Brak apetytu u seniora – powody, dla których osoba starsza nie chce jeść. Jak pomóc?

16 18 20

Opieka nad osobą starszą to nie tylko pilnowanie, żeby wzięła ona odpowiednie leki. To również dbanie o jej dietę. Bardzo często może to być kłopotliwe ze względu na występujące u niej brak apetytu i niechęć do jedzenia. Jak podejść do tego problemu, żeby oszczędzić sobie i seniorowi mnóstwa nerwów i negatywnych emocji?

Żywienie osób starszych

Osoba starsza, czyli osoba po 65. roku życia, ma zupełnie inne potrzeby niż młoda osoba dorosła. Wynika to z kilku czynników, nie tylko związanych z chorobami, ale też naturalnymi zmianami zachodzącymi w organizmie. Dieta seniora bardzo często musi być dopasowana do jego stanu zdrowia, zażywanych leków oraz możliwości. U osób starszych często występują choroby serca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, osteoporoza i schorzenia układu pokarmowego. Częstą chorobą, z którą zmagają się seniorzy, są także nowotwory. Zarówno przebieg choroby nowotworowej, jak i jej leczenie wymagają specyficznego podejścia do żywienia pacjenta. 

Wszystkim osobom starszym zaleca się ograniczenie w diecie sodu oraz ostrych przypraw. Dieta seniora powinna być łatwostrawna, co nie oznacza całkowitego wykluczenia z niej warzyw i owoców czy produktów pełnoziarnistych. Zalecane jest ograniczenie spożywania słodyczy i wyrobów cukierniczych, podobnie jak w zaleceniach dla osób dorosłych. Tłuszcze podawane osobie starszej powinny stanowić głównie oleje roślinne, bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe. Ważnym elementem jadłospisu dla seniora jest odpowiednia ilość płynów. Z wiekiem pragnienie jest coraz słabiej odczuwane przez organizm i w związku z tym osoby starsze są narażone na odwodnienie, szczególnie latem. 

Brak apetytu u seniora – powody

Osłabienie odczuwania smaku i zapachu, zły stan zębów i wolniejsza praca układu trawiennego to główne powody, dla których jedzenie nie sprawia już przyjemności osobie starszej. Czasem przyczyną są leki, problemy z przełykaniem czy słabość i drżenie rąk. Przyczyną może być także zły stan psychiczny osoby starszej, która nie akceptuje swojej sytuacji. 

Jak pomóc? 

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest prawidłowe zidentyfikowanie problemu, jaki senior ma ze zjedzeniem posiłku. Bez tego czeka Cię testowanie w ciemno wielu sposobów, z których może jakiś się uda, a może nie. To będzie męczące i dla Ciebie, i dla osoby, którą się opiekujesz. Przykładowo: środki na pobudzanie apetytu nie poskutkują, gdy osoba starsza ma kłopoty z przełykaniem i boi się zachłysnąć. Dopiero, gdy się tego dowiesz, możesz zainwestować wysiłki w działania, które faktycznie pomogą. Zwykle konieczna jest w takim przypadku zmiana konsystencji posiłków na taką, którą osoba starsza będzie tolerowała. Nie chodzi tylko o rozdrabnianie dużych kawałków pokarmu, ale też o zagęszczenie płynów, żeby zmniejszyć ryzyko zakrztuszenia się. Jeśli osoba starsza cierpi na brak apetytu wywołany lekami, należy to skonsultować z lekarzem, żeby w miarę możliwości przepisał inne.

Pomocne może być podawanie seniorowi preparatów ONS, które są bardzo odżywcze, ale mają małą objętość. Dzięki temu organizm zostanie odpowiednio odżywiony, a posiłek nie będzie męczący.

Zadbaj też o atrakcyjność posiłku. Chciałbyś codziennie jeść bezbarwny kleik ryżowy i niedoprawione pulpety z kurczaka? Myślę, że nie. Tak samo osoba starsza mimo swoich problemów nie powinna być skazana na dietę bez smaku i aromatu. Możesz mocniej doprawiać dania, ale używać łagodnych przypraw ziołowych. Tymianek, szałwia, oregano, bazylia czy cząber to tylko przykłady. Unikanie soli i ostrych przypraw nie oznacza, że dania mają być niedoprawione. Zadbaj również o ładny wygląd potrawy, kolor i różnorodność tekstur. Pamiętaj, że to, jak wygląda danie, może wzmocnić lub zupełnie odebrać apetyt.

Czasem osoba starsza jest samodzielna, mieszka sama i jedynie robienie zakupów czy gotowanie sprawia jej problemy. Pomyśl, jak ułatwić jej te czynności. Może pomocne będzie przeorganizowanie szafek, żeby ich zawartość była łatwiej dostępna? A może zaopatrzenie w produkty o długim okresie trwałości, żeby oszczędzić jej noszenia? Możliwe, że przyda się też pomoc w gotowaniu większej ilości jakiegoś dania, żeby było łatwe do odgrzania.

Zapewnij osobę starszą, że pomoc nie jest dla Ciebie problemem. Wielu seniorów po prostu nie mówi bliskim o swoich potrzebach, ponieważ nie chcą ich obciążać dodatkowym wysiłkiem albo wstydzą się, że potrzebują pomocy. Stąd wynika wiele nieporozumień i problemów przy posiłkach. 

Czym pobudzić apetyt u seniora?

Na rynku jest kilka preparatów na pobudzenie apetytu u osoby starszej. Nie zawsze są one skutecznie, ponieważ, jak napisałam wcześniej, niechęć do jedzenia może mieć swoje źródła zupełnie gdzie indziej. Gdy nic nie pomaga i nie wiesz, co jeszcze mógłbyś zrobić, żeby nakłonić osobę starszą do jedzenia, skonsultuj się z lekarzem i dietetykiem specjalizującym się w żywieniu osób starszych. Możliwe, że pomocna będzie również konsultacja z psychologiem. 

Jadłospis dla seniora

Poniżej przedstawiam przykładowy jadłospis dla osoby starszej. Oczywiście to tylko propozycja, ponieważ wiele zależy od kondycji i stanu zdrowia seniora. 

Śniadanie

Owsianka na mleku 2% z brzoskwinią, miodem i mielonymi orzechami

Składniki:

  • płatki owsiane górskie – 3,5 łyżki
  • brzoskwinia – 1 sztuka, bez skórki
  • migdały lub inne orzechy zmielone – 1 łyżka
  • mleko – 1 szklanka
  • miód – 1 łyżeczka

Płatki ugotuj na mleku według przepisu na opakowaniu. Przełóż do miseczki, wsyp zmielone orzechy, dodaj pokrojoną w kosteczkę brzoskwinię i polej całość miodem. 

II śniadanie 

Kanapka z twarogiem półtłustym na chlebie graham

Składniki:

  • chleb graham – 70 g 
  • twaróg półtłusty – 60 g
  • oliwa z oliwek – 1 łyżka
  • ogórek obrany ze skórki – 100 g 
  • zioła prowansalskie – szczypta do smaku

Twaróg wymieszaj z oliwą z oliwek, dodaj przyprawy i połóż twarożek na chlebie. Obranego ogórka pokrój na plasterki lub słupki i ułóż obok kanapek. 

Obiad

Pulpet drobiowy z tłuczonymi ziemniakami z koperkiem i tartymi buraczkami

Składniki:

  • mięso mielone z indyka – 500 g
  • bułka tarta – 40 g
  • natka pietruszki – 1 pęczek
  • jajko – 1 sztuka
  • pieprz – szczypta
  • ziemniaki gotowane – 300 g
  • surówka z buraczków – 100 g
  • koperek posiekany – około łyżeczki.

Mięso, jajko, bułkę tartą i posiekaną natkę pietruszki zmieszaj razem. Dopraw pieprzem. Z gotowej masy uformuj pulpety, po około 100 g. Obsmaż je lekko na patelni, po czym podlej wodą i poduś kilkanaście minut pod przykryciem. Gotowy pulpet podaj z tłuczonymi ziemniakami i surówką z buraczków. Ziemniaki warto uformować w kulki za pomocą łyżki do lodów, aby wyglądały apetycznie. Na koniec posyp je koperkiem.

Kolacja

Ryż z tartym jabłkiem i jogurtem greckim z dodatkiem cynamonu

Składniki:

  • ryż biały suchy – 70 g 
  • jabłko – 160 g (1 sztuka)
  • cynamon do smaku
  • jogurt grecki – 3 łyżki

Ryż ugotuj na sypko. Jabłko obierz i zetrzyj na tarce o grubych oczkach. Ugotowany ryż przełóż na talerz. Żeby ładnie wyglądał, możesz go uformować za pomocą filiżanki. Jabłko ułóż obok i przykryj je jogurtem greckim. Na koniec posyp danie odrobiną cynamonu. 

Żywienie osoby starszej może być utrudnione przez występujące choroby i naturalne procesy starzenia się organizmu. Dlatego dieta seniora powinna uwzględniać stan jego zdrowia, ale również jego preferencje i możliwości. Prawidłowe zidentyfikowanie problemów z odżywianiem się jest kluczowe dla znalezienia odpowiednich metod pomocy. W razie problemów z apetytem seniora należy skonsultować się ze specjalistą.

Literatura:

  1. Jarosz M., Normy Żywienia Dla Populacji Polski, Institut Zywnosci i Zywienia: Warszawa, Poland (2017),
  2. Hetherington M. M., (1998), Taste and appetite regulation in the elderly, Proceedings of the Nutrition Society, 57(4), 625– 631,
  3. Donini L. M. (2017), Control of Food Intake in Aging. Food for the Aging Population, 25–55.
Kup dietę online – od dietetyka
Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Brak apetytu u seniora – powody, dla których osoba starsza nie chce jeść. Jak pomóc? - 5.0/5. Oddano 2 głosy.
Autor artykułu:
, Dyplomowany dietetyk z zawodu i pasji.

Twoja opinia jest ważna. Zarówno dla nas jak i innych osób korzystających z naszego serwisu.

Twój adres e-mail nie będzie opublikowany.
Obowiązkowe pola są oznaczone