Czerwona porzeczka – odmiany, właściwości lecznicze, przetwory

Aktualizacja: 21 stycznia, 2025

Czerwona porzeczka – inaczej zwana dziką – jest gatunkiem krzewu z rodziny agrestowatych. Porzeczki ogółem – czy to czarne, czy czerwone – pod względem produkcyjnym stanowią drugą najważniejszą po truskawkach grupę owoców drobnych. Ojczystymi terenami czerwonej porzeczki jest zachodnia Europa, jednak obecnie kultywowana jest w wielu regionach świata o podobnym klimacie.

Czerwona porzeczka

Porzeczka czerwona swoją barwę zawdzięcza niskiej zawartości antocyjanów w porównaniu do innych owoców jagodowych o ciemnym zabarwieniu. Przez osoby, które często spożywają owoce, czerwona porzeczka doceniana jest za ciekawą barwę i intensywny smak – połączenie słodyczy z kwaskowatością i cierpkim posmakiem.

Porzeczka czerwona – odmiany

Istnieją trzy odmiany czerwonej porzeczki. Klasyczna i najbardziej powszechna odmiana to zwykła czerwona porzeczka, natomiast rzadziej spotykana to porzeczka różowa oraz biała – „albinotyczna”.  Największy wpływ na różnicę w zabarwieniu ma poziom antocyjanów – od średniej zawartości w czerwonej, po niską zawartość w różowej oraz brak zawartości w białej. Wbrew pozorom należą one do tego samego rodzaju – różnią się barwą, ponieważ zawierają nieco inny zestaw genów i enzymów odpowiedzialnych za powstawanie barwnych związków chemicznych. Niestety mniej intensywna barwa wiąże się z nieco mniejszą zawartością antyutleniaczy – jednak na szczęście dla smakoszy biała porzeczka jest słodsza.

Czerwona porzeczka – właściwości lecznicze

Owoce jagodowe stanowią główne źródło antyoksydantów między innymi w dietach skandynawskich. Najważniejszym z nich jest witamina C – czerwona porzeczka zawiera jej aż 41 mg w 100 g produktu, co stanowi prawie 50% dziennego zapotrzebowania. Inne przeciwutleniacze w porzeczkach, takie jak polifenole, kwas kawowy, wanilinowy, czy kumarynowy mogą mieć istotne znaczenie w ziołolecznictwie – wykazują działanie wspierające zdrowie regulując procesy zapalne, wpływając na ryzyko wystąpienia niektórych chorób. Niestety brak jest jasnych przesłanek świadczących o niepodważalnych właściwościach leczniczych.

Czerwona porzeczka – przetwory

Niestety owoce porzeczki łatwo ulegają psuciu i uszkodzeniom mechanicznym. Głównie dlatego owoce te w dużym stopniu stosowane są w przetwórstwie – minimalizowane jest w ten sposób marnotrawienie. Ze względu na intensywną cierpkość rzadko pozyskuje się sam sok – porzeczka bardziej nadaje się do produkcji nektarów. Białe i różowe porzeczki w większym stopniu sprawdzają się w przetwórstwie – zawierają więcej cukrów oraz mniej związków chemicznych, które nadają cierpki smak. Często w celu przedłużenia przydatności do spożycia przetwarza się ją na dżemy, ponadto świetnie sprawdza się jako składnik mieszanek owocowych do celu produkcji orzeźwiających letnich deserów.

Czerwona porzeczka i jej odmiany różnią się składem chemicznym mimo, że należą do tego samego gatunku. Jeżeli owoc ten jest wykorzystywany ze względów smakowych na cele kulinarne – bardziej polecane są jaśniejsze odmiany. Natomiast dla bardziej intensywnego działania prozdrowotnego sięgać należy po te ciemne.