Serotonina – działanie, źródła w pożywieniu

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Serotonina zwana też hormonem szczęścia jest dość dobrze znana ze swoich właściwości poprawiających nastrój oraz relaksujących. Serotonina jest niezbędna dla dobrego samopoczucia, snu i apetytu, w związku z tym jej deficyt w ośrodkowym układzie nerwowym powoduje wiele niekorzystnych zmian w naszym organizmie. Wyjaśnijmy sobie zatem, skąd ona się bierze i jak działa.

Serotonina

Serotonina, inaczej 5-hydroksytryptamina to biologicznie czynna substancja wydzielana przez podwzgórze. Odpowiada za przekazywanie informacji pomiędzy komórkami mózgowymi, jest tzw. neuroprzekaźnikiem. Rola tego hormonu sprowadza się głównie do regulacji czynności wydzielniczej i motoryki przewodu pokarmowego. Serotonina powstaje w wyniku rozkładu egzogennego aminokwasu jakim jest l-tryptofan. Warto tutaj nadmienić, iż zarówno deficyt, jak i nadmiar obu związków oraz ich zaburzony metabolizm negatywnie wpływa na pracę jelit, a także przyczynia się do obniżenia samopoczucia (depresji), bezsenności, osłabionego popędu seksualnego oraz braku apetytu. Prawidłowy poziom tych substancji w naszym ustroju jest niezwykle ważny. W przeprowadzonych w ostatnich latach badaniach naukowych odkryto, że wyczerpanie zapasów serotoniny może powodować apatię lub rozdrażnienie. Nie bez powodu zatem serotonina nazywana jest hormonem szczęścia.

Serotonina – działanie

Serotonina to hormon niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu, m.in bierze udział w regulacji ciśnienia i krzepnięcia krwi, w przebiegu procesu dojrzewania, odnawiania się i wzrostu komórek oraz w menstruacji, odpowiada za utrzymywanie właściwej temperatury ciała, wspomaga procesy trawienne organizmu, a także odgrywa istotną rolę w percepcji bólu (jeżeli poziom tego hormonu w naszym organizmie jest niski, to ból jest bardziej odczuwalny). Serotonina również wpływa na stan naszej kondycji psychicznej, regulując czynności w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), jest  jednym z neuroprzekaźników, pośredniczy w przenoszeniu informacji z jednej części mózgu do innej. Serotonina to bardzo ważny hormon o działaniu antydepresyjnym, jej niedobór powoduje obniżony nastrój, osłabiony popęd seksualny, brak apetytu, zaburzenia snu, dezorientację, rozdrażnienie, skłonności do obżarstwa, a także wywołuje agresję oraz depresję.

Serotonina – źródła

Serotonina jest neuroprzekaźnikiem o działaniu relaksacyjnym oraz znoszącym napięcie nerwowe i psychiczne, powstaje w wyniku przemiany tryptofanu, który nie jest syntetyzowany przez ludzki organizm – jest aminokwasem egzogennym i musi być dostarczony do organizmu wraz z pokarmem. Tryptofan obecny jest w wielu produktach spożywczych, zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Duża ilość tego aminokwasu jest zawarta m.in w mięsie (wołowina, wieprzowina, baranina, drób), w rybach, jajach, mleku, pestkach dyni, nasionach sezamu etc. Warto tutaj wspomnieć, iż podwyższona zawartość tryptofanu występuje w pokarmach o dużej zawartości białka. Nie można jednak zapominać o tym, iż w przekroczeniu przez barierę krew-mózg w sposób istotny pomagają tryptofanowi węglowodany. Otóż w normalnych warunkach tryptofan ”walczy” z innymi aminokwasami krążącymi w krwiobiegu o przejście przez barierę krew-mózg. Wzrost poziomu cukru we krwi po spożyciu posiłku zasobnego w węglowodany stymuluje trzustkę do uwolnienia insuliny. Insulina to hormon, który transportuje glukozę do komórek mięśniowych, wątrobowych i tłuszczowych, ale to nie wszystko. Insulina również obniża poziom aminokwasów w krwiobiegu z wyjątkiem tryptofanu, dzięki czemu może on swobodnie przenikać do mózgu. W ten oto sposób może dojść do wzrostu wydzielania serotoniny.

Spożywanie żywności ma na celu nie tylko dostarczenie organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych i zaspokojenie głodu fizjologicznego, ale również dość często staje się rozwiązaniem na zaspokojenie potrzeb emocjonalnych. Niektóre składniki pokarmowe (witaminy z grupy B, poszczególne kwasy tłuszczowe, węglowodany czy kofeina) zwiększają syntezę neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina, przez co pozytywnie wpływają na naszą kondycję psychiczną. Nie należy jednak popadać w nadmierny optymizm, gdyż spożywanie dużej ilości jedzenia, zwłaszcza wysoko przetworzonego jak słodycze, mogą doprowadzić do rozwoju nadwagi i otyłości, co może skutecznie przyczynić się do pojawienia depresji. Nie ulega wątpliwości, iż jedynie odpowiednio zbilansowana dieta w sposób istotny może pozytywnie wpływać zarówno na nasze samopoczucie, jak i nastrój.