Kamienie w nerkach – objawy, dieta i zioła

Aktualizacja: 26 lutego, 2024

Kamica nerkowa (urolithis) to schorzenie układu moczowego, które polega na tworzeniu się złogów w postaci kamieni nerkowych. Jak rozpoznać jej objawy? Na jakie składniki w diecie powinno się zwrócić szczególną uwagę i czy istnieją zioła łagodzące przebieg tej choroby?

Kamienie nerkowe – objawy

Kamica układu moczowego może objawiać się typową kolką nerkową lub przebiegać bez dolegliwości. Wtedy kamienie zostają wykryte przy okazji rutynowej diagnostyki. Nasilenie oraz rodzaj charakterystycznych symptomów zależy głównie od lokalizacji złogów w układzie moczowym. W związku z tym wyróżnia się kamicę nerkową oraz moczowodową.

Kamica nerkowa przebiega najczęściej bezobjawowo lub z niewielkimi, nietypowymi dolegliwościami. Najczęściej pacjenci zgłaszają okresowo nawracające, tępe bóle w okolicy lędźwiowej lub jamy brzusznej.

Kamica moczowodowa powstaje w wyniku przemieszczenia się kamieni z nerki do moczowodu. Złogi, przeważnie powyżej 2 mm, mogą prowadzić do zaburzeń w odpływie moczu, mikrourazów moczowodu oraz poszerzenia układu kielichowo-miedniczkowego, co z kolei może objawić się silnym bólem, tzw. kolką nerkową.

Dolegliwości, które towarzyszą napadom kolki nerkowej to:

• ból o bardzo mocnym nasileniu w okolicy lędźwiowej, który promieniuje do podbrzusza i okolicy biodrowej,
• objawy dyzuryczne, tj. częstomocz, parcia naglące, krwiomocz, pieczenie podczas oddawania moczu, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza,
• nudności, wymioty, niechęć do spożywania płynów i pokarmów, odwodnienie,
• bezmocz (występuje bardzo rzadko).

W przypadku, gdy dolegliwości pojawią się pierwszy raz w życiu, będą silniejsze niż dotychczas lub będzie towarzyszyła im gorączka, krwiomocz i inne niepokojące symptomy, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Kamienie na nerkach – dieta

W związku z różnym składem złogów nerkowych wyróżnia się następujące postaci kamic:

• szczawianowo-wapniową,
• fosforanowo-wapniową,
• moczanową,
• fosforanowo-magnezowo-amonową,
• ksantanową,
• cystynową.

Dieta powinna być dostosowana do rodzaju schorzenia, ale istnieją także ogólne zasady, które należy stosować w leczeniu kamic nerkowych. Oto najważniejsze z nich:

• zwiększenie podaży płynów do ponad 2 litrów na dobę. Zaleca się wodę stołową, mineralną, np. Jan, Marysieńka, napar z melisy i brzozy, słabe herbaty. Wskazane jest przyjmowanie płynów przed snem, co rozcieńcza mocz w godzinach nocnych;
• ograniczenie spożycia soli kuchennej oraz produktów ją zawierających, np. kiszonek, konserw;
• ograniczenie spożycia koncentratów spożywczych i przypraw z dodatkiem glutaminianu sodu, np. kostek rosołowych, sproszkowanych zup i sosów;
• ograniczenie spożycia produktów bogatych w kwas szczawiowy, np. szczaw, szpinak, rabarbar, botwina.

W kamicy szczawianowo-wapniowej należy dodatkowo zmniejszyć podaż białka zwierzęcego, a zwiększyć ilość magnezu, cytrynianów i fosforanów. Produkty szczególnie zalecane to: pieczywo razowe, kasze gruboziarniste, płatki owsiane i inne pełnoziarniste produktu zbożowe, masło, owoce cytrusowe, soki owocowe, warzywa, kukurydza, ogórki, cebula. W niewielkiej ilości można także spożywać: mleko i jego przetwory, mięso, ryby, jaja, ziemniaki, zielone warzywa liściaste i kapustne, buraki, marchew, groch, fasola, pomidory, agrest, śliwki, orzechy.

Kamica fosforanowo-wapniowa powstaje przy zasadowym pH moczu, który może się tworzyć w wyniku zakażenia bakteriami rozkładającymi mocznik na dwutlenek węgla i amoniak. W jadłospisie powinny znaleźć się produkty zakwaszające, tj. produkty zbożowe, mięso, wędliny, ryby. Należy zwiększyć podaż płynów, magnezu i cytrynianów, a ograniczyć ilość soli, wapnia, fosforu i szczawianów. Nie zaleca się m.in. mleka i jego przetworów, jaj, nasion roślin strączkowych.

Kamica moczanowa powstaje w wyniku tworzenia się złogów kwasu moczowego w kwaśnym i mocno zagęszczonym moczu. Aby zmniejszyć ich ilość, należy ograniczyć spożycie związków purynowych znajdujących się w wyrobach mięsnych. Dieta powinna alkalizować środowisko, by umożliwić rozpuszczanie się kwasu moczowego. Zaleca się przyjmowanie mleka i jego przetworów, owoców, warzyw oraz zwiększenia podaży płynów.

W przypadku kamicy fosforanowo-magnezowo-wapniowej należy ograniczyć fosforany, których źródłem są, m.in. sery podpuszczkowe, mleko, mięso i jego przetwory, podroby, żółtka jaj, pełnoziarniste produkty zbożowe, suche nasiona roślin strączkowych, kakao, czekolada i orzechy. Jeśli w moczu stwierdza się niskie stężenie magnezu i cytrynianów, to powinno się zwiększyć spożycie soków i owoców cytrusowych oraz warzyw bogatych w Mg.

W kamicy cystynowej zaleca się ograniczenie spożycia produktów będących źródłem cystyny (aminokwasu siarkowego). Dodatkowo należy zwiększyć podaż płynów do 3. litrów na dobę oraz żywności bogatej w witaminę B6, np. drożdży, kiełków pszenicy, nasion roślin strączkowych i orzechów.

Dieta w kamicy ksantanowej uwzględnia zalecenia żywieniowe dla kamicy moczanowej. Ksantyna należy do zasad purynowych, które są prekursorami syntezy kwasu moczowego. W związku z tym należy zwiększyć przyjmowanie płynów oraz produktów alkalizujących.

Zioła na kamienie nerkowe

Medycyna naturalna dysponuje bogactwem ziół przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych, moczopędnych, rozkurczających, oczyszczających, które mają korzystny wpływ na funkcjonowanie i zdrowie układu moczowego. Należy jednak dobrać je do rodzaju kamicy i skonsultować wybór ze specjalistą. Przykładowo, przy kamieniach wapniowych i szczawianowych dobrze sprawdzi się mniszek lekarski, rumianek, ziele skrzypu, rdestu ptasiego i kłącza perzu. W przypadku kamieni moczanowych skuteczne będą liście brzozy, mącznicy, ziele nawłoci i glistnika, natomiast na kamienie cystynowe pomogą liście brusznicy, kłącza perzu, korzeń lukrecji i koszyczki rumianku szlachetnego. W sklepach zielarskich i aptekach można kupić także gotowe mieszanki ziół oddziałujących korzystnie na układ moczowy.

Podsumowując, kamica nerkowa to poważne schorzenie układu moczowego. W zależności od rodzaju może przebiegać bez dolegliwości lub objawiać się kolką w okolicy lędźwiowej. Dietę należy dostosować do rodzaju kamieni nerkowych. Cennym sprzymierzeńcem w profilaktyce i leczeniu tej choroby mogą okazać się także zioła.