Życie z cukrzycą – pompa insulinowa i tabela wymienników węglowodanowych

Aktualizacja: 22 stycznia, 2025

Cukrzyca jest chorobą, której zdiagnozowanie zmienia życie – wymaga stałych wstrzyknięć insuliny przez peny lub za pomocą pompy insulinowej, ciągłej kontroli glikemii, komponowania posiłków w oparciu o wymienniki węglowodanowe oraz obserwacji własnego organizmu. Jakie informacje przydadzą się na sam początek w walce z tą chorobą?

Życie z cukrzycą

Na cukrzycę choruje na świecie ponad 422 miliony osób, w Polsce jest to już blisko 2,7 miliona osób, nie bez przyczyny więc cukrzyca została nazwana epidemią XXI wieku [1]. Życie z tą chorobą wymaga wielu istotnych zmian w stylu życia, zarówno w zakresie nawyków żywieniowych, wysiłku fizycznego, ale też znajomości specyfiki choroby i wiedzy, czym jest insulina, jak jej używać, jak przeliczać wymienniki węglowodanowe, oraz jak zapobiegać napadom hipo- i hiperglikemii.

Zachorowanie na chorobę przewlekłą, jaką jest cukrzyca prowadzi do spadku jakości życia. Pomimo tego, iż udoskonalane są sposoby leczenia, a zamiast ciągłych iniekcji można zastosować pompę insulinową, wciąż wymaga to wiedzy i samokontroli osoby ją stosującej.

Wiadomość o chorobie na początku wywołuje u pacjentów szereg negatywnych emocji takich jak gniew, złość, żal, strach czy smutek. Niektórzy mogą jednak czuć ulgę, iż ich stan przed chorobą, objawy, których doświadczyli, są medycznie uzasadnione. W obu przypadkach potrzeba czasu, aby osoby te nauczyły się kontrolować cukrzycę i dostosować swój styl życia do nowej sytuacji. Prędzej czy później można dojść do przekonania, że tak naprawdę życie osób z cukrzycą w porównaniu do życia osób zdrowych, wcale nie musi być gorsze, ale po prostu inne.

Pompa insulinowa

Terapia pompą insulinową uważana jest za złoty standard leczenia cukrzycy, ponieważ zapewnia najlepszą kontrolę glukozy, jest też najbardziej zbliżoną  metodą do fizjologicznego wydzielania insuliny przez trzustkę.

Pompa insulinowa jest urządzeniem przypominającym wielkością i wyglądem walkman, niegdyś używany do słuchania muzyki. Przyczepia się ją do paska od spodni, natomiast dren jest doprowadzany do skóry na brzuchu. Posiada on specjalne wkłucie mocowane na przylepcu, które wymienia się co 3 dni.  Zaprogramowana pompa podaje określoną dawkę bazową insuliny przez całą dobę (dawka bazowa to ilość insuliny która przyjmowana jest zazwyczaj rano, niezbędna do utrzymania stałego poziomu insuliny przez całą dobę) oraz bolusy, których wielkość określa się samodzielnie, w zależności od potrzeby.

Pompa insulinowa ma zarówno wady, jak i zalety. Niewątpliwą zaletą jest brak konieczności kłucia, aby wprowadzić do ciała insulinę, nie trzeba też pobierać krwi z palca, żeby sprawdzić aktualny poziom glukozy we krwi – informacje te można przeczytać na pompie (modele z systemem monitoringu glikemii CMG). Kłucie jest konieczne tylko raz na trzy dni, podczas wymieniania wenflonu. Rozwiązanie to jest często stosowane u dzieci, które mogą mieć problemy z zaakceptowaniem konieczności stałych wkłuć. Pompa insulinowa daje więcej wolności osobie ją używającej – pacjent nie jest uzależniony od noszenia glukometru oraz pozostałych niezbędnych przyborów; jest też precyzyjniejsza niż samodzielne wkłucia i dawkowanie insuliny przez peny. Wadą pompy jest początkowa konieczność nauki obsługi pompy, trzeba też pamiętać o wymianie baterii oraz tym, że pompa może się kiedyś zepsuć. W przypadku stosowania pompy, oprócz wymienników węglowodanowych, trzeba też liczyć wymienniki białkowo-tłuszczowe [2] [3].

Wymienniki węglowodanowe

Wymiennik węglowodanowy (WW) to taka ilość produktu, w której występuje 10 g węglowodanów przyswajalnych. Węglowodanami przyswajalnymi są skrobia, sacharoza i laktoza. Do wymienników węglowodanowych nie wlicza się błonnika. Wymienniki węglowodanowe umożliwiają zamianę jednego produktu na inny tak, aby dostarczana ilość węglowodanów była taka sama. Wymienniki węglowodanowe są bardzo przydatne w cukrzycy, ponieważ z ich pomocą można łatwo skomponować posiłki tak, aby ilość spożytych węglowodanów pokrywała ilość podanej insuliny [4].

Oprócz wymienników węglowodanowych, wyróżnia się też wymienniki białkowo-tłuszczowe, które mają zastosowanie u osób leczonych pompą insulinową. 1 wymiennik białkowo-tłuszczowy to 100 kcal pochodzące z produktu zawierającego białka i tłuszcze. Produkty, z których można przeliczać wymienniki białkowo-tłuszczowe to mięso, wędliny, sery żółte, śmietana [5].

Tabela wymienników węglowodanów 

Opracowanie własne na dostawie: Dieta w cukrzycy typu 1- dietetyczny plan na zdrowie [6].

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, której leczenie polega na podawaniu insuliny i stosowaniu diety w oparciu o wymienniki węglowodanowe. Zastosowanie pompy insulinowej zamiast standardowych wielokrotnych wkłuć, daje osobie chorej więcej swobody, pomaga też lepiej kontrolować glikemię. W codziennym planowaniu posiłków osoba chora powinna opierać się na wymiennikach węglowodanowych, które określają ilość węglowodanów przyswajalnych w danej porcji produktu; a w przypadku stosowania pompy insulinowej dodatkowo obliczać wymienniki białkowo-tłuszczowe.