Czy dieta ketogeniczna jest zdrowa - opinie dietetyków

 

Czy dieta ketogeniczna jest zdrowa – opinie dietetyków

Dieta ketogeniczna, mimo dużej popularności jest równie często krytykowana przez przeciwników diet niskowęglowodanowych, którzy uważają, że mogą się one przyczyniać do wzrostu poziomu cholesterolu we krwi i rozwijać choroby układu krążenia. Jakie są wady i zalety tego typu żywienia?

Co to jest dieta ketogeniczna

Nadrzędnym celem diety ketogenicznej jest uzyskanie ketozy żywieniowej w trakcie której w organizmie człowieka dochodzi do zwiększonej produkcji ciał ketonowych. Ciała ketonowe to grupa związków, które są pośrednimi metabolitami przemiany tłuszczów. Wśród nich wyróżniamy: aceton, kwas acetylooctowy oraz kwas β-hydroksymasłowy. Związki te podczas ketozy żywieniowej wykorzystywane są przez organizm jako materiał energetyczny. Zwolennicy tego typu sposobu żywienia podkreślają korzyści płynące ze stosowania diety zarówno obejmujące aspekty zdrowotne, jak i spadek masy ciała.

Opinię dietetyków

Wśród dietetyków pojawiają się skrajne głosy na temat zalet oraz wad stosowania diety ketogenicznej. Część z nich jest zdecydowanymi zwolennikami diet niskowęglowodanowych, a z kolei inni preferują diety niskotłuszczowe. Nie ulega wątpliwości, że stosowanie diety ketogenicznej jako elementu terapii padaczki lekoopornej wiąże się z wymiernymi korzyściami dla zdrowia pacjenta. Jednak dobrowolne rozpoczęcie tego typu diety bez wyraźnych wskazań medycznych wydaje się dyskusyjne. Przede wszystkim należy pamiętać, że dieta ketogeniczna nieprawidłowo skomponowana może stać się przyczyną rozwoju niedoborów składników mineralnych i witamin w organizmie. Co więcej ten sposób żywienia może również wiązać się z wystąpieniem, szczególnie na początku stosowania diety, wielu działań niepożądanych tj. wzdęcia, zaparcia, bóle brzucha, zgaga czy wymiotów. U niewielkiego odsetka osób w wyniku długotrwałego stosowania diety może dochodzić również do zaburzeń elektrolitowych, niedocukrzenia czy w powiązaniu z niektórymi lekami uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Wśród dietetyków pojawiają się również głosy zwolenników takiego sposobu żywienia, którzy podkreślają skuteczność diety ketogenicznej w walce z nadmierną masą ciała oraz wymieniają listę korzyści zdrowotnych związanych z zastosowaniem diety. Dodatkowo podkreślają oni rolę diety ketogenicznej w profilaktyce oraz leczeniu nowotworów i chorób metabolicznych.
Bez względu na opinie w tej sprawie większość dietetyków zwraca uwagę na konieczność przeprowadzania dalszych badań klinicznych mających na celu dalszą weryfikacje wpływu diety ketogenicznej na zdrowie człowieka. Co więcej specjaliści systematycznie przypominają o konieczności skonsultowania zmiany stylu żywienia przed jego wdrożeniem. Na początku niezbędnejest dokonanie odpowiedniej oceny stanu zdrowia człowieka i na tej podstawie możliwa jest decyzja na temat zmiany sposobu żywienia. Co więcej zaleca się, aby dieta ketogeniczna była prowadzona cały czas pod okiem dietetyka, który zadba o prawidłową ilość oraz jakość składników odżywczych dostarczanych do organizmu wraz z żywieniem, co zminimalizuje ryzyko rozwoju niedoborów.

Zalety 

Popularność diety ketogenicznej wiąże się z doniesieniami mówiącymi o szeregu zalet wynikających z jej stosowania. Należą do nich:

Redukcja apetytu

Największą trudnością w przestrzeganiu większości diet redukcyjnych jest obawa przed wystąpieniem uczucia głodu. Taka reakcja staje się podstawą do podjadania lub całkowitej rezygnacji z narzuconego sposobu żywienia. Dieta ketogeniczna zmniejsza apetyt, stąd niweluje ryzyko dyskomfortu w trakcie stosowania kuracji oaz zwiększa szanse na osiągnięcie zakładanego celu kuracji.

