Dieta wrzodowa – jadłospis, przepisy

Aktualizacja: 18 marca, 2024

Dyskomfort lub ból w nadbrzuszu o różnym stopniu nasilenia wraz z mniej lub bardziej nasilonymi objawami współtowarzyszącymi w postaci odbijania, zgagi, nudności, wymiotów, a nawet utraty masy ciała to obraz klinicznej manifestacji choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Kiedyś to właśnie żywienie stanowiło podstawę leczenia choroby, dziś odgrywa jedynie rolę wspomagającą farmakoterapię.

Dieta wrzodowa

Odpowiednio zaplanowane i urozmaicone żywienie jest niewątpliwie ważnym elementem wspomagającym farmakologiczne leczenie choroby wrzodowej, bowiem ma na celu złagodzenie dolegliwości bólowych.

Co pomaga, a co szkodzi, czyli 11 praktycznych wskazówek dla osób zmagających się z chorobą wrzodową.

1. Posiłki spożywaj w spokojnej, przyjaznej atmosferze, bez pośpiechu i połykania dużych kęsów.
2. Zadbaj o różnorodność posiłków. Spożywaj regularnie 5–6 niewielkich objętościowo posiłków, o stałych porach, przy czym ostatni z nich winien być spożywany nie później niż 2 godziny przed snem.
3. Pamiętaj, aby w Twojej diecie nie zabrakło pełnowartościowego białka zwierzęcego. Ilość białka powinna wynosić 1 g/kg masy ciała. Białko o wysokiej wartości biologicznej znajdziesz w chudym mięsie (cielęcina, królik, kurczak, indyk),  rybach (dorsz, pstrąg, sandacz), słodkim mleku i jego przetworach oraz gotowanych na miękko jajach.
4. Tłuszcze w diecie wrzodowej nie powinny dostarczać więcej niż 30 % jej wartości energetycznej. Nadmiar tłuszczu bowiem może powodować opóźnianie opróżniania żołądka, co niejednokrotnie bywa przyczyną występowania objawów dyspeptycznych [3]. W codziennym menu uwzględnij dobrej jakości tłuszcze (masło, oleje roślinne, wysokogatunkowe margaryny miękkie), z uwagi na ich hamujący wpływ na wydzielanie żołądkowe.
5. Pamiętaj również o produktach bogatych w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), w szczególności wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3. Znakomitym źródłem są ryby morskie i słodkowodne; oleje roślinne: oliwa z oliwek, olej lniany; siemię lniane.
6. Unikaj produktów i potraw pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Wyeliminuj ze swojego jadłospisu:
   • potrawy smażone, pieczone z dodatkiem tłuszczu;
   • esencjonalne wywary mięsne lub z kości;
   • wywary z silnie aromatycznych warzyw oraz grzybów;
   • sosy przyrządzane na zasmażkach;
   • kawę naturalną, mocną herbatę, kakao oraz napoje gazowane;
   • produkty (mięso, ryby) wędzone i marynowane;
   • napoje alkoholowe.

