Żywność funkcjonalna – co to jest, przykłady

Aktualizacja: 8 kwietnia, 2024

Żywność funkcjonalna jest pojęciem stosunkowo nowym i od niedawna pojawiającym się w sklepach. Nie każdy wie, czym są te produkty i czy warto po nie sięgnąć. Jest to żywność zwyczajowa, wzbogacona w procesie produkcji o składniki odżywcze, dzięki czemu wykazuje udowodniony, korzystny wpływ na zdrowie. Więcej w tym temacie w artykule, zapraszam!

Żywność funkcjonalna

Żywność funkcjonalna, a więc inaczej mówiąc środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Zgodnie z definicją musi to być taka żywność, której udowodniono korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy. Wpływ ten odnosi się do poprawy stanu zdrowia oraz samopoczucia czy też zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób, które warunkowane są określonym sposobem żywienia. Co najważniejsze nie mogą być to tabletki ani kapsułki. Musi to być składowa prawidłowej i zwyczajowej diety. Ogólniej mówiąc są to produkty spożywcze, które wykazują pozytywne działanie zdrowotne, t.j. np. charakteryzujące się działaniem przeciwzapalnym czy zmniejszającym stężenie cholesterolu we krwi. Są to produkty konwencjonalne, a więc pochodzące ze specjalnych upraw i hodowli, a także wyselekcjonowanych odmian. Mogą to być też te produkty, które zostały technologicznie zmodyfikowane, czyli wzbogacone w bioaktywne substancje (błonnik, prebiotyki, probiotyki, witaminy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe) i jednocześnie pozbawione niepożądanych czynników.

Niektóre kraje, w tym także Polska, wprowadza obligatoryjne, a więc obowiązkowe wzbogacanie niektórych produktów żywnościowych, jak np. sól kuchenna wzbogacana jodem (ze względu na duże prawdopodobieństwo wystąpienia niedoboru) czy margaryny z dodatkiem witaminy A oraz D. Pozostałe sytuacje to dobrowolne wzbogacanie żywności przez producenta, który w celu zwiększenia atrakcyjności produktu podnosi jego walory zdrowotne. Składniki odżywcze, w które surowce mogą być wzbogacane są ściśle określone przez Parlament Europejski, a także polskie rozporządzenie Ministra Zdrowia. Warto dodać, iż całkowita dopuszczalna ilość określonych składników, jaka może zostać dodana również jest określona we wspomnianych dokumentach.

Żywność funkcjonalna – przykłady

Przykładem takiej żywności bez wątpienia mogą być produkty mleczne fermentowane, t.j. kefiry czy jogurty, które oprócz szczepów fermentacji mlekowej zawierają w swoim składzie także określone szczepy bakterii o działaniu probiotycznym (Jogobella, Bakoma, Danone). Dodatkowo wspomniane już margaryny oraz oleje witaminizowane, jak również wzbogacane w kwasy omega-3 oraz omega-6 (np. Flora Original, Nova, Rama, Rama dla dzieci, Floriol). Dodatek tych kwasów odnotowuje się także w niektórych jajach. Obecnie znaleźć łatwo można także margaryny wzbogacane w sterole roślinne, które mają udowodniony wpływ na obniżanie poziomu cholesterolu całkowitego, a także frakcji LDL. Naturalnie występują one w produktach roślinnych, jednak w zwyczajowej diecie ich ilość jest zbyt mała, by wykazywała działanie lecznicze, stąd ich dodatek do powszechnie stosowanych margaryn. W tym przypadku bardzo ważna jest ilość, gdyż dziennie warto spożywać (i nie przekraczać tej ilości) 2–3g omawianych składników (np. Benecol, Flora pro.active). Żywnością funkcjonalną bez wątpienia można nazwać także produkty wysokobłonnikowe, a więc te wzbogacone o błonnik, który usprawnia pracę jelit, reguluje gospodarkę lipidową, zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego czy wspomaga walkę z uporczywymi zaparciami (produkty pełnoziarniste z dodatkiem otrąb).

Podsumowując żywność funkcjonalna przynosi same korzyści. Włączając ją do menu możemy polepszyć stan swojego zdrowia, a nawet zmniejszyć ryzyko wystąpienia różnorodnych chorób. Pamiętajmy jednak, że zarówno nadmiar, jak i niedobór składników odżywczych może być szkodliwy, a więc nie przesadzajmy z ilością spożywanych pokarmów należących do funkcjonalnej żywności.