Obniżenie poziom insuliny we krwi

Dieta ketogeniczna jest bogata w tłuszcze, a uboga w węglowodany, stąd nie przyczynia się do dużych skoków poziomu glukozy we krwi , a co za tym idzie reguluje wyrzut insuliny do krwi. Tego typu reakcja jest obiektem zainteresowania naukowców pod kątem możliwości zastosowania tego typu diety w leczeniu insulinooporności czy zespołu policystycznych jajników.

Szybki początkowy spadek masy ciała

Związany ze zmniejszenie się zapasów glikogenu w organizmie, który naturalnie wiąże pokłady wody. Spadek związku energetycznego prowadzi do obniżenia ilości wody, a co za tym idzie szybkiego spadku masy ciała już na początku diety.

Obniżenie poziomu tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha

Stosowanie diet niskowęglowodanowych może wiązać się ze spadkiem ilości trzewnej tkanki tłuszczowej, czego skutkiem jest obniżenie ryzyka rozwoju chorób metabolicznych czy nowotworów. Należy pamiętać, że tkanka tłuszczowa przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego w organizmie skutkującego pogorszeniem jakości zdrowia.

Redukcja poziomu triglicerydów

Podwyższone ich stężenie we krwi jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (zawał serca, udar mózgu). Podwyższony poziom trójglicerydów występuje najczęściej u osób otyłych i z cukrzycą typu 2.

Podwyższenie poziomu cholesterolu HDL

Potocznie nazywany jest dobrym cholesterolem i odpowiada za usuwanie cholesterolu ze ścian naczyń. Cholesterol HDL jest jednym z najważniejszych elementów zapobiegających rozwojowi miażdżycy i innych chorób układu krążenia.

Regulacja poziom ciśnienia tętniczego we krwi

Zbyt wysokie ciśnienie tętnicze krwi zwiększa ryzyko wystąpienia niewydolności i zawału serca, a także udaru mózgu. Tego typu powikłania zdrowotne są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w krajach rozwiniętych gospodarczo.

Wspomaganie leczenia zespołu metabolicznego

Diagnoza rozwoju zespołu metabolicznego jest silnie powiązana ze wzrostem ryzyka rozwoju chorób cywilizacyjnych. O zespole metabolicznym można mówić wtedy, kiedy u danej osoby występują co najmniej 3 z pięciu następujących czynników ryzyka:

zwiększony obwód talii (pasa), u kobiet powyżej 80 cm, u mężczyzn powyżej 94 cm;
ciśnienie skurczowe powyżej 130, a rozkurczowe powyżej 85;
stężenie glukozy na czczo powyżej 100 mg/dl;
stężenie trójglicerydów powyżej 150 mg/dl;
stężenie HDL poniżej 50 mg/dl u kobiet i poniżej 40 mg/dl u mężczyzn.

Każdy z tych elementów może być regulowany poprzez zastosowanie diety ketogenicznej, dlatego wśród zalet jej stosowania warto wymienić również redukcje ryzyka rozwoju zespołu metabolicznego w organizmie.

Ograniczony wpływ na wzrost cholesterolu LDL

Badania naukowe dotyczący stosowania diet niskowęglowodanowych wykazały neutralny lub niewielki wzrost poziomu cholesterolu LDL po zastosowaniu tego typu diet, przy jednoczesnej redukcji poziomu triglicerydów oraz podwyższeniu cholesterolu HDL. Tego typu zmiany pod wpływem diety poprawiają profil lipidowy i korzystnie wpływają na zdrowie człowieka.

Redukcja ryzyka rozwoju chorób neurodegeneracyjnych

Ostatnie badania pokazują, że dieta ketogeniczna może pomagać w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych tj. choroba Parkinsona czy Alzheimera. Doniesienia te są obiecujące, jednak wymagają dalszych badań naukowych w celu potwierdzenia skuteczności takiego działania.

