Boczniaki. Właściwości zdrowotne i niezawodne przepisy

Aktualizacja: 22 maja, 2024

Boczniaki zyskują coraz większą popularność, choć i tak duży odsetek osób nie decyduje się na ich zakup ze względu na ich niezwykłą kruchość i nieznajomość sposobów ich wykorzystania. Grzyby te powinny częściej gościć na naszych stołach, gdyż wykazują wiele właściwości zdrowotnych. Okazuje się bowiem, że znajdują one zastosowanie zarówno w leczeniu cukrzycy, jak i nowotworów. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej o tych nietuzinkowych surowcach!

Boczniaki

Większość grzybów pozbawiona jest wartości odżywczych, istnieje jednak kilka wyjątków od tej reguły. Jednym z nich są właśnie boczniaki. Cechują się one kapeluszami w kształcie muszli o barwie od popielatej do ciemnoszarej. Trzon grzybni wyrasta asymetrycznie, z boku, na pniach drzew liściastych (co jest nietypowe dla większości grzybów). Spotkać je można naturalnie zarówno w lasach, jak i parkach czy ogrodach. Rosną zwykle od listopada do lutego (w przypadku łagodnej zimy). Jest to grupa grzybów o istotnej roli leczniczej w biotechnologii, a także w ochronie środowiska. Ze względu na ich uniwersalność i łatwość hodowli w połączeniu z przydatnością do spożycia w ostatnich latach zyskały one duży popyt. W efekcie są to drugie najliczniej produkowane grzyby na świecie.

Boczniak ostrygowaty

Możemy spotkać różne ich odmiany, między innymi różowy, mikołajkowy, ale najbardziej popularnym i najczęściej spotykanym rodzajem jest boczniak ostrygowaty oraz cytrynowy. Rośnie zazwyczaj na pniach drzew liściastych, topolach i wierzbach, jednak w hipermarkecie dostępne są głównie grzyby hodowlane.

Boczniak ostrygowaty poza Antarktydą rośnie na wszystkich kontynentach. W Polsce zaliczany jest do grzybów pospolitych. Najczęściej można je spotkać na martwym, spróchniałym drewnie. Rosną w niewielkich skupiskach, w których można zauważyć większe i mniejsze kapelusze, przypominają ławice ostryg, skąd wzięły swoja nazwę. Spotkać go można późną jesienią, a w przypadku łagodnej zimy także na przedwiośniu.  Do spożycia najlepiej nadają się młode okazy.

Boczniaki – uprawa

W momencie, kiedy wzrosło zainteresowanie boczniakami, ich naturalne rezerwy przestały wystarczać i rozpoczęła się hodowla na większą skalę. Nie są to grzyby wymagające, a cała filozofia ich uprawy polega na przygotowaniu podłoża, odkażeniu ich, inokulacji i inkubacji. Następnie pozostają już zbiory. Podstawą do stworzenia prawidłowego podłoża jest słoma, najlepiej zbóż twardych lub rzepaku. Często dodawane są do niej inne materiały organiczne, jak kukurydza czy otręby pszenne. Ma to na celu wzbogacenie składu chemicznego podłoża. Następnie warto zwilżyć podłoże do wartości 70–72%. Najtrudniejszy etap to odkażanie poprzez podnoszenie temperatury podłoża do 60°C przez kilkanaście godzin. Wykonuje się to na 2 sposoby: po przeniesieniu do pojemników lub luzem. Kolejnym krokiem jest inokulacja. Wówczas odkażone podłoże umieszcza się w foliowym worku, przy czym utrzymywać trzeba sterylne warunki. Do podłoża dodawana jest grzybnia handlowa (materiał wyjściowy do produkcji grzybów) w następujących warunkach: wilgotność 80%, temperatura 22–24°C. Pomieszczenie, w którym znajduje się podłoże wraz z rosnącą grzybnią, należy wietrzyć i klimatyzować. Po pewnym czasie pojemniki wraz z przerośniętymi grzybniami przenoszone są do pomieszczeń, gdzie osiągną dojrzałość – ten etap to inkubacja. W tym momencie bardzo ważne jest zapewnienie światła, a także bardzo wysokiej wilgotności powietrza. Właśnie to decyduje o wielkości plonu oraz wyglądzie zewnętrznym grzybów. Zbiór, w zależności od odmiany boczniaka, następuje po 15–18 dniach od rozpoczęcia inkubacji.

