Borówka brusznica – właściwości, przepisy

Aktualizacja: 9 kwietnia, 2024

W dobie tanich produktów typu fast food i gotowych dań, które wystarczy podgrzać, aby było gotowe do zjedzenia, warto czasem nieco zwolnić tempa i sięgnąć po produkty naturalne. Proste potrawy jedno- czy kilkuskładnikowe są często zdrowsze i równie smaczne, a ich przygotowanie wcale nie wymaga tak dużo czasu.

Owoce i warzywa są ważnym składnikiem naszej codziennej diety, gdyż stanowią bogate źródło składników mineralnych i witamin oraz węglowodanów. Ich główną zaletą jest niska kaloryczność, dlatego stanowią podstawowy składnik właściwie zbilansowanych diet redukcyjnych. Czasami dobrze znane jabłka czy gruszki warto zastąpić lub zestawić z rzadszym owocem w celu urozmaicenia menu.

Borówka brusznica

Borówka brusznica należy do gatunku owoców leśnych. Występuje w umiarkowanym i chłodnym klimacie. W Polsce można ją spotkać w lasach iglastych. Posiada charakterystyczne czerwone owoce w kształcie okrągłych kuleczek. Wyglądem i smakiem przypomina żurawinę. Borówka brusznica jest produktem zielarskim – suszone liście stanowią składnik herbat ziołowych o działaniu moczopędnym, antyseptycznym i przeciwbiegunkowym. Reguluje również trawienie, dlatego bywa stosowana jako środek dietetyczny na odchudzanie.

Borówka brusznica – właściwości

Roślina ta jest przede wszystkim źródłem polifenoli – związków o działaniu przeciwutleniającym. Do tej grupy należą m.in. flawonoidy, które skuteczniej niż aspiryna zmniejszają agregację płytek krwi. Z tego względu zaleca się je w profilaktyce miażdżycy. Badania pokazują również, że spożycie produktów zawierających flawonoidy, w tym borówki brusznicy, zmniejsza ryzyko zachorowania na niedokrwienną chorobę serca oraz redukuje ryzyko śmiertelności z powodu chorób serca nawet 5-krotnie. Co więcej, polifenole zawarte m.in. w borówce hamują powstawanie wrzodów żołądka i dwunastnicy wywołane stresem, lekami bądź alkoholem.

Naukowcy zauważyli, że owoce jagodowe udowodnili wyższą aktywność przeciwutleniającą niż owoce cytrusowe. Wykazano również, że ekstrakty z borówki oraz innych owoców mają lepsze właściwości przeciwutleniające niż czyste fenole. Zdolność zmiatania wolnych rodników mają nie tylko świeże borówki, ale także przetwory owocowe, choć w mniejszym stopniu. Siła przeciwutleniaczy w takich dżemach zależy od udziału masy owoców w produkcie finalnym. Znacznie mniej właściwości przeciwutleniających mają owoce suszone. Z kolei zawartość związków polifenolowych w sokach uzależniona jest od procesu produkcyjnego. Najwięcej zawierają soki ze świeżych owoców. Natomiast soki klarowane tracą znaczną część aktywnych biologicznie antyoksydantów w procesie produkcji.

Borówka brusznica – jak inne owoce – jest cennym źródłem węglowodanów, w tym błonnika pokarmowego, który reguluje pracę układu trawiennego i zapobiega zaparciom. Błonnik zawarty w owocach chroni ściany jelita grubego przed zmianami polipowatymi oraz nowotworowymi. Ogranicza również wchłanianie tłuszczu w jelicie cienkim, co chroni nas przed nadwagą oraz innymi schorzeniami dietozależnymi, takimi jak: cukrzyca typu II, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze czy choroby układu sercowo-naczyniowego.

Borówka brusznica – przepisy

Borówka brusznica może być wykorzystywana na kilka sposobów. Z suszonych owoców i liści można robić napary do picia lub wyciskać świeży sok, który następnie łączymy z sokiem z jabłek lub marchwi. Koneserom nieco mocniejszych napojów można polecić nalewkę. Wystarczy zalać 1 kg umytych owoców litrem spirytusu i zostawić na 4 tygodnie w ciepłym miejscu. Następnie do takiego półproduktu dolewamy syrop sporządzony z 1 litra wody i 0.5 kg cukru i zostawiamy w ciemnym i chłodnym miejscu na około 12 miesięcy.

Trunek, choć mocny, wykazuje działanie prozdrowotne. Zawarty w borówce brusznicy resweratrol ma właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne oraz przeciwnowotworowe. Obniża frakcję LDL-cholesterolu oraz agregację płytek krwi, co przeciwdziała zatorom w układzie krążenia. Taka nalewka pita od czasu do czasu w umiarkowanej ilości z pewnością nas rozgrzeje.

Jagody borówki nadają się również do przetworów. Można z nich przygotowywać dżemy. Lekko kwaskowy smak będzie ciekawym dodatkiem do słodkich deserów, lodów, galaretek, kisielu czy domowych ciast. Z powodzeniem może też zastąpić kupny dżem podawany na kanapkę.

Z kolei konfitury pasują do różnego rodzaju mięs i świetnie zastąpią tradycyjne sosy. Możemy je wykonać w kilku wersjach smakowych, np. z dodatkiem przypraw korzennych (cynamonu, goździków, wanilii, imbiru) lub owoców – gruszek czy jabłek. Wystarczy wrzucić owoce do wrzącego syropu (30 dag cukru na 0.5 litra wody) i dusić około 45 minut. Tak przygotowaną konfiturę wlewamy do wyparzonych słoików, zakręcamy i odwracamy do góry dnem, a następnie czekamy aż słoiki wystygną.

W porównaniu do wielu gatunków owoców i warzyw borówka brusznica charakteryzuje się stosunkowo wysoką aktywnością antyoksydacyjną i może stanowić cenny element żywienia dietetycznego w profilaktyce wielu chorób wywoływanych przez stres oksydacyjny, m.in.: miażdżycy, zawału serca, udaru czy chorób nowotworowych.

Polifenole nie kumulują się w organizmie, dlatego należy pamiętać o codziennym dostarczaniu pewnej ich ilości z dietą. Warto urozmaicać menu o składniki typu owoce jagodowe, których niewielka porcja konsumowana regularnie dostarczy naszemu organizmowi potrzebnej ilości antyoksydantów i witamin. Korzystajmy zatem z dobrodziejstw natury – zwłaszcza w okresie letnim, gdy mamy dostęp do świeżych owoców, które są bogatym źródłem składników odżywczych.

Przepisy z wykorzystaniem borówki brusznicy*: