Szpinak i jego rola w ochronie wzroku

Aktualizacja: 23 stycznia, 2025

Szpinak to wspaniałe warzywo. Być może dla niektórych to przykre wspomnienie z dzieciństwa, ale powołując się na jego potencjał prozdrowotny gorąco zachęcam, aby odkryć go na nowo.

Szpinak

Do Europy został sprowadzony w IX wieku przez Arabów. Wówczas nie cieszył się powodzeniem. Na akceptację Europejczyków musiał czekać aż do XIX wieku. Największym do tej pory propagatorem szpinaku jest oczywiście Popey, któremu szpinak dodaje nadzwyczajnej siły. Choć wykonał dobrą robotę przekonując zapewne rzeszę młodych odbiorców do jedzenia znienawidzonego zazwyczaj warzywa, zastrzyk energii to jednak ostatnia rzecz jakiej możemy spodziewać się po spożyciu szpinaku. I nie jest to bynajmniej jego wadą. Niska wartość kaloryczna idąca w parze z wysoką wartością odżywczą to połączenie wysoko cenione w XXI wieku. Czego chcieć więcej?

Właściwości szpinaku

Szpinak to warzywo bogate w składniki odżywcze. Charakteryzuje się wysoką zawartością wapnia i magnezu. Jest to istotne, ale tylko w teorii… Całkowite wchłonięcie tych pierwiastków jest bardzo ograniczone przez występujący w szpinaku kwas szczawiowy, który tworzy z nimi nierozpuszczalne sole. Fenomenem jest natomiast wysoka zawartość karotenoidów – głównie beta-karotenu i luteiny.

Wartość odżywcza szpinaku w 100 g

Luteina wchłania się udziałem tłuszczu – w obecności kwasu solnego tworzy kompleksy z wolnymi kwasami tłuszczowymi i razem z nimi wchłania się do organizmu. Zatem aby zwiększyć dostępność luteiny obecnej w roślinie należy spożyć ją wraz  dodatkiem tłuszczu. I tak też najczęściej robimy – szpinak jada się zazwyczaj z dodatkiem śmietany lub jajka. Okazuje się, że rozdrabnianie i mrożenie zwiększa biodostępność luteiny (odwrotnie niż moglibyśmy się tego spodziewać).

Betaina – związek, który po raz pierwszy wyizolowano z buraka cukrowego. W sporej ilości obecny jest także w szpinaku. Niestety gotowanie może doprowadzić do utraty nawet 70% tego związku. Betaina korzystnie wpływa na poziom homocysteiny we krwi. Homocysteina to aminokwas, który powstaje z metioniny. Jej wysoki poziom jest czynnikiem ryzyka miażdżycy. Szacuje się, że betaina spożywana w ilości 0,5–2,5g dziennie może przynieść wymierne korzyści dla zdrowia, szczególnie dla układu krwionośnego.

Luteina i betaina posiadają wiele właściwości prozdrowotnych.

Szpinak a wzrok

Na pewno związki z grupy karotenoidów charakteryzują się właściwościami antyoksydacyjnymi. Ma to potencjalne znaczenie zarówno w prewencji nowotworów, jak i miażdżycy. Pojawiły się badania, które ukazują odwrotną zależność pomiędzy spożyciem luteiny a ryzykiem raka płuc. Ryzyko zachorowania na AMD – czyli zwyrodnienie plamki (centralna część siatkówki oka), związane z wiekiem, spada przy zastosowaniu diety o wysokiej zawartości luteiny oraz witamin E, C i cynku. W jednym z amerykańskich badań spożywanie 4 mg luteiny dziennie poprawiło ostrość widzenia wśród chorych na AMD. Taką ilość luteiny dostarczy nam 100 g szpinaku.  

Dodając do tego korzystne działanie betainy i innych składników można śmiało stwierdzić, że  szpinak ma właściwości prozdrowotne.

Żaden pojedynczy produkt nie zagwarantuje nam korzystnych efektów, jeżeli nie będzie stanowił elementu zbilansowanej diety. Dieta musi być oceniania całościowo. Włączenie nawet 100 g szpinaku do jadłospisu każdego dnia nie przyniesie korzyści, jeżeli nie będziemy jednocześnie dostarczać innych składników odżywczych. Zachęcam więc, aby szpinak pojawiał się na stole często, ale jako element zdrowej diety.