Sposoby na przeziębienie. Babcine metody

Aktualizacja: 21 listopada, 2024

Kiedy nadchodzi czas jesienno-zimowych zachorowań, na pierwszy rzut wychodzą tzw. ostre nieżyty jamy nosowej i nosowo-gardłowej, wywołane najczęściej infekcją wirusową. Uczucie ogólnego rozbicia, ból gardła, niemożność swobodnego oddychania, stany depresyjne z towarzyszącym bólem głowy to tylko nieliczne objawy przeziębienia. Jest to również czas, kiedy szukamy pomocy u doświadczonych lekarzy bądź farmaceutów, ale też niejednokrotnie wracamy do starych, skutecznych metod. Może więc warto wtenczas sięgnąć do naturalnej apteczki, korzystając z dobrodziejstwa surowców roślinnych?

Na bolące gardło – płukanka z ziół

Ból gardła definiowany jako zespół uciążliwych objawów i nieprzyjemnych dolegliwości o różnym umiejscowieniu i nasileniu to częsta przypadłość, która dotyka nas bez względu na porę roku. Wśród symptomów często wymienia się uczucie suchości, drapanie, niekiedy silny ból zlokalizowany w gardle bądź w krtani, a także inne objawy towarzyszące przeziębieniu, takie jak osłabienie, gorączka, kaszel i katar. W celu złagodzenia uciążliwych dolegliwości warto wykorzystać naturalne sposoby leczenia przy akompaniamencie surowców roślinnych, takich jak szałwia, tymianek, rumianek czy mniszek lekarski. Poniżej opisano działanie niektórych z nich z uwzględnieniem przepisów na ziołowe napary.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis L.) nie bez powodu znalazła zastosowanie w lecznictwie, bowiem w swoim składzie mieści dość pokaźną gamę substancji aktywnych (olejki eteryczne; witaminy: A, C, B i minerały). Ponadto wykazuje działanie przeciwzapalne, bakteriobójcze i przeciwgrzybicze, stąd też wykorzystywana jest w stanach zapalnych błon śluzowych jamy ustnej, gardła, krtani, migdałków i dziąseł. W łagodzeniu dolegliwości gardłowych stosowane są napary z liści w formie płukanki. W tym celu łyżkę suszu należy zalać wrzątkiem i zaparzać pod przykryciem przez 10–15 minut. Po ostudzeniu płukać 3–5 razy dziennie. 

Ze względu na obecność olejków eterycznych, fenolokwasów, flawonoidów i saponin oraz działanie przeciwzapalne i osłaniające błony śluzowe grzechem byłoby nie wspomnieć o zielu tymianku pospolitego (Thymus vulgaris). Płukanka z tego ziela łagodzi bowiem dolegliwości bólowe, nawilża gardło, działając osłaniająco na jego śluzówkę. W celu sporządzenia ziołowego naparu łyżkę ziela należy zalać 150–200 ml wrzątku i zaparzać pod przykryciem przez 10–15 minut. Otrzymany napar ostudzić, przecedzić przez gazę bądź sitko, po czym wymieszać z łyżką oliwy z oliwek. Bolące gardło płukać ciepłym roztworem 2–3 razy dziennie.

Za najcenniejszą i najbardziej znaną roślinę leczniczą nadal uchodzi rumianek pospolity (Matricaria chamomilla L.). Oprócz dobroczynnego wpływu na układ trawienny, dzięki wysokiej zawartości związków biologicznie czynnych roślina ta bardzo skutecznie radzi sobie z wszelkimi infekcjami jamy ustnej i gardła, w także z zakażeniami grzybiczymi. Zewnętrznie stosowane są płukanki z naparu przygotowywanego z koszyczków rumianku. W tym celu łyżkę (1,5 g koszyczków) należy zalać 150–200 ml wrzątku, parzyć pod przykryciem przez 10 minut. Po przecedzeniu i ostudzeniu naparu płukać gardło 3–4 razy dziennie [5].

Spośród naparów doustnych przy objawach przeziębienia, jak radzi doktor Różański, warto sięgnąć po napar z majeranku, cząbru, omanu, arcydzięgla, tymianku, odwar z pączków topoli lub sosny, napar z macierzanki, napar z ziela krwiściągu. Zioła te można mieszać w dowolnych proporcjach i stosować jednocześnie. Sporządzone napary zaś, dla walorów smakowych i zdrowotnych, warto osłodzić miodem spadziowym bądź lipowym.

Saponiny działające wykrztuśnie

Do preparatów roślinnych o działaniu wykrztuśnym należy m.in. korzeń pierwiosnka, korzeń lukrecji, liść bluszczu i kwiat dziewanny. Produkty uzyskane z tych surowców zawierają różnego rodzaju saponiny, które rozrzedzają zalegającą w oskrzelach wydzielinę, ułatwiając jej odkrztuszanie [1]. Wiadomo nie od dziś, że kwiaty dziewanny dzięki zawartym w nich saponinom zwiększają wydzielanie śluzu w drogach oddechowych i ułatwiają jego odkrztuszanie, co też wykorzystywane jest do ochrony błony śluzowej dróg oddechowych przed czynnikami drażniącymi. Z uwagi na wyżej opisywane działania kwiat dziewanny znalazł zastosowanie przy przeziębieniach przebiegających z chrypką, uporczywym kaszlem (zarówno suchym, jak i mokrym). Ponadto wykazano działanie przeciwwirusowe żółtych kwiatów, stąd też mogą być one pomocne w czasie grypy.

Nie bez znaczenia pozostaje również szeroko dostępne, jedno z najbardziej popularnych w polskiej kuchni warzyw z rodziny czosnkowatych, czyli po prostu nasza cebula. Aby przygotować wyjątkowo skuteczne lekarstwo na przeziębienie, nie potrzeba specjalnej recepty ani wizyty w aptece, bowiem niezbędny surowiec można nabyć w osiedlowym zieleniaku bądź własnym, przydomowym ogródku warzywnym.

Na katar – inhalacje

Działanie mukolityczne, wykrztuśne oraz ułatwiające wydzielanie zalegającego śluzu posiadają także surowce olejkowe i olejki eteryczne. Substancje te cechuje dodatkowo działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Wśród surowców roślinnych olejkowych warto wymienić ziele tymianku, ziele macierzanki, ziele majeranku oraz liść eukaliptusa. Inhalacje z ekstrahowanych olejów eterycznych mają znaczenie pomocnicze, mogą również łagodzić objawy towarzyszące przeziębieniu. Lotne związki fenolowe z grupy terpenów, zawarte w olejkach, wykazują aktywność bakterio- i grzybostatyczną. Do najbardziej popularnych preparatów wykorzystywanych w inhalacjach zalicza się olejki: sosnowy, anyżowy, cynamonowy, goździkowy i rozmarynowy lub ich mieszanki. Olejek melisowy i cedrowy posiadają udowodnione badaniami działanie antywirusowe. Można je nierozcieńczone wcierać w stopy, plecy, szyję, klatkę piersiową i okolice nosa. Warto też zastosować gorącą kąpiel w towarzystwie innych eterycznych olejków, np. eukaliptusowego, pichtowego czy lawendowego. Nie można w tym miejscu pominąć maści majerankowej, która okazuje się przydatna w objawowym leczeniu kataru.

Dobra zupa też pomoże

Na przeziębienie i podczas grypy niezastąpiony jest babciny rosół. Podobnie jak inne zupy dostarcza on naszemu organizmowi porcję płynów (250 ml), co jest niezmiernie ważne zwłaszcza przy infekcjach przebiegających z gorączką. Ponadto podawany jako ciepły posiłek rozgrzewa od środka, pobudzając łaknienie, które, jak wiadomo, bywa osłabione w wyniku toczącego się procesu zapalnego. Rosół, wedle powszechnej opinii, wykazuje pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego, a przede wszystkim kojarzony bywa z domem rodzinnym, poczuciem bezpieczeństwa oraz niedzielnym obiadem.

Czosnek i miód to podstawa

Niemalże na wszystkie przypadłości dróg oddechowych dużą skuteczność wykazuje czosnek spożywany w stanie surowym. Czosnek na przestrzeni dziejów zyskał sławę naturalnego antybiotyku. Jak podaje ojciec Klimuszko, pięć ząbków czosnku należy drobno poszatkować, rozprowadzić po kromce chleba, a następnie nałożyć na to warstwę świeżego twarogu. Można też spożywać kawałeczki czosnku wraz z chlebem posmarowanym masłem bądź innym smarowidłem. Tego typu kurację pomocniczą w stosunku do ziołowej warto praktykować przed kolacją bądź też w jej trakcie [3]. Jednakże nie każdemu może podejść rozgryzanie czosnkowego specjału i właśnie tu na ratunek przychodzi starodawna mikstura na bazie mleka, masła i miodu, znana chyba wszystkim z czasów dzieciństwa. Do przygotowania tego specyfiku potrzeba szklanki ciepłego mleka, do którego należy dodać łyżkę masła i łyżkę miodu oraz posiekane lub przeciśnięte przez praskę dwa ząbki czosnku. Taką miksturę należy stosować dwa razy dziennie, najlepiej rano i wieczorem.

Nawilżanie powietrza

Liczne obserwacje wykazały, iż wraz z rozpoczynającym się okresem grzewczym jakość powietrza potrafi spaść nawet o połowę, a zbyt niska wilgotność, suche powietrze niejednokrotnie skutkuje pojawieniem się kaszlu, drapania w gardle i trudności w oddychaniu. Na ratunek przychodzą wówczas nawilżacze powietrza, które w ostatnim czasie cieszą się bardzo dużą popularnością. Jak bowiem wiadomo, wilgotność powietrza w środowisku domowym ma wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie. Na rynku krajowym można znaleźć rozmaite produkty, zarówno te najprostsze, jak i parowe czy ultradźwiękowe. Co ciekawe, większość nawilżaczy wyposażona jest w funkcję aromaterapii, dzięki czemu można wkropić olejki eteryczne (pojedynczo lub w mieszance) do specjalnego zbiorniczka i wdychać ich lecznicze opary.

Preparaty ziołowe za czasów naszych dziadków odgrywały znaczącą rolę w zapobieganiu i leczeniu infekcji bakteryjnych i wirusowych. Leki pochodzenia roślinnego mogą stanowić cenną alternatywę i uzupełnienie metod postępowania w czasie jesienno-zimowych zachorowań. Niemniej jednak warto podkreślić, iż niewątpliwie bardzo ważną rolę odgrywa zbilansowane i urozmaicone żywienie oraz odpowiedni czas snu.