Boczniaki – cena

W supermarketach boczniaki możemy znaleźć już od 4 do 6 zł za 250 g. W internecie można znaleźć także mnóstwo ofert z prywatnych hodowli. Jednak przed zakupem warto dobrze zainteresować się sposobem hodowli grzybów, a najlepiej kupować je tylko ze sprawdzonych źródeł.

Boczniaki – wartości odżywcze, kalorie

Boczniaki mają małą wartość energetyczną, w 100 g znajdziemy tylko 32 kcal. Nawet osoby na diecie mogą zjadać je bez wyrzutów sumienia. Zawierają mało tłuszczu, z tego głównie są to nienasycone kwasy tłuszczowe. Grzyb ten jest bogatym źródłem dobrze przyswajalnego białka. Boczniaki zawierają także witaminy z grupy B i D, kwas foliowy oraz takie pierwiastki jak potas, wapń i sód.

Tab. 1 Wartości odżywcze porcji boczniaków 100 g

Boczniaki – właściwości

Na szczególna uwagę zasługują także β-glukany, związki należące do węglowodanów. Mają prozdrowotne właściwości, odbudowują nabłonek oraz wspomagają leczenie chorób nowotworowych. Bardzo ważną rolę spełniają w układzie immunologicznym, przez stymulowanie dojrzewania komórek odpornościowych. Boczniaki zawierają także przeciwutleniacze o działaniu przeciwzapalnym oraz mają niski indeks glikemiczny.

Jak przygotować boczniaki?

Boczniaki to grzyby bardzo kruche i łamliwe. Z tego względu szczególną ostrożność należy zachować podczas ich mycia. Nie powinno ono trwać zbyt długo, w innym przypadku boczniaki nasiąkną wodą. Najsmaczniejsze będą niezbyt duże kapelusze, gdyż te większe mogą być nieco łykowate. Po ugotowaniu taki grzyb z powodzeniem wykorzystać można do sałatki czy zupy, a nawet jako farsz do naleśników lub pierogów. Świetnie nadaje się też jako dodatek do omletu. Oczywiście boczniaki można również suszyć, marynować, a także zasmażać.

Boczniaki – przepisy

Boczniaki można przygotować na wiele sposobów. Świetnie nadają się do pieczenia, smażenia lub duszenia. Najłatwiej zrobić z nich kotlety lub zupę.

Boczniaki można dodawać do wielu potraw. Przy smażeniu lub duszeniu mięsa można dodać grzyby, wystarczy im 10 min, aby dobrze zmiękły, nabrały smaku i aromatu. Świetnym pomysłem jest również tarta z boczniakami i kurczakiem lub makaron z warzywami z dodatkiem grzybów. Stosuje się je także jako farsze do pierogów lub naleśników. Boczniaki nie są zbyt trwałe, ale zawsze można je ususzyć lub zamarynować, co pozwoli zachować ich świeżość na dłużej. Suszone grzyby można dodać do zupy jarzynowej, duszonego mięsa lub chleba, jeśli sami go pieczemy. Z pewnością zwiększy to wartość odżywczą naszych potraw.

Boczniak jest grzybem, który może być używany w wielu potrawach. Każdy może spróbować go i dodać do swojej ulubionej potrawy. Ma wiele cennych właściowości i niesamowity smak. Jako dodatek do potraw z pewnością urozmaici naszą kuchnię.