7. Unikaj drażnienia termicznego zmienionej chorobowo błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. WAŻNE: Pamiętaj, iż zbyt gorące jak również zbyt zimne potrawy działają drażniąco na błonę śluzową żołądka.
8. Unikaj drażnienia mechanicznego błony śluzowej żołądka poprzez wykluczenie z diety produktów dostarczających dużą ilość włókna pokarmowego  (pieczywo razowe, grube kasze, surowe warzywa i owoce, nasiona roślin strączkowych). Źródłem błonnika powinny być młode, delikatne warzywa, dojrzałe owoce, delikatne pieczywo pszenne, drobne kasze (manna, kukurydziana, krakowska – gryczana łamana, wiejska – jęczmienna łamana). WAŻNE: Warzywa i owoce należy spożywać w formie gotowanej, a także w postaci  musów, puree, przecierów, soków czy nektarów.
9. Ogranicz spożycie soli kuchennej i ostrych przypraw (ocet, pieprz czarny, papryka ostra, chili, curry). Przygotowywane potrawy możesz wzbogacać dodatkiem łagodnych przypraw (wanilia, cynamon, sok z cytryny, koperek, natka pietruszki, kminek), suszonych bądź świeżych ziół. CIEKAWOSTKA: Zawarta w diecie sól może działać drażniąco na błonę śluzową żołądka, zwiększając ryzyko wystąpienia różnego typu zapaleń [3].
10. Nie zapomnij o nawodnieniu organizmu. Unikaj kawy naturalnej, mocnej herbaty oraz napojów gazowanych z niezliczoną gamą substancji dodatkowych. W zamian za to wybieraj wodę mineralną niegazowaną, słaby napar herbaty czarnej, herbatki owocowe, kawę zbożową z mlekiem, rumianek, babkę lancetowatą, zieloną herbatę oraz len mielony.
11. Obserwuj reakcje swojego organizmu na poszczególne produkty. Tylko i wyłącznie w przypadku nasilenia objawów wyeliminuj pokarmy źle tolerowane. Pamiętaj jednak, iż każda dieta eliminacyjna może prowadzić do niedoborów i w tej sytuacji zasadna zdaje się być odpowiednio dobrana suplementacja. Kiedy ustąpią dolegliwości chorobowe, możesz wrócić do stosowania normalnej diety.

Dieta wrzodowa – jadłospis

Jadłospis dla osoby chorej powinien być przygotowywany indywidualnie, z uwzględnieniem zwyczajów żywieniowych oraz wyłączeniem produktów i potraw źle tolerowanych.

śniadanie:

• omlet z musem bananowym
• herbatka z rumiankiem

II śniadanie:

• chleb pszenny  z masłem (1 kromka)
• polędwica drobiowa
• sałata zielona
• pomidor bez skórki
• len mielony ( 1 szklanka)

obiad:

• zupa krem z dyni
• kulki ryżowe z koperkiem
• pulpety z indyka w delikatnym sosie koperkowym z dodatkiem śmietanki
• sałatka z gotowanych buraków

podwieczorek:

• pieczone jabłko
• woda mineralna niegazowana

kolacja:

• chleb pszenny (2 kromki)
• serek homogenizowany naturalny z dżemem morelowym
• słaba herbata z łyżeczką miodu

Uwagi: Temperatura napoju nie powinna przekraczać 40 ◦C.

Dieta wrzodowa – przepisy

Sztuka kulinarna w chorobie wrzodowej powinna obejmować zastosowanie odpowiednich technik kulinarnych dozwolonych w diecie łatwo strawnej (gotowanie na parze lub w wodzie; przecieranie, miksowanie, pieczenie w folii aluminiowej, rękawie bądź pergaminie, dodawanie do potraw tłuszczu po ich przyrządzeniu) z wykluczeniem smażenia, grillowania i tradycyjnego pieczenia z dodatkiem tłuszczu.

Ryba na obiad?

Ryby z uwagi na obecność wielonienasyconych kwasów tłuszczowych także w diecie wrzodowca powinny znaleźć miejsce w codziennym menu. Jednakże w tym przypadku zalecane są ryby chude, takie jak: dorsz, flądra, pstrąg, sola. Propozycję wykorzystania tego cennego „pokarmu dla mózgu” zamieszczono poniżej.

A może coś słodkiego?

W diecie wrzodowej niestety odpadają ciasta z kremem, torty, ciasta francuskie i czekolada. Jednak każdy ma ochotę na osłodę życia na przykład poprzez ujęcie zdrowej alternatywy w swoim jadłospisie.

Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy jest jedną z częstszych chorób przewodu pokarmowego i nadal pozostaje problemem współczesnej medycyny. Jakkolwiek w leczeniu tego schorzenia prym wiedzie farmakoterapia, niezaprzeczalnie istotną rolę odgrywa właściwe żywienie, a także unikanie czynników ryzyka (palenie papierosów, alkohol, stres, leki uszkadzające błonę śluzową – NLPZ).