby Parkinsona czy schizofrenii, z drugiej strony wywołuje odczucie przyjemności podobne do tego po zażyciu niektórych narkotyków.

SPIS TREŚCI

Toggle
  • Dopamina
  • Działanie dopaminy
  • Niedobór dopaminy
  • Nadmiar dopaminy

Dopamina

Dopamina to jeden z neuroprzekaźników należących do grupy katecholamin. Spośród wszystkich związków należących do tej grupy dopamina stanowi przytłaczającą większość w mózgach ssaków – około 80%. Wytwarzana jest przez wyspecjalizowane do tego komórki nerwowe (choć nie tylko), które tworzą w mózgu specyficzne skupiska – struktury:

  • układ istota czarna-prążkowie,
  • układ mezokortykolimbiczny.

Dopamina powstaje w kilku etapach. W pierwszym z nich tyrozyna przekształcana jest w L-DOPA,  z której w kolejnym etapie powstaje już dopamina. Skoro mowa o syntezie należy wspomnieć też o degradacji tego związku. Odpowiedzialne za proces rozkładu dopaminy są MAO (monoaminooksydaza) oraz COMT (o-metylotransferaza katecholowa).

Choć dopaminę wciąż określa się jako neurotransmiter okazuje się, że jest wytwarzana nie tylko w mózgu, ale także innych tkankach i narządach – m.in. w nerkach, pęcherzykach płucnych czy  trzustce. Kanaliki nerkowe także posiadają zdolność do wytwarzania dopaminy (na zasadach jednak nieco innych niż w mózgu). U osób z nadciśnieniem pierwotnym często obserwuje się upośledzenie jej syntezy, co wskazuje na istotną jej rolę w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego.

Działanie dopaminy

Dopamina działa poprzez swoiste, czyli jakby „skrojone na miarę”, receptory. Wydzielona w neuronie trafia do szczeliny synaptycznej, a stamtąd  do docelowej komórki łącząc się z jej receptorem. Działanie dopaminy jest dość szerokie. Z utrzymaniem właściwej postawy ciała, zbornością ruchów związana jest istota czarna-prążkowie, z kolei za funkcje poznawcze – uczenie się, koncentrację zapamiętywanie – odpowiada układ mezokortykolimbiczny. Działanie dopaminy zatem będzie zależne od miejsca, w którym zostanie wydzielona. Wszelkie zaburzenia w ilości wytwarzanej dopaminy będą wywoływały efekty uboczne różnego rodzaju. Sztuczne manipulowanie jej stężeniem, w momencie prawidłowego poziomu wyjściowego, jest bardzo niebezpieczne.

Niedobór dopaminy

Niedobór dopaminy to przyczyna choroby Parkinsona. Pierwsze objawy choroby występują najczęściej około 60 roku życia, choć zdarza się, że choroba ta dotyka nawet ludzi bardzo młodych. Jej istotą jest uszkodzenie komórek wytwarzających dopaminę. Dopiero przy uszkodzeniu połowy neuronów istoty czarnej pojawiają się charakterystyczne zaburzenia. Dochodzi do upośledzenia ruchu, drżenia spoczynkowego, sztywności mięśni. Charakterystyczna jest tzw. mikrografia, czyli zmniejszanie się w trakcie pisania przez chorego wielkości liter. Do tej pory nieznana jest bezpośrednia przyczyna niszczenia neuronów w tym schorzeniu. Proces może być powodowany przez różnego rodzaju neurotoksyny, w tym określone pestycydy, niszczące niektóre z enzymów w mitochondriom. Uniemożliwia to wytwarzanie przez komórkę energii a w konsekwencji prowadzi do jej śmierci.

