Witamina B12 w diecie dziecka – działanie, występowanie, niedobór suplementacja

Witamina B12 jest jedyną witaminą produkowaną wyłącznie przez komórki prokariotyczne. Równocześnie jest istotnym składnikiem codziennej diety ludzi i zwierząt, który zapobiega rozwojowi anemii złośliwej.
Witamina B12
Witamina B12 inaczej jest określana mianem kobalaminy, ze względu na centralne umiejscowienie w tym związku atomu kobaltu. Pierwsze wzmianki o witaminie B12 pochodzą z 1920 roku, kiedy Whipple i wsp. zauważyli, że podawanie psom chorym na anemię złośliwą surowej wątroby, przyspieszało ich powrót do zdrowia. W 1934 r. Minot i Murphy stwierdzili, że w wątrobie występuje czynnik, który obok żelaza zapobiega rozwojowi anemii złośliwej. Wszystkich trzech naukowców badających narząd, nagrodzono nagrodą Nobla w 1934 r. Czternaście lat później Rickes i wsp. wyizolowali z wątroby czerwono zabarwiony związek, który nazwali witaminą B12 a później kobalaminą.
Działanie witaminy B12
Witamina B12, obok kwasu foliowego i żelaza, jest niezbędna do wytworzenia erytrocytów, czyli komórek transportujących tlen i dwutlenek węgla w organizmie, co zapewnia dotlenienie tkanek i zachodzenie licznych procesów metabolicznych. Witamina B12 pełni ponadto funkcję w przemianach i metabolizmie białek, węglowodanów, tłuszczów oraz syntezie DNA, aminokwasów oraz białek szpiku kostnego. Niezbędna jest do prawidłowej pracy układu nerwowego, gdyż uczestniczy w budowie osłonek mielinowych i neurotransmiterów oraz pracy przewodu pokarmowego. Ponadto wykazano istotną rolę kobalaminy w zapobieganiu miażdżycy, stwardnieniu rozsianemu i chorobom serca.
Niedobór witaminy B12 u dzieci
Niedobory witaminy B12 mogą wystąpić u dzieci w wieku 5–6 lat, gdyż jest to wówczas okres, w którym mogą ulec wyczerpaniu zasoby kobalaminy zgromadzone w wątrobie podczas życia płodowego. Sytuacja nie powinna jednak wystąpić, jeżeli prawidłowo rozszerzamy dietę dziecka o mięso, ryby, jaja, mleko i przetwory mleczne. W przypadku dzieci żywionych dietą wegańską lub wegetariańską oraz u osób z zaburzeniami prawidłowego wchłaniania składników odżywczych w jelitach, może wystąpić niedostateczna podaż kobalaminy wraz z dietą, którą należy uzupełnić wprowadzając modyfikacje żywieniowe lub po konsultacji ze specjalistą stosując odpowiednią, indywidualnie dobraną suplementację.
Niedobór witaminy B12 sprzyja występowaniu niedokrwistości megaloblastycznej (z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego), ponieważ hamuje dojrzewanie i dzielenie się krwinek czerwonych. Niedostateczna podaż kobalaminy zwiększa podatność DNA na uszkodzenia oraz sprzyja chorobom neurologicznym (ataksja, porażenie kończyn, zapalenie wielonerwowe, letarg).
Witamina B12 – występowanie
Witamina B12 występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, gdyż w żadnej roślinie naturalnie nie występuje ten związek. Dodatkowo kobalamina może być syntetyzowana przez mikroorganizmy przewodu pokarmowego przeżuwaczy (np. krowa) oraz w niewielkich ilościach przez mikroflorę bakteryjną jelit u ludzi. Najpopularniejsze źródła witaminy B12 przedstawia poniższa tabela.
Produkt spożywczy | Zawartość witaminy B12 [µg] |
Mleko spożywcze 2,0% i 3,2%
Mleko pełne w proszku Jogurt naturalny 2% Sery żółte pełnotłuste Ser twarogowy chudy Jaja całe Wątroba wołowa Wątróbka kurczaka Mięso z piersi indyka bez skóry Dorsz świeży Łosoś świeży |
0,4
2,4 0,5 1,7-2,2 0,9 1,6 110,0 35,0 0,7 1,0 5,0 |
Witamina B12 – suplementacja
W badaniu Sochackiej-Tatara, oceniającym sposób żywienia dzieci w wieku przedszkolnym, okazało się, że w badanej grupie dzieci z Krakowa zapotrzebowanie na witaminę B12 w spożywanych daniach zostało przekroczone dwukrotnie. Przyczyną tego zjawiska jest prawdopodobnie wysokie spożycie mięsa (w badaniu zapotrzebowanie na białko zostało przekroczone), które jest źródłem kobalaminy. Bezpodstawna suplementacja nie jest konieczna i nie powinna być stosowana zapobiegawczo. Inaczej w przypadku dzieci, które nie spożywają mięsa zwierząt i ryb, jaj oraz przetworów mlecznych, czyli stosujących dietę wegańską. Podobnie w przypadku chorób przebiegających z objawami złego wchłaniania składników odżywczych z przewodu pokarmowego. W wymienionych przypadkach, po konsultacji ze specjalistą, zalecana jest suplementacja kobalaminą celem uniknięcia niedoborów oraz wystąpienia groźnej dla życia dziecka anemii złośliwej. Suplementacja witaminą B12 jest i powinna być stosowana w chorobie Addisona i Biermera, w niedokrwistościach z niedoboru witaminy B12, zapaleniu wielonerwowym oraz w chorobach wątroby.
Kobalamina jest ważnym składnikiem codziennej diety dziecka. Jej źródłami w żywności są mięsa zwierząt oraz ryb, jaja, przetwory mleczne i mleko. Nie znajdziesz jej w żywności pochodzenia roślinnego.
Literatura:
Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL Warszawa 2016,
Kośmider A., Czaczyk K.: Witamina B12 – budowa, biosynteza, funkcje i metody oznaczania. Żywność, Nauka. Technologia. Jakość 2010, 5 (72), 17-32
Szajewska H., Socha P., Horvath A. ,Rybak A., Dobrzańska A., Borszewska-Kornacka M.K., Chybicka A., Czerwionka-Szaflarska M., Gajewska D., Helwich E., Książyk J., Mojska H., Stolarczyk A., Weker H.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2014, 11, 321-338
Sachacka-Tatara E., Jacek R., Sowa A., Musiał A.: Ocena sposobu żywienia dzieci w wieku przedszkolnym. Problemy Higieny i Epidemiologii 2008, 89, 3: 389-394

Mniej znaną witaminą, która pełni istotną rolę w prawidłowym rozwoju płodu i małego dziecka jest biotyna. Witamina H występuje powszechnie w licznych produktach spożywczych, zatem jej niedobór u osób odżywiających się dietą pełnowartościową, występuje niezwykle rzadko. Jaki wpływ na rozwój dziecka ma witamina B8 oraz z jakich źródeł czerpać ją w diecie dziecka? czytaj więcej
Witamina E często nazywana witaminą młodości słynie z silnych właściwości antyutleniających, które cenią dojrzałe kobiety oraz sportowcy. Jaką rolę tokoferol odgrywa w diecie dziecka i jakie produkty spożywcze stanowią jego bogate źródło? czytaj więcej
Utarło się przekonanie, że najbardziej narażeni na niedobory witaminy B12 są wegetarianie. Czy produkty zwierzęce to jedyne źródło kobalaminy? czytaj więcej
Opinie
wyłącz pisanie odpowiedziTwoja opinia jest ważna. Zarówno dla nas jak i innych osób korzystających z naszego serwisu.