Wady 

Wśród przeciwników stosowania diety ketogenicznej często słyszy się wiele argumentów, które według nich stawiają ten sposób żywienia w złym świetle. Wśród nich można zaliczyć:

Duże restrykcje dietetyczne

Szczególnie mowa tu o zawartości węglowodanów w diecie. Podczas diety ketogenicznej nie należy podjadać słodkich przekąsek czy produktów bogatych w węglowodany, ponieważ ich spożycie prowadzi do obniżenia produkcji ciał ketonowych przez organizm.

Trudność w stosowaniu diety na spotkaniach towarzyskich

Dieta ta wymaga kontroli przez cały czas, stąd nawet sporadyczne odstępstwa od diety skutkują przerwaniem ketozy oraz ryzykiem obniżenia skuteczności stosowania tego typu sposobu żywienia.

Dolegliwości gastryczne

W zależności od indywidualnych predyspozycji na początku kuracji mogą rozwinąć się dolegliwości gastryczne związane z oznaczeniem spożycia węglowodanów i błonnika pokarmowego przy jednoczesnym wzroście poziomu tłuszczu.

Nieatrakcyjność smakowa i monotonność przyjmowanych pokarmów

W zależności od preferencji smakowych oraz umiejętności kulinarnych warto stale urozmaicać swój plan żywieniowy, aby ograniczyć ryzyko przerwania kuracji dietetycznej.

Niedoborów witamin i składników mineralnych

Prawidłowe i indywidulane dostosowanie diety ketogenicznej podczas konsultacji ze specjalistą jest podstawowym elementem warunkującym zdrowy przebieg kuracji.

Konieczność dalszych badań

Ze względu na coraz większą popularność diety bez wątpienia pojawia się konieczność dalszych badań naukowych określających długotrwały wpływ stosowania diety na stan zdrowia człowieka.

Dla kogo jest dieta ketogeniczna 

Dieta ketogeniczna jest wskazana przede wszystkim w leczeniu padaczki lekoopornej. Stanowi ona jeden z elementów terapeutycznych umożliwiających poprawę stanu pacjentów z tym schorzeniem. Co więcej może ona również po konsultacji ze specjalistą stosowana w celu redukcji masy ciała czy poprawy stanu zdrowia, jednak wymaga to stałego nadzoru dietetyka oraz lekarza.

Przeciwwskazania

Zmieniając swój sposób żywienia warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, ponieważ każda dieta może być zarówno częścią procesu terapeutycznego, ale również może być niekorzystna w poszczególnych przypadkach. Stosowania diety ketogenicznej nie zaleca się w:
– Zaburzeniach funkcjonowania wątroby, trzustki czy nerek,
– Podczas karmienia piersią i ciąży,
– Stanach indywidualnej nietolerancji na nadmiar tłuszczu w diecie sprzyjający wstępowaniu dolegliwości gastrycznych,
– Hipoglikemii niewiadomego pochodzenia,
– Wrodzone zaburzenia metaboliczne.

 

Co po zakończeniu diety ketogenicznej 

Decyzja o zakończeniu stosowania diety ketogenicznej powinna być również skonsultowana z dietetykiem. Wspólnie ze specjalistą należy określić plan rozszerzania diety o nowe produkty węglowodanowe w odpowiednich ilościach w określonym czasie. Co więcej warto również zwrócić uwagę na wartość odżywczą i jakość wprowadzanych produktów, aby cieszyć się pełnią zdrowia po zakończeniu kuracji.

Piśmiennictwo:
a. Pondel i wsp., „Dieta ketogeniczna – mechanizm działania i perspektywy zastosowania w terapii: dane z badań klinicznych.”, Postępy Biochemii 66 (3) 2020.
b. Zielińska M., Buczkowska-Radlińska J., „Wpływ diety niskowęglowodanowej na stan zdrowia człowieka.”, Pomeranian J Life Sci 2017;63(4):56-61
c. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-ketogenna/