Nadmiar dopaminy

Na przeciwnym biegunie mamy schizofrenię. Zgodnie z jedną z hipotez za jej wystąpienie odpowiada nadaktywność neuronów dopaminergicznych w układzie mezokortykolimbicznym i zbyt gwałtowne jej wydzielanie – dlatego też skuteczne w  leczeniu są środki blokujące receptory dopaminowe. Amfetamina także jest związana z wysokim wyrzutem dopaminy i bardzo intensywną stymulacją receptorów. Wydaje się, że właśnie ten mechanizm stoi za pozytywnymi odczuciami związanymi z zażywaniem tej substancji. Podobnie kokaina – również powoduje zwiększenie stężenia dopaminy pomiędzy neuronami, jednak nie poprzez stymulowanie komórek do jej wytwarzania, lecz hamując związki rozkładające neurotransmiter.

Ja widać dopamina to substancja niezwykle istotna dla właściwego funkcjonowania – szczególnie psychicznego.

Jak zwiększyć poziom dopaminy?

  1. Aktywność fizyczna: na przykładzie badań z udziałem pacjentów z chorobą Parkinsona stwierdza się, że trening aerobowy może mieć wpływ na poprawę pamięci, a także może zapobiegać depresji, polepszać jakość snu oraz zwiększać skuteczność leczenia schorzenia. U myszy ćwiczenia powodowały regenerację receptorów dopaminowych w mózgu, które wcześniej uległy zniszczeniu przez toksynę. Bez wątpienia, choć poprzez różne mechanizmy, wysiłek fizyczny korzystnie wpływa na układ dopaminergiczny.
  2. Muzyka: wpływa na układ nagrody w mózgu i naturalnie powoduje wzrost stężenia dopaminy. Co prawda na dokonanie tego odkrycia pozwoliły stosowane od niedawna metody, jednak wydaje się, że od wieków zależność ta ma zastosowanie w praktyce (na przykład żołnierze w drodze na pole bitwy, aby dodać sobie otuchy, najczęściej śpiewali).
  3. Tyrozyna: L-DOPA, czyli prekursor dopaminy powstaje z przekształconej tyrozyny. To jak szybko wytwarzana jest dopamina w mózgu zależy także od tego, czy odpowiednie związki są dostarczane w wystarczającej ilości wraz z dietą. Tyrozyna jest aminokwasem endogennym, tj. organizm ludzki potrafi syntetyzować go samodzielnie. Do tego niezbędny jest jednak inny aminokwas – fenyloalanina (z którego to właśnie powstaje tyrozyna). Należy zadbać więc o odpowiednią zawartość białka w diecie. Przyjmuje się, że w codziennej diecie powinno to być ok. 0,9 g białka na kilogram masy ciała. Białko pełnowartościowe, tj. zawierające wszystkie niezbędne aminokwasy znajdziemy w produktach pochodzenia zwierzęcego – rybach, nabiale, mięsie. Rośliny strączkowe to także dobre źródło białka, jednak aby stało się ono pełnowartościowe, należy uzupełnić aminokwasy, których im brakuje wraz z innymi produktami – np. kaszami czy pieczywem.

Niestety na wiele aspektów nie mamy wpływu, ze względu na przenoszone w genach pewne predyspozycje. Na tyle jednak ile się da, powinniśmy ingerować w funkcjonowanie organizmu. W kontekście dopaminy na pewno warto polecić regularny trening aerobowy, właściwe żywienie i dobrą muzykę.

Literatura:

  • Ewelina Pałasz, Agnieszka Bąk, Grażyna Niewiadomska; WZMOŻONA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA JAKO TERAPIA WSPOMAGAJĄCA W CHOROBIE PARKINSONA – BADANIA U LUDZI I ZWIERZĄT; KOSMOS – problemy nauk biologicznych; tom 65, 2016
  • Jakub Drożak, Jadwiga Bryła; Dopamina – nie tylko neuroprzekaźnik; Postepy Hig Med Dosw. (online), 2005; 59: 405-420
  • Zuzanna Goluch-Koniuszy, Joanna Fugiel; ROLA SKŁADNIKÓW DIETY W SYNTEZIE WYBRANYCH NEUROTRANSMITERÓW; KOSMOS – problemy nauk biologicznych; tom 65, 2016
Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Oceń artykuł
Autor artykułu:
Paulina Hetwer
Paulina Hetwer , Dyplomowany dietetyk kliniczny. Wierzy, że odpowiednie żywienie jest kluczem do zdrowego i długiego życia.
Udostępnij na FB
Wyślij na e-mail
Dodaj do ulubionych
hormony

Dieta przy zaburzeniach hormonalnych

Czasami to nie brak motywacji i samodyscypliny oddala nas od osiągnięcia wymarzonej sylwetki – bywa, że na drodze stają hormony, których nierównowaga w organizmie stanowi poważną przeszkodę w zdobyciu celu.… Czytaj dalej...

Leptyna a otyłość i odchudzanie…

Za kontrolę głodu i sytości odpowiadają liczne czynniki, wśród których jednym z istotniejszych jest hormon leptyna. Jaki jest jej udział w utrzymaniu prawidłowej masy ciała? Czytaj dalej...
mężczyzna

Wpływ poszczególnych hormonów na charakter…

Na charakter mężczyzny wpływa wiele czynników – wychowanie, praca, rodzina. A jak jest z hormonami? Poznaj niezwykłą moc tych chemicznych regulatorów osobowości! Czytaj dalej...

Inne artykuły z tej kategorii

Catering dietetyczny w Łodzi – dlaczego warto spróbować?
Czy naprawdę ich potrzebujesz? Fakty i mity o suplementach
Uzależnienia behawioralne – jak rozpoznać problem i gdzie szukać wsparcia?
Kiedy można spać na plecach? Sprawdź!
Monohydrat kreatyny – wsparcie dla ciała i umysłu
Jak wybrać odpowiedni tonik do twarzy?
Jak działają wcierki na porost włosów?
Jak przygotować gardło na świąteczne śpiewanie kolęd i głośne rozmowy w rodzinnym gronie?
Kobieta z bólem brzucha na żółtym tle
Refluks żółciowy – objawy, leczenie, domowe sposoby
Który kraj na świecie ma najzdrowszą dietę?

Popularne tematy

owoce warzywa dzieci trening
Formularz kontaktowy


    Czy wiesz, że..

    7 faktów, które powinieneś wiedzieć o Matchy
    żywność ekologiczna wady i zalety
    Ekologiczna żywność i kosmetyki. Wady i zalety produktów ekologicznych
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa na włosy
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa – naturalna pielęgnacja włosów
    Sok z brzozy – naturalna aspiryna i izotonik!
    Szybka kawa z saszetki – sprawdź co pijesz!
    Inspiracje współczesnej dietetyki żywieniem człowieka pierwotnego
    Zespół Menkesa – objawy, przyczyny, leczenie i dieta

    Artykuły >Zdrowie

    hormony
    Kobieta medytuje na kanapie w salonie.
    Problemy ze snem

    Jak odpowiedni sen może pomóc w uregulowaniu gospodarki hormonalnej?

    trądzik w ciąży
    trądzik

    Trądzik w ciąży. Co na trądzik w ciąży?

    zaburzenia hormonalne dieta
    hormony

    Zaburzenia hormonalne – leczenie naturalne, zioła, dieta

    zespół conna objawy leczenie

    Zespół Conna (hiperaldosteronizm) – objawy, leczenie

    odwodnienie organizmu przyczyny skutki jak pozbyć się nadmiaru wody
    woda

    Zatrzymanie wody w organizmie – objawy, skutki. Jak pozbyć się nadmiaru wody z organizmu?

    trądzik hormonalny zioła na trądzik hormonalny
    1
    trądzik

    Zioła na trądzik hormonalny. Leczenie trądziku hormonalnego

    ©Copyright BonaVita – Profesjonalny portal o zdrowiu, odżywianiu, dietach, odchudzaniu 2025
    • Bonavita.pl
    • Regulamin
    • Współpraca
    • Kontakt

    Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone i prawnie chronione.
    Serwis Bonavita.pl nie prowadzi działalności leczniczej. Ma jedynie charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych w serwisie.