Pomidor – właściwości, witaminy. Pomidory w diecie kobiet w ciąży i osób z dną moczanową

W 2006 roku 12% wszystkich wyprodukowanych w Polsce warzyw stanowiły pomidory. W 2008 ich spożycie wynosiło średnio 10 kg na osobę w ciągu roku. W naszym kraju razem z warzywami kapustnymi, korzeniowymi i ogórkami dominują pomidory (choć nadal odstajemy w ich spożyciu od innych krajów europejskich) – a to bardzo dobra tendencja.

 

Właściwości pomidorów

Świadomość zasad racjonalnego żywienia ma coraz szerszy zasięg i częściej niż kiedyś dobór produktów podyktowany jest ich wartością odżywczą. Tym samym pomidory cenione są ze względu nie tylko na smak, ale także dużą wartość odżywczą. Swoje prozdrowotne właściwości zawdzięczają przede wszystkim zawartym w nich karotenoidom, a szczególnie likopenowi. Likopen to związek, którego ludzki organizm nie syntetyzuje, dlatego musi być dostarczany z zewnątrz. Spośród karotenoidów to właśnie on charakteryzuje się największą aktywnością przeciwutleniającą. Zapobiegając stresowi oksydacyjnemu chroni komórki przed uszkodzeniem, w tym także przed powstawaniem niekorzystnych zmian w DNA. Likopen wykazuje działanie ochronne w stosunku do nowotworów, zwłaszcza prostaty, raka szyjki macicy, trzustki, wątroby, przełyku. Najbardziej wyjątkowe w pomidorach jest to, że więcej korzyści mogą przynieść spożywane po obróbce termicznej. Pod wpływem wysokiej temperatury następuje uszkodzenie ścian komórkowych, dzięki czemu likopen znajdujący się wewnątrz staje się lepiej przyswajalny.

Witaminy i składniki mineralne pomidorów

Oprócz likopenu pomidory zawierają także sporą dawkę witaminy C – w 100 g 23 mg. Dzienne zapotrzebowanie na kwas askorbinowy wynosi 90 mg dla mężczyzn i 75 dla kobiet. Wystarczy zjeść więc cztery duże pomidory, aby dostarczyć odpowiednią dawkę tej witaminy. Ponadto pomidory zawierają także witaminę E – 1,22 mg w 100 g przy dziennym zapotrzebowaniu ok. 10 mg. Nie można nie wspomnieć także o potasie – pomidory w 100 g zawierają aż 282 mg tego pierwiastka. Dzięki temu można przypisać im istotną rolę w diecie przeciwdziałającej wystąpieniu nadciśnienia. Dieta dostarczająca odpowiednią ilość potasu i uboga w sód zmniejsza ryzyko wystąpienia tego schorzenia.

Dna moczanowa a pomidory

Dna moczanowa to choroba wynikająca z podwyższonego stężenia kwasu moczowego we krwi. Osoby dotknięte tym schorzeniem powinny ograniczyć w diecie produkty, z których w organizmie powstaje znaczna ilość związków purynowych. Pomidory nie stwarzają takiego zagrożenia, w związku z czym bez obaw można włączyć je do diety niskopurynowej.

Niektóre osoby cierpiące na dnę moczanową twierdzą jednak, że pomidory przyczyniają się do wystąpienia ataku. W roku 2015 opublikowano badanie, w którym 2500 mieszkańców Nowej Zelandii ze zdiagnozowaną dną moczanową poproszono o podanie produktów, które wywołują u nich napady choroby. Aż 20% osób, które zaobserwowały u siebie pogorszenie stanu zdrowia po spożyciu niektórych produktów, jako przyczynę wskazały pomidory. Mimo wszystko autorzy badania nie twierdzą jednoznacznie, że pomidory mogą pogarszać stan zdrowia osób z dną moczanową.

Kilka badań wskazuje na to, że pomidory mogą podwyższać stężenie kwasu moczowego we krwi, jednak jest bardzo prawdopodobne, że odpowiadają za to dodatki, w które wzbogacane są przetwory pomidorowe, np. sól czy cukier. I tym razem najlepszą metodą jest samoobserwacja i czytanie etykiet. Pomidor sam w sobie składa się w większości z wody, zawiera jednak naturalnie glutaminian i w tym może tkwić sedno sprawy. Glutaminian bierze udział w syntezie kwasu moczowego. Kwestia związku pomidorów z dną moczanową wymaga dalszych badań, tymczasem jedyne co pozostaje osobom chorym – to spożywanie pomidorów w racjonalnej ilości, jako element zbilansowanej diety.

Pomidory w ciąży i przy karmieniu piersią

Pomidory są warzywem zalecanym także kobietom w ciąży czy karmiącym piersią. Najlepiej jednak, aby jadać je pozbawione skórki – wtedy usuwamy nawet do 80% pozostałości pestycydów (np. dimetoatu). Ze względu na wysoką zawartość witaminy C warto polecić je szczególnie w okresie ciąży i karmienia piersią, kiedy to zapotrzebowania na żelazo wynosi ok. 30 mg na dobę. Witamina C ułatwia przyswajanie żelaza z produktów roślinnych (które bywają całkiem dobrym jego źródłem).

Oprócz wspomnianego wcześniej likopenu pomidor zawiera substancję z grupy flawanoli – kwercetynę, która także działa jak przeciwutleniacz, tj. unieszkodliwia wolne rodniki (oddaje im swój elektron sprawiając, że te przestają być reaktywne i nie uszkadzają komórek).  Najwięcej kwercetyny zawierają pomidorki typu cherry.

Czy są powody, aby obawiać się pomidorów? Co prawda likopen w nadmiarze może powodować likopenodermię, nadmierne gromadzenie się w tkance tłuszczowej objawiające się zaróżowieniem skóry – nie należy jednak z tego powodu rezygnować ze spożywania pomidorów. Taka dolegliwość grozi praktycznie wyłącznie osobom suplementującym likopen. Suplementacja beta-karotenem i likopenem jest przeciwwskazana osobom palącym wyroby tytoniowe – może zwiększać u nich ryzyko wystąpienie nowotworów.

Pomidory są znane i doceniane praktycznie na całym świecie. Doczekały się również swojego święta. W niewielkiej hiszpańskiej miejscowości Buñol każdego roku w sierpniu organizowany jest festiwal La Tomatina, czyli wielka bitwa na pomidory. Niewątpliwie przedsięwzięcie dostarcza uczestnikom sporo zabawy. Patrząc jednak z perspektywy żywieniowej – nie sposób odżałować zmarnowanych w ten sposób ogromnych ilości witaminy C.

 

Przetwory z pomidorów