Czystek w tabletkach – zastosowanie i dawkowanie

Aktualizacja: 15 maja, 2024

Czystek od jakiegoś czasu cieszy się dużą popularnością w świecie medycyny naturalnej. Okrzyknięty cudownym ziołem wzmacniającym odporność, zwalczającym bakterie i wirusy oraz oczyszczającym organizm stał się środkiem, po który sięga coraz więcej osób. Producenci suplementów diety szybko wyszli na przeciw i poza konwencjonalną metodą spożywania naparu z czystka proponują dużo bardziej wygodną formę tabletek. Czy jest ona tak samo skuteczna, jak napar z Cistus incasus?

Czystek

Czystek należy do liczącej około 20 gatunków rodziny posłonkowatych (czystkowatych) – Cistaceae. W Polsce najbardziej popularny jest gatunek Cistus incasus (Czystek szary). Morfologicznie przybiera postać zimozielonych krzewów/półkrzewów o wysokości do 60–100 cm. Spodeczkowate kwiaty o pomarszczonych płatkach korony mają wielkość 2,5–7,5 cm i zwykle są koloru od białego przez różowy do purpurowego. U podstawy każdego płatka często znajduje się czerwona lub purpurowa plama. Liście i gałązki Cistus incanus zawierają żywice, olejki eteryczne (diterpeny labdanowe, monoterpeny), kwasy fenolowe (galusowy, elagowy, katechowy), flawonoidy (rytyna), garbniki (katechiny, epikatechiny, galusany itp.), proantocyjanidyny i fitosterole.

Czystek w tabletkach – zastosowanie

Czystek w tabletkach powinien mieć takie same właściwości, jak napar, a więc wykazywać działanie:

• hamujące przerost prostaty [1];
• gastroprotekcyjne – w badaniu Attaguile i wsp. [2]  podawanie wyciągu z Cistus incasus hamowało stan zapalny i nekrotyczny wpływ szkodliwych substancji na żołądek, wskazując na gastroprotekcyjne działanie czystka;
• antybakteryjne i przeciwgrzybicze [3];
• przeciwzapalne – polecany jest np. w artretyzmie, reumatoidalnym zapaleniu stawów, innych chorobach związanych ze stanem zapalnym;
• przeciwutleniające – działanie antyoksydacyjne i przeciwrodnikowe udowodniło badanie [5] przeprowadzone na włoskim uniwersytecie Institute of Pharmacology, które wykazało hamowanie procesu utleniania tłuszczów i protekcję struktury DNA przez ekstrakt C.incanus;
• wspierające odporność – głównie dzięki zawartym w czystku polifenolom. Udowodniono również jego przeciwwirusową skuteczność w kontekście wirusa grypy [4];
• łagodzące objawy alergii i astmy – z pewnością nie zastąpi leków na wspomniane choroby, ale poprzez podnoszenie naturalnych mechanizmów odpornościowych – dzięki zawartości przeciwutleniaczy oraz polifenoli – pobudza nasz organizm do walki z infekcją czy alergenami;
• poprawiające stan skóry trądzikowej – wykazuje działanie przeciwbakteryjne (dzięki zawartym w zielu flawonoidom);
• detoksyfikujące – dzięki zawartym w czystku przeciwulteniaczom pomaga usuwać nadmiar wolnych rodników. Niestety nie jest tak efektywny w przypadku toksyn czy metali ciężkich.

W tradycyjnej medycynie ludowej krajów rejonu Morza Śródziemnego czystek był stosowany w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego, schorzeń wątroby, zakażeń i stanów zapalnych układu moczowego, skóry oraz układu oddechowego. Był również polecany w leczeniu stanów zapalnych stawów. [6]

Czystek w tabletkach – dawkowanie

Jedna kapsułka czystka zawiera zwykle 1750 mg wyciągu w przeliczeniu na suszone ziele i 250 mg wyciągu standaryzowanego na 5% polifenoli. Zalecana na opakowaniu dawka to jedna do dwóch tabletek przyjmowana raz dziennie przed posiłkiem. Nie zaleca się przekraczać dawki podanej na opakowaniu oraz stosowania czystka przez dzieci, kobiety w ciąży i karmiące.

Czystek – tabletki czy napar?

Tabletki są z pewnością wygodniejszą formą spożycia czystka. Ponadto wiele osób nie przepada za specyficznym smakiem naparu, dlatego wybiera formę suplementu. Tabletki z czystkiem powinny z założenia mieć takie same właściwości jak herbatka i zawierać podobną ilość substancji aktywnych. Niestety sproszkowana forma może ułatwić producentom fałszowanie produktu, co przekłada się na małą zawartość ekstraktu w tabletce i dużą ilość substancji wypełniających. Dla przykładu, skład tabletek do ssania czystka to przede wszystkim substancje słodzące, zaś zawartość samego ekstraktu to zaledwie 6% (około 29 mg polifenoli). Taka dawka jest stosunkowo mało skuteczna.  Wybierając czystka w formie tabletek, najlepiej czytać skład produktu – im większa deklarowana zawartość ekstraktu i krótsza lista składników, tym lepiej. Pozostaje również kwestia przetworzenia produktu – czy zamiast łykania kolejnej tabletki nie lepiej jest zaparzyć herbatkę z czystka?