Co to jest betaina? Działanie i efekty betainy

Betainy, czyli naturalne pochodne aminokwasu glicyny, to związki, które odkryto w buraku cukrowym już w XIX wieku. W późniejszych latach stwierdzono, że wspomniane substancje występują w ilości ok. 0,8–1,6% pozbawionego wody buraka! Wiadomo również, że betainy pełnią szereg pozytywnych funkcji w organizmach istot żywych. Jakich? Po odpowiedź zapraszam do lektury artykułu!

Betaina (HCL)

Betaina, czyli trimetyloglicyna, to substancja zaliczana do szerokiej grupy związków chemicznych, które posiadają jednocześnie ładunek dodatni oraz ujemny w budowie strukturalnej, co pozwala zaliczyć je do grupy związków dwubiegunowych, amfoterycznych. Pierwotnie uważano, że betainy występują wyłącznie w tkankach pospolitego buraka ćwikłowego, ale w miarę rozwoju nauki, ich obecność stwierdzono również w liściach szpinaku, owocach goi, nasionach pszenicy, jęczmienia i żyta, a także nasionach soi oraz w skorupiakach. Betainy stanowią dodatek do suplementów diety, ale zanim do nich trafią, konieczne jest ich wyizolowanie z surowców roślinnych. Betain jest produktem ubocznym  procesu odseparowania aminokwasu o nazwie kwas glutaminowy z wywaru melasy, którą z kolei otrzymuje się z buraków cukrowych. Istnieje kilka różnych metod, których celem jest wyizolowanie cennego związku, a ich wydajność sięga od 50 do nawet 80%.

Betaina w fizjologicznych warunkach naturalnie jest produkowana w organizmie ludzkim z choliny występującej m.in. w żółtkach jaja, mleku. Cholina jest utleniana do betainy, która służy jako osmoreulator i jest substratem w reakcji, która łączy cholinę i betainę z metabolizmem jednosiarczkowym zależnym od kwasu foliowego, co jest szczególnie ważne podczas niedoborów witaminy B9. 

Betaina – działanie

Betaina jest niezbędna organizmowi do pełnienia prawidłowych funkcji warunkujących sprawny metabolizm komórkowy. Warto wspomnieć, że stężenie we krwi tej substancji jest wyższe u osób z zaburzoną funkcją narządów takich jak nerki i wątroba. Związek ten   posiada dwie fundamentalne funkcje: pełni rolę osmoregulatora, co wynika z dwubiegunowej budowy strukturalnej, a także bierze czynny udział w produkcji wielu związków, które pełnią kluczową rolę w metabolizmie ważnego dla organizmu makroskładnika – białka. Brak betainy hamuje reakcje powstawania metioniny, fosfatydylocholiny oraz karnityny, ponieważ stanowi ona źródło grup metylowych do syntezy wymienionych związków.

Betaina jest substancją rozpuszczalną w wodzie, która może zapobiegać lub zmniejszać gromadzenie się kropel tłuszczu w hepatocytach oraz może chronić wątrobę przed toksycznym wpływem alkoholu etylowego. Pozytywnie wpływa na procesy regeneracyjne całego organizmu, szczególnie chroni przed atakiem ze strony homocysteiny, która uważana jest za istotny czynnik rozwoju chorób sercowo naczyniowych w mechanizmie wzrostu stresu oksydacyjnego.  

Na rynku suplementów diety, które niestety wbrew oczekiwaniom wciąż się rozrasta, można znaleźć produkt będący mieszaniną betainy i kwasu solnego (HCl), która według producenta ma poprawiać procesy metaboliczne i trawienne zachodzące w organizmie. Od strony dietetycznej, nie polecam samodzielnie ingerować we własny układ enzymatyczny, a w razie problemów trawiennych w pierwszej kolejności poprosić o poradę gastrologa, dietetyka lub lekarza rodzinnego.

Betaina (HCL) – efekty

Badania naukowe na temat efektów zażywania konkretnych dawek betainy z suplementów diety lub żywności dostarczają ciekawych wniosków. Wspomina się również o efektach ubocznych w postaci zmian psychologicznych oraz poczucia zmęczenia. W badaniach zwraca się uwagę na wpływ betainy na stymulację procesów lipolizy (rozkład kwasów tłuszczowych) i hamowanie lipogenezy (tworzenie kwasów tłuszczowych), zwiększone wydzielanie czynnika wzrostu i kreatyny, a także wpływ na ścieżkę sygnałową wydzielania insuliny. Zaobserwowano pozytywny wpływ suplementacji betainą na wyniki sportowców uprawiających dyscypliny siłowe oraz wytrzymałościowe.

Interesujące wnioski płyną z badań poświęconych wpływowi betainy na metabolizm wątroby. Stwierdzono bowiem, że betaina żywieniowa poprawia czynność wątroby z cechami stłuszczenia, a także pomaga chronić komórki tego narządu przed negatywnym wpływem nadmiernego spożycia alkoholu.

Suplementacja choliny lub betainy u ludzi obniża całkowite stężenie homocysteiny we krwi, co jest istotne szczególnie w przypadku osób obciążonych ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych lub z chorobami nerek. Wyższe spożycie betainy i choliny, a w szczególności betainy, pozytywnie wpływa na obniżenie ryzyka rozwoju raka płuc.

Betaina (HCL) – cena, gdzie kupić

Betainę polecam spożywać najczęściej ze źródeł naturalnych, ponieważ produkty stanowiące jej źródło dostarczają również innych, cennych z punktu widzenia zdrowia związków odżywczych. Za suplementy diety zapłacimy ok. 65 zł za 90 tabletek, natomiast ok. 120 zł za dwukrotną ilość. 

Warto podkreślić, że betainy są związkami naturalnie występującymi w produktach spożywczych m.in. życie, jęczmieniu, pszenicy oraz produktach wykonanych z wymienionych zbóż (np. pieczywo, kasze, płatki zbożowe, otręby), a także szpinaku, nasionach goi, małżach, krewetkach. Zatem nie warto inwestować w suplementy diety dostarczające betainy, a skupić się na tym, aby w naszej codziennej diecie występowały produkty spożywcze będące ich naturalnym